تقریباً از اواسط شهریورماه شاهد قرمز شدن بورس و ریزش‌های بازار سرمایه بودیم این در حالی است که مؤلفه‌های اقتصادی همچون قیمت دلار، قیمت‌های جهانی، گزارشات شش ماهه شرکت‌ها و عملکرد مطلوب آنها انتظار رشد بازار سرمایه را قوی‌تر کرد اما با این وجود شاهد ریز بورس بودیم.

• علاوه بر این، ابهامات موجود ناشی از تغییر رئیس بازار نیز در ایجاد فشار روانی بر بازار بی تأثیر نبوده است، البته پس از رشد بازار در سه ماه گذشته اصلاح کنونی کاملاً طبیعی است اما همچنان مولفه‌هایی بر این بازار تأثیرگذار بوده و روند آن را منفی کرده است. کارشناسان بازار سرمایه پیش‌بینی می‌کنند که قیمت سهام به ارزش واقعی خود برسد، بنابراین به نظر می‌رسد بازار همچنان ارزندگی لازم را داشته و علاوه بر آن فرصت خوبی برای خرید سهام هم به وجود آمده باشد.

در همین رابطه و با هدف بررسی علل ریزش‌های اخیر بازار گفت‌وگویی با محمدجواد نصر اصفهانی، کارشناس و تحلیلگر بازار سرمایه داشتیم که شرح آن را در زیر می‌خوانید:

چرا بازار سرمایه در هفته‌های اخیر روند نزولی داشته است؟

• همواره در ریزش بازار سرمایه همگان به دنبال چرایی آن هستند، اما زمانی که بازار در حال رشد است معمولاً توجهی به دلایل رشد و میزان آن نمی‌شود، توجه بیش از حد به ریزش‌های بازار و رسانه‌ای شدن آن منجر به ایجاد این تفکر بین عوام شده که بورس ایران همواره در حال ریزش است.
• در سه هفته گذشته بورس در مجموع ۱۲ درصد ریزش داشت و این در حالی است که در بازه زمانی سه ماهه گذشته شاخص کل بورس از محدود یک میلیون و ۸۰ هزار واحد تا یک میلیون و ۵۰۰ هزار واحد رسیده و رشد ۴۰ درصدی را تجربه کرده است.

هر رشدی، ریزشی را به دنبال دارد و بازارهای مالی نیز از این قاعده پیروی می‌کنند، بنابراین ریزش‌های اخیر موضوعی طبیعی است و پس از رشدی که از خرداد ماه شروع شد، بخشی از آن نیز ریزش می‌کند.

آیا بازار وارد فاز ریزشی شده است؟

• با توجه به مؤلفه‌های کنونی این امکان دور از تصور است زیرا بازار در وضعیت خوب و ارزنده قرار گرفته است. در علم اقتصاد ریزش در بازارهای مالی ناشی از بر هم خوردن تعادل عرضه و تقاضا است، ریزش‌های اخیر بازار سرایه از نیمه دوم شهریور ماه شروع شد.
• دلیل این ریزش‌ها تسویه اعتبار کارگزاری‌ها و شناسایی سود شرکت‌های سرمایه‌گذاری است، همچنین زمانی که بازار رشد می‌کند برخی از معامله‌گران تصمیم به سیو سود می‌گیرند که منجر به افزایش عرضه در بازار سرمایه می‌شود. هر ساله در انتهای شهریور افراد باید اعتبارهایی که از کارگزاری‌ها دریافت کرده‌اند، تسویه کنند و برای اینکار مجبور به فروش سهام خود می‌شوند.

همچنین سال مالی برخی از کارگزاری‌ها انتهای شهریورماه است که سعی می‌کنند حساب‌های خود را ببندند و این امر منجر به فشار مضاعف بر افراد و افزایش فروش سهام می‌شود، هر ساله شهریور و اسفند ماه بازار با عرضه بیشتری مواجه می‌شود که بخشی از آن به همین دلیل است.

علاوه بر این، شرکت‌های سرمایه گذاری هر شش ماه یکبار گزارشات تلفیق از عملکرد خود و شرکت‌های زیر مجموعه را منتشر می‌کنند، شناسایی سود در صورتی اتفاق می‌افتد که سهام به فروش رود، بنابراین شرکت‌ها برای ارائه گزارشات خود در شهریور و اسفندماه اقدام به فروش می‌کنند تا بتوانند سود شناسایی کنند.

پس از ارائه گزارشات خوب، قاعدتاً بازار باید به روند صعودی خود بازگردد اما چرا این اتفاق نیفتاد؟

• انتظارات عرضه و تقاضا را می‌سازد، بازار نسبت به برخی از گزارشات ویژه انتظارات خاصی دارد که اگر این گزارشات مفهوم بی ثباتی اقتصادی را برساند بازار عکس‌العمل منفی نشان می‌دهد. در اقتصاد کشور ما نبود ثبات در تصمیم گیری‌ها مخرب بوده است.
• به عنوان نمونه در گروه پالایشی که قسمت بزرگی از بازار سرمایه ایران و دومین صندوق عرضه دولتی سال ۹۹ را تشکیل می‌دهند، بر اساس سیاست‌های شرکت ملی پخش و وزارت نفت که نرخ‌های فروش این شرکت‌ها دیرتر را اعلام می‌کنند، منجر شده که صورت‌های مالی این شرکت‌ها دیرتر اعلام شود.

به تازگی صورت‌های مالی سه ماهه ابتدایی سال این شرکت‌ها اعلام شده است، بازار انتظار داشت گزارش نماد شپنا مثبت باشد و این در حالی است که در گزارش ارائه شده حاشیه سود کم و گزارش ضعیف بود و با توجه به اینکه این نماد شاخص‌ساز است شاهد واکنش کل بازار به این گزارش بودیم، این در حالی است که گزارش بیشتر شرکت‌ها خوب بوده است.

علاوه بر این در روز دوشنبه هفته گذشته گزارش مالی بانک ملت در سامانه کدال ارائه شد که بر اساس آن پنج هزار میلیارد تومان در قسمت هزینه‌های عمومی، اداری و فروش بدون هیچ دلیل اضافه و در پیوست‌ها منشایی برای آن ذکر نشده بود. با گذشت کمتر از چند ساعت از ارائه این گزارش، سازمان بورس نماد وبملت را برای ارائه گزارش شفاف و برگزاری کنفرانس اطلاع رسانی تعلیق کرد.

این اولین باری نیست که بازار از بانک ملت ضربه می‌خورد و این بانک به نمادی از بی اعتمادی سهامداران تبدیل شده است، سال گذشته نیز در گزارشات تلفیق سود عجیبی از قسمت مالیات توسط این شرکت شناسایی شد.

در مجموع ارائه گزارشات ضعیف این دو نماد علاوه بر صف فروش شدن خودشان بر کل بازار نیز تأثیر وضعی گذاشته و شاخص کل منفی شد.

در همین ریزش بازار، شاهد رشد برخی دیگر از شرکت‌ها هم بودیم؛ در این باره توضیح دهید.

به عنوان نمونه گزارش عملکرد شش ماهه شرکت فولاد مبارکه با وجود قطعی‌های برق در تابستان و انتظار کاهش تولیدی که از این شرکت وجود داشت، مثبت و بسیار قابل قبول بود، روند معاملات فولاد مبارکه در این مدت تغییری نکرده و پس از برداشته شدن فشار بازار در روز چهارشنبه این نماد صف خرید هم شد.

آیا این ریزش‌ها ادامه‌دار خواهد بود و مجدداً شاهد اتفاقاتی که در تابستان ۹۹ افتاد خواهیم بود؟

دلایل محکمی اکنون وجود دارد که نشان می‌دهد این اتفاق نخواهد افتاد.

این ریزش با بازار کامودیتی‌ها و نرخ‌های جهانی همسو نبوده است، نرخ بیشتر کامودیتی‌ها اعم از محصولات پتروشیمی و فلزات در بازارهای جهانی صعودی بوده است، بازار سرمایه ایران نیز کامودیتی محور است بنابراین با افزایش این نرخ‌ها، سودآوری شرکت‌های بورس ایران نیز بیشتر شده است.

علاوه بر این، قیمت دلار نیز همواره بر بازار سرمایه ایران مؤثر بوده که در روزهای اخیر ریزش به خصوصی را تجربه نکرده است، هر چقدر دلار بیشتر به ثبات رسیده و دلار نیمایی نیز به نرخ ۲۸ هزار تومان نزدیک تر شود در سودآوری شرکت‌ها تأثیر بهتری خواهد داشت، به نظر می‌رسد سیاست‌های دولت نیز در راستای تک نرخی کردن دلار است که این موضوع هم به نفع شرکت‌ها است.

با توجه به دلایل ذکر شده و گزارشات خوبی که شرکت‌ها ارائه داده‌اند، دلیلی برای ادامه ریزش‌ها وجود ندارد و نمی‌توان ریزش سنگین و یا اصلاح بیش از حد همچون اتفاقی که در سال ۹۹ اتفاق افتاد را نمی‌توان برای بازار متصور بود.

در سال ۹۹ نسبت پی بر ای بازار در سال گذشته ۱۲ بود که نشان دهنده رشد قیمت بوده و ریزش قیمت این سهام را توجیه می‌کند، اما اکنون پیش بینی می‌شود در انتهای سال مالی ۱۴۰۰ پی بر ای این شرکت به کمتر از پنج واحد رسیده که فرصتی برای سرمایه گذاری و استقبال بازار از این نماد است.

آیا بازار سرمایه ایران همچون سال گذشته همچنان هیجانی عمل می‌کند؟

جنس بازار نسبت به سال‌های ۹۸ و ۹۹ تغییر زیادی کرده است، بازار اکنون حرفه‌ای تر و حرکات گله‌ای آن کمتر شده است، اکنون تفاوت محسوسی بین شرکت‌ها وجود داشته و ارائه گزارشات در صف فروش یا خرید شدن نمادها تأثیرگذار است.

اکنون نمادهای ارزنده بسیاری در بازار سرمایه فعال است، نمادهایی نیز همچنان وجود دارد که هنوز گران است که سرمایه‌گذاران و فعالان بازار باید در خرید و فروش این نمادها با هوشمندی بیشتری عمل کنند که این امر نیازمند آموزش است.

سرمایه‌گذاران حرفه‌ای از ریزش ۱۲ درصدی بازار پس از رشد ۴۰ درصدی ترسی در خود حس نکرده و مصون می‌مانند.

گفت‌وگو از: فرشته بابایی/ ایمنا