تکرار تراژدی در معدن طبس و علل آن

کارگر آنلاین | خبر تلخ ساعات پایانی سی و یکم شهریور شیرینی فرارسیدن شاه فصل پاییز و جنب و جوش خانواده‌ها برای حضور فرزندانشان در مدارس را به کام مردم تلخ کرد و فوت بالغ بر 50 کارگر در اثر ریزش معدن زغالسنگ طبس در روز تعطیل رسمی -جمعه- داغ دیگری بر دل جامعه ایران گذاشت. 
ماجرا آنجا جانسوزتر می‌شود که کارگران زحمت‌کش براثر نشت گاز یکی از کارگاه‌های شرکت زغالسنگ معدنجو آن هم در ساعت 21 شب درست زمانی که اکثر خانواده‌ها در حال استراحت هستند، دچار خفگی شده و جان خود را از دست می‌دهند. مطابق آنچه گفته شده زمان حادثه ۶۹ کارگر در این معدن مشغول کار بودند. 
عرف و فرهنگ ایرانی جمعه را روز تفریح، تفرج و انجام اموری چون صله‌رحم می‌داند. قانون نیز با همین استدلال جمعه‌ها را تعطیل رسمی اعلام کرده و عموماً مردم این روز را در کانون خانواده سپری می‌کنند؛ بنابراین اینکه عده‌ای حضور در محل کار، آن هم عمق زمین و در معدن زغالسنگ را برای گذراندن جمعه انتخاب می‌کنند چیزی جز نیاز مالی و مسئله اقتصاد خانواده را به ذهن متبادر نمی‌کند.

• دستمزد مضاعف و چشمگیر روزهای تعطیل نسبت به روزهای کار معمولی اغلب سرپرست خانوار را مجبور به گذشتن از تعطیلات و پرکردن خلأ مالی از این طریق می‌کند. طبق قانون، کارگران با توافق کارفرما می‌توانند روز جمعه را سرکار حاضر شده و به فعالیت بپردازند، فعالیت آن‌ها تحت عنوان جمعه کاری شناخته شده و نحوه محاسبه دست‌مزد در قانون کار با سایر روزهای هفته تفاوت دارد.

معیشت و اقتصاد خانوار یکی از اصلی‌ترین مسائل کشور است و چالش‌های پیش‌روی جامعه در این خصوص بر هیچکس پوشیده نیست. از آنجا که کارگران سال‌هاست نسبت به تورم عقب افتادگی دستمزد دارند و هزینه‌های زندگیشان آنگونه که باید تأمین نمی شود. این ناترازی در هزینه و درآمد سرپرست خانوار را به برنامه‌ریزی برای کسب درآمد بیشتر وادار می‌کند.

• 
  موضوعی که 19 شهریورماه ۱۴۰۰ شهید رئیسی، رئیس جمهور وقت را به جمع کارگران معدن پروده کشاند تا شنونده مشکلات آنان باشد. شهید رئیسی پس از این دیدار صمیمی به مدیران معدن و وزیر وقت صمت دستور داد تا طی ۲۰ روز وضعیت زندگی کارگرها و اتاق‌های محل استقرار آنان را متحول کنند و هر چند در پی این دستور محل استراحت کارگران بهبود یافت، در خصوص مشکلات دیگر گشایشی صورت نگرفت. موضوعی که دولت چهاردهم باید به آن اهتمام داشته باشد. 
• مسئله معیشت اما در موضوع کارگران زحمت‌کش معدن تنها بخشی از چالشی است که با آن مواجه هستند؛ ایمنی نیز از اولویت‌های کار در معادن است که به نظر می‌رسد با نگاه اقتصادی برخی پیمانکاران قربانی شده است. متأسفانه از سال 96 تاکنون رخدادهای زیادی در معادن کشور را تجربه کرده‌ایم که علت‌ آن نبود ایمنی در معادن بوده است. طبق اعلام وزارت کار از ابتدای فروردین ۱۴۰۲ تا ۲۶ خرداد ۱۴۰۳ براثر نبود ایمنی و امکانات بیش از 21 حادثه معدنی در کشور رخ داده که طی آن کارگران زیادی جان خود را از دست داده‌اند. اتهامی که سعید صمدی، دبیر انجمن زغال‌سنگ ایران آن را از دامان معدن طبس پاک کرده و به خبرنگاران گفته است که تجهیزات معدن طبس کاملاً مکانیزه بوده و بدون شک این معدن به لحاظ استفاده از ماشین‌آلات، اصول ایمنی و حفاظتی و استفاده از پرسنل متخصص در ۵ معدن اول کشور قرار می‌گیرد.

به گفته وی این معدن در ۲۰ سال اخیر هیچ اخطاری از سازمان‌های نظارتی دریافت نکرده است و تأکید می‌کند در استخراج ماده‌ای مانند زغال سنگ به‌طور طبیعی در هر تن آن ۱۵ مترمکعب گاز متان است و اگر در موارد ایمنی سهل‌انگاری شود هر ماه حادثه ایجاد می‌شد. 

• او می‌افزاید: در حوزه استخراج زغالسنگ یکی از اتفاقات معمول رسیدن به منبع‌های زیر زمینی گاز است. دستگاه تهویه در معدنی در این حجم هر ساعت هزار مترمکعب گاز را به خارج هدایت می‌کند، اما اگر یک‌دفعه به یک منبع گاز متراکم برسند که به‌طور مثال ۵۰ هزار مترمکعب گاز متصاعد شود شاهد یک انفجار خواهیم بود. معمولا در مناطقی که مخازن زیرزمینی گاز وجود دارد تمهیدات لازم و احتیاط بیشتری هنگام تخریب صورت می‌گیرد، اما در منطقه طبس این اولین‌بار است که به یک منبع گازی به این حجم رسیدیم.

طبق آنچه گفته شد، اجرای استانداردهای جهانی در معادن کشور امری اجتناب ناپذیر است. همچنین لازم است کارگران و متخصصان شاغل در معان آموزش‌های لازم و به روز را دیده باشند تا پس از این شاهد چنین حوادثی در معادن کشور نباشیم. همچنین مسئله نظارت بر اصول کار در معدن و رعایت استاندارد‌ها نیز از شروط الزام آور است که عدم توجه کافی به آن تاکنون بارها مردم ایران اسلامی را به سوگ عزیزان زحمت‌کش در معادن نشانده است.