به گزارش کارگرآنلاین یکی از مشخصه‌های بارز تفاوت انسان از سایر جانداران، نیروی عقل است که انسان با کمک آن سعی می‌کند راه درست چگونه زیستن را بشناسد و با تدبر در مسیر بهره‌مندی و تجربه‌اندوزی برای آخرت توشه برگیرد.
در روایات آمده که عقل مانند چراغی عمل می‌کند که در سر است ولی نور آن در تمام بدن وجود دارد، عقل یعنی قدرت درک، البته اصل لغتش به معنی بندی است که با آن چهارپا را می‌بندند تا هر کاری نکند، و آن را محدود می‌کند، عقل در انسان مانند این بند عمل می‌کند و مانع می‌شود که انسان به دنبال شهوات برود و سبب می‌شود که انسان حدومرزها را رعایت کند .
تقویت کننده‌های عقل
- 1.اولین تقویت‌کننده عقل سرکه است، امام صادق (ع) می‌فرمایند: «الخل یشدّ العقل» یعنی «سرکه عقل را تقویت می‌کند.»روایاتی که سرکه را مقوى عقل معرفی می‌کنند بسیار است.
- 2. دومین تقویت‌کننده عقل خرفهاست، خرفه همان سبزی حضرت زهرا (س) است.
- پیامبر (ص) می‌فرمایند: «علیکم بالفرفخ فهی المکیسة، فإنّه إن کان شیء یزید فی العقل فهی»«بر شما باد خرفه، انسان را زرنگ (عاقل) می‌کند و اگر چیزی عقل را زیاد کند خرفه است.»
- 3. سومین تقویت‌کننده عقل برگ چغندر است، در روایت درباره برگ چغندر آمده: «یشدّ العقل ویصفّی الدم»«عقل را تقویت می‌کند و خون را صاف می‌کند.»
- 4.چهارمین تقویت‌کننده عقل کدوتنبل است، در روایت آمده: «الدّباء یزید فی العقل»«کدوتنبل عقل را زیاد می‌کند.»
- 5. پنجمین تقویت‌کننده عقل میوه به است، در روایت آمده: «علیکم بالسفرجل فکلوه فإنّه یزید فی العقل والمروءة»«بر شما باد به، آن را بخورید، زیرا عقل و مروت را زیاد می‌کند.»
- 6. ششمین تقویت‌کننده عقل تجارت است، امام صادق (ع) می‌فرمایند: «التجارة تزید فی العقل.» یعنی «تجارت عقل را زیاد می‌کند.» در روایت دیگر آمده: «ترک التجارة ینقص العقل»[7] یعنی «رها کردن تجارت عقل را کم می‌کند.»
- 7. هفتمین تقویت‌کننده عقل عطر است، در روایت آمده: «من تطیّب أول النهار لم یزل عقله إلى اللیل»یعنی «کسی که اول روز از عطر استفاده کند تا شب عقلش باقی می‌ماند.» البته عطر نمی‌تواند به‌عنوان درمان ضعف عقل باشد و یک تقویت موقتی است.
- 8هشتمین تقویت‌کننده عقل حجامت است، در روایت آمده: «إنّ الحجامة تصحّح البدن وتشدّ العقل» «حجامت بدن را سالم می‌کند و عقل را تقویت می‌کند.»
- 9. نهمین تقویت‌کننده عقل مسواک است، امام باقر (ع) می‌فرمایند: «السواک یذهب بالبلغم ویزید فی العقل.» یعنی «مسواک زدن بلغم را برطرف می‌کند و عقل را زیاد می‌کند.» شاید بتوان گفت که در اثر کم شدن بلغم عقل تقویت می‌شود.
- 10. دهمین درمان سداب است، امام کاظم (ع) می‌فرمایند: «السداب یزید فی العقل» یعنی «سداب عقل را زیاد می‌کند.»
- 11. یازدهمین درمان کندر است، پیامبر (ص) می‌فرمایند: «علیکم باللبان ، فإنه یمسح الحر من القلب کما یمسح الإصبع العرق عن الجبین ، ویشد الظهر ، ویزید فی العقل ، ویذکی الذهن ، ویجلو البصر ، و یذهب النسیان»
- «بر شما باد کندر زیرا گرمی از قلب را پاک می‌کند همان‌گونه که انگشت عرق را از پیشانی پاک می‌کند، و کمر را تقویت می‌کند و عقل را زیاد می‌کند و ذهن را تیز می‌کند و بینایی را جلا می‌دهد و فراموشی را برطرف می‌کند.»
- 12. دوازدهمین تقویت‌کننده عقل کرفس است، در روایت آمده: «أنه أی الکرفس یورث الحفظ، ویذکی القلب» یعنی «کرفس سبب تقویت حافظه می‌شود و قلب را تیز می‌کند (انسان را تیزهوش می‌کند).
- 13. سیزدهمین تقویت کننده هلیله و شکر است، در رساله ذهبیه آمده: «ومن أراد أن یزید فی عقله یتناول کل یوم ثلاث هلیلجات بسکر ابلوج.» «کسی که می‌خواهد عقلش را زیاد کند، هر روز سه عدد هلیله با شکر بلوچستان بخورد.».
- 14. چهاردهمین تقویت‌کننده گوشت است، امام صادق (ع) می‌فرمایند: «اللحم ینبت اللحم ویزید فی العقل ومن ترک أکله أیاماً فسد عقله» یعنی «گوشت، گوشت می‌رویاند و عقل را زیاد می‌کند و کسی که چند روزی گوشت نخورد عقلش فاسد می‌شود.»
نکته آخر: عقل در زندگی اهمیت بسیار اساسی دارد و دانستن این مسئله که چه عواملی موجب کاهش یا افزایش آن می گردد، گامی بلند در مسیر ارزش دادن به انسانیت، و زندگی عقلانی است.
اگر عقل آدمی زوال یابد انسان نمی‌تواند تصمیم درست بگیرد و موفقیت او کم می‌شود بنابراین باید همیشه مراقبت از عقل در برنامه خود داشته باشد، عواملی از جمله: هوس رانی و توجه به خواهش های نفسانی، خود پسندی، تکبر، طمع، خشم و غضب، هم نشینی با نادان، گوش ندادن به گفتار صاحبان اندیشه، و شراب خواری و میگساری.... باعث کم شدن عقل می‌شود.
عواملی که در ابتدای این متن آمد می‌تواند در تقویت عقل موثر باشد و باعث افزایش آن گردد.