حضرت فاطمه(س) نمونه ای بارز از بهترین مادر و از باب زن و همسری، بهترین بانو بودند. زندگی و سیره حضرت زهرا ( س) به قدری آموزنده و جذاب است که هر زن آزاده ای در جهان او را همچون قدیسه ای تحسین کرده و الگوی خود قرار می دهد.

• بعد از فوت حضرت خدیجه(س)، حضرت فاطمه(س) در جنگ ها مونس پیامبر بود و در غم هایی که در سختی ها، گرفتاری ها و مشکلات بر تن پیامبر (ص) می نشست، همدم و یاور پیامبر می شدند.
• حضرت فاطمه(س) همیشه یار و همدم پدر خود بود و در تمام مصائب و مشکلات مرهم دردهای ایشان می شدند. پیامبر گرامی اسلام ( ص) به حضرت فاطمه(س) لقب ام ابیها به معنای یعنی مادر پدر را به او داده است، یعنی زنی که برای پدرش همچون مادر بوده است.

جایگاه حضرت زهرا (س) نزد پیامبر(ص)

حضرت زهرا (س) را نزد پیامبر احترامی عظیم بود بسی فراتر از احترام پدری به دخترش و این بگونه‏ ای بود که حیرت دیگران را بر می‏ انگیخت پیامبر(ص) با آن همه شأن و عظمت دست دخترش را می‏ بوسید.

از عایشه نقل کرده اند که:«فاطمه (س) هر گاه بر رسول خدا (ص) وارد می شد برای او از جای خود بر می خاست و سر فاطمه را می بوسید و او را در جای خود می نشاند و هرگاه پیامبر نزد فاطمه می رفت تا فاطمه را ملاقات کند با یکدیگر روبوسی می کردند و با هم می نشستند.»(بحار، ج 43، ص 40 ـ مناقب شهر آشوب، ج 3، ص 113)

پیامبر اکرم(ص) در شأن توصف حضرت فاطمه (س) و در انتساب او بخود، کلمات والا و عجیب بکار می‏ برد. لقب سیدة نساء العالمین (بزرگ بانوی زنان جهان) که پیامبر اکرم (ص) آن حضرت را چنین خوانده است. ( امالی شیخ صدوق، ص 245، حدیث 12)

پیامبر اکرم(ص) گاهی نیز حضرت فاطمه (س) را پاره تن من، یک شاخه گل(ریحانه) و گاه، عزیزترین مردم در نزد خود مورد خطاب قرار می داد.

•     پیامبر(ص) در پاسخ به سؤال فاطمه (س) و همسرش که کدام محبوبتر و عزیزتر است، فرمود:
•     فاطمة احبُّ الیَّ منک و انت یا علیُّ اعزّ علیّ منها. فاطمه (س) از تو نزد من محبوبتر است و تو ای علی از فاطمه (س) نزد من عزیزتر هستی. (منتخب کنزالعمال،ج13، ص93؛ الجامع الصغیر، ج1، ص37، حدیث 203)
•     پیامبر اکرم(ص) درباره حضرت زهرا(س) می فرماید:
•     «هر کس فاطمه را بیازارد مرا آزرده است، چنان که خدای تعالی می فرماید:[همانا آن کسانی که خدا و رسول او را بیازارند،خدا آنان را در دنیا و آخرت لعنت کرده و از رحمت خود دور فرموده است]».(سوره احزاب، آیه 57؛ سوره نسا، آیه 69؛ تفسیر قمی، صص 170 و 171)
•     همچنین می فرماید:سرور زنان بهشت فاطمه است. (کنزالعمال، ج13، ص94)

تولد حضرت زهرا
خصوصیات بارز حضرت فاطمه(س)
ایمان و تقوا

حضرت فاطمه(س)در تقوای الهی به جایگاهی رسیده اند که ایشان را امام المتقین و پیشوای پرهیزگاران نامیده اند تا مردمان با سرمشق قراردادن او به مقامات والای انسانی برسند. آیات سوره انسان و نیز آیات دیگر گویای تقوای بالای ایشان است. تقوای فاطمی(س) ضرب المثل است.
 اخلاص

خداوند بارها از ایمان توحیدی حضرت فاطمه(س) سخن به میان آورده که موجب شده تا در اخلاص به جایی برسد که جز خدا نبیند.(آیات 8 و 9 سوره انسان)

اجماع مفسّران امامیّه و بسیاری از مفسّران اهل سنّت بر آن است که آیات یاد شده درباره امام علی و فاطمه (علیهم السلام) و نذر ایشان برای روزه و اطعام خالصانه به نیازمندان بوده است. (الکشاف، ج 4، ص 670؛ مجمع البیان، ج 9 – 10، ص 611 – 612)
 صبر

یکی از خصوصیات بارز حضرت فاطمه(س) صبر است. خداوند آن حضرت(س) را به این فضیلت می ستاید.(انسان، آیات 8 تا 12)

•     امام علی(ع) در باره صبر و فداکاری آن حضرت(س) فرموده است:
•     فاطمه (س) بقدری با مشک آبکشی کرد تا بر سینه اش اثر گذاشت و بقدری با آسیاب دستی آرد کرد تا دستهایش مجروح شد و آنقدر خانه روبی کرد و برای پخت و پز آتش زیر دیگ نهاد که لباسهایش گردآلود و دودی شد؛ و در این امور زحمت و رنج بسیار به او می رسید.(بحارالانوار، ج 43، ص 42 و 82 ـ بیت الاحزان، ص 23)
•     حضرت فاطمه(س) در بیان ارزش و اهمیت صبر می فرمایند:
•     خداوند، صبر را وسیله استحقاق و شایستگی پاداش قرار داد. (بحارالانوار، ج 29، ص223)

روز مادر
پوشش و حجاب

ایشان در پوشش و حجاب چنان زبانزد عام و خاص بود که حتی حاضر نبود که پس از مرگ نیز کسی کلیت اندام او را ببیند و لذا فرمان می دهد تا تابوتی ساخته شود تا در هنگام حمل، جسدش همچنان پوشیده بماند. وقتی آیات حجاب از جمله آیه 59 سوره احزاب نازل شد و پیامبر (ص) مامور می شود تا آن را به فاطمه (س) و دیگر دختران آموزش دهد ، آن حضرت(س) در این باره پیشگام می شود. (روح المعانی، ج 12، جزء 22، ص 129)
عصمت

عصمت حضرت فاطمه(س) یکی از فضایل ایشان است. خداوند در آیات قرآن مانند آیه 33 سوره احزاب از عصمت آن حضرت (س) سخن گفته است.

فاطمه(س) از جمله اهل بیت پیامبر(ع)است که اراده الهی بر پاکی و عصمت او از هر نوع آلودگی تعلّق گرفته است.(جامع البیان، ج 12، جزء 22، ص 9؛ تفسیر التحریروالتنویر، ج 11، جزء 22، ص 15)
اهل البیت

بر اساس آیه 33 سوره احزاب، حضرت فاطمه(س) از اهل بیت پیامبر(ص) است(تفسیر نورالثقلین، ج 4، ص270 – 276؛ الدرالمنثور، ج 6 ، ص 603 – 605)

بر اساس روایات منقول از اهل سنّت و شیعه، پس از نزول آیه 132 سوره طه رسول خدا(ص) درب خانه علی و فاطمه (ع) می آمد و در حالی که آیه تطهیر(احزاب، آیه 33) را تلاوت می نمود، آنان را به نماز دعوت می کرد. (الدرالمنثور، ج 5، ص 613؛ تفسیر نورالثقلین، ج 3، ص 410، ح 191)
 علم

خداوند در آیه 43 سوره نحل از مردم می خواهد تا در امور دین و دنیا که نمی دانند به ایشان مراجعه کنند؛ چرا که ایشان اهل ذکر و عالمی هستند که می توان در امور دین و دنیا به آنان مراجعه بلکه باید مراجعه کرد. ناگفته نماند که در روایات متعددی «اهل الذّکر» بر اهل بیت پیامبر(ع)تطبیق شده است که از جمله آنها فاطمه(س)است. (شواهدالتنزیل، ج 1، ص 423 و 437؛ تفسیر نورالثقلین، ج 3، ص 55 – 59، ح 87 – 103)
اهل الذکر

بر اساس آیه 43 سوره نحل فاطمه(س) از مصادیق اهل الذّکر است که می بایست برای امور دین و دنیا به آنان مراجعه کرد. در روایات متعددی «اهل الذّکر» بر اهل بیت پیامبر(ع)تطبیق شده است که از جمله آنها فاطمه(س)است. (شواهد التنزیل، ج 1، ص 423 و 437؛ تفسیر نورالثقلین، ج 3، ص 55 – 59، ح 87 – 103)

خصوصیات حضرت فاطمه
کوثر

کوثر از دیگر ویژگی های آن حضرت(س) است. از طریق ایشان نسل پیامبر(ص) باقی و برقرار است و امام حسن(ع) و امام حسین(ع) به عنوان فرزندان پیامبر(ص) از طریق فاطمه (س) است.(کوثر، آیه 1؛ آل عمران، آیه 61)
صداقت و راستگویی

«عایشه» گفته است:هرگز راستگوتر از فاطمه (س) جز پدرش(ص) ندیدم.(بحار، ج 43، ص 53 ـ کشف الغمّه، ج 2، ص 30 ـ مناقب شهر آشوب، ج 3، ص 119)
شب زنده داری و سحر خیزی

حضرت فاطمه(س) اهل تهجد و شب زنده داری بود. در این باره روایات بسیاری وارد شده است.(کشف الغمّه، ج 2، ص 25 و 26 ـ بحار، ج 43، ص 81 و 82)

حضرت فاطمه(س) می فرماید:رسول خدا (ص) بر من گذشت، در حالی که در خواب صبحگاهی بودم، مرا با پایـش تکان داد و فرمـود:دختـرم بـرخیز شاهـد رزق و روزی پـروردگارت باش و از غافلان مباش. زیرا که خـداوند روزی های مردم را بیـن طلوع فجر تا طلـوع آفتاب تقسیـم می کند. (مسند فاطمه الزهراء، ص 219)

خوشخویی و خوش رویی:اهل بهشت جز خوش خویان نیستند. کسی که حسن خلق نداشته باشد به بهشت نمی رود. حضرت فاطمه(س) در تمام زندگی خود نشان داد که اهل خوشخویی است و او را همانند پیامبر(ص) به خلق عظیم ستوده اند. ایشان نیز دیگران را به این صفت تشویق می کند و می فرماید:پاداش خوشرویی در برابر مؤمن، بهشت است. (بحارالانوار، ج 72، ص401)
خوف و رجا

حضرت فاطمه(س) در مقام خوف و رجا بودند. امید به فضل الهی در عین خشیت از مقام عظمت و جلال الهی در ایشان نهادینه بود. خداوند از این مقام حضرت فاطمه(س) در آیات 8 و 10 سوره انسان سخن به میان آورده است. خوف آن حضرت(س) نسبت به روز قیامت که روزی بس سخت است در همین آیات نیز بیان شده است.

روز زن و تولد حضرت زهرا
شجره طیبه

خداوند در آیه 24 سوره ابراهیم از ایشان و اهل بیت(ع) به عنوان شجره طیب یاد کرده است. در روایتی از امام باقر(ع) «شجره طیّبه» به رسول خدا(ص) و «فرعها» به فاطمه (س) تفسیر شده است. (شواهدالتّنزیل، حاکم حسکانی، ج 1، ص 406)
عفت و حیا

حضرت فاطمه (س) عفت را امری مهم و ارزشی می دانست و در این باره می فرماید:همانا خداوند، نیکوکار بردبار با عفت را دوست می دارد. (دلائل الامامه، ص1) ایشان درباره حیا نیز می فرمایند:همانا حیا از ایمان است و نتیجه ایمان، بهشت می باشد. (کافی، ج 2، ص106)

آن حضرت(س) همچنین هر گونه ارتباط میان نامحرم بدون ضرورت را ناپسند می داند که زنی نامحرمی را بنگرد و یا با رفتن به خارج از خانه در معرض نگاه نامحرمان قرار گیرد. ایشان در این باره می فرماید:آنچه برای زنان نیکوست این است که- بدون ضرورت- مردان نا محرم را نبینند و نامحرمان نیز آ نها را ننگرند. (بحارالانوار، ج 43، ص 54)
روزه و عبادت

•     امام حسن مجتبی (ع) فرمود:
•     در دنیا کسی عابدتر از مادرم فاطمه(س) نبود؛ آنقدر به عبادت می ایستاد که پاهایش ورم می کرد.(بحارالانوار ج 43 ص 76)
•     پیامبر(ص) درباره حضرت فاطمه(س) می فرمود:
•     ایمان به خدا در اعماق دل و باطن روح زهرا چنان نفوذ کرده که برای عبادت خدا خودش را از همه چیز فارغ می سازد. (بحارالانوار ج 43 ، ص 46)

پاکی و طهارت روح

به تصریح روایات فراوان و نظر بسیاری از مفسران شیعه و سنّی، آیه «تطهیر» «إِنَّما یُریدُ اللهُ لِیُذهِبَ عَنکُمُ الرِّجسَ أهلَ البَیتِ و یُطَهِّرَکُم تَطهِیراً»(احزاب، آیه 33) در مورد حضرت علی(ع)، حضرت فاطمه(س)، امام حسن و حسین(ع) نازل شده است(امالی طوسی، ج 1، ص 254؛ اصول کافی، ج 1، ص 287).

به اعتقاد این مفسران، آیه 33 احزاب، دلالت بر معصوم بودن آنان دارد.

نامگذاری روز مادر
رضایت خدا

از نظر حضرت فاطمه(س) هیچ چیزی مهم تر و با ارزش تر از رضایت خدا نیست. لذا به کاری اقدام می کرد که رضایت الهی در آن است. وقتی به او اعتراض می کنند که با امام علی(ع) ازدواج می کند که فقیر و بینواست، در پاسخ آنان تنها رضایت خداوندی و رسولش را مطرح می کند و در جایی می فرمایند:خشنودم به آنچه که خدا و پیامبر او برای من رضایت دادند. (مناقب ابن شهرآشوب، ج 3، ص351)
ذی القربی

یکی از فضایل آن حضرت(س) خویشاوندی با پیامبر(ص) است. در آیات قرآنی، برخی از فضایل و خصوصیات ایشان مانند مسئله خمس و محبت و ولایت، ذکر شده که می بایست از سوی امت مراعات شود.

بر اساس روایتی منقول از حضرت امام موسی بن جعفر(ع) آنگاه که خداوند فدک را برای رسول خدا(ص) فتح کرد، آیه 26 سوره اسراء نازل شد. خداوند به رسول خدا(ص) وحی کرد که مقصود از «وءات ذاالقربی حقّه» چه کسانی هستند و فرمان داد که آن حضرت(ص) فدک را به حضرت فاطمه(س) بدهد. (الکافی، ج 1، ص 543، ح 5؛ تفسیر نورالثقلین، ج 3، ص 154، ح 158)
خیرالبریه

خداوند در آیه 7 سوره بینه از ایشان به عنوان خیرالبریه و در زمره بهترین خلق خود یاد می کند. در روایات شیعه و اهل سنّت آمده که مقصود از «خیر البریّه» علی(ع) و شیعیان او است. (جامع البیان، ج 15، جزء 30، ص 335) و شکی نیست که فاطمه (س) از برترین شیعیان و پیروان علی (ع) محسوب می شود.
ابرار

حضرت فاطمه (س) به مقام ابرار رسیده است؛ چرا که در هر کار نیکی وارد می شد و در آنها مشارکت داشت. از جمله می توان به مشارکت ایشان در اطعام به دیگران اشاره کرد که در آیات 5 و 8 سوره انسان به آن اشاره شده است. بر اساس روایات منقول از شیعه و اهل سنّت، مقصود از «ابرار»، علی، فاطمه، حسن و حسین(ع) است. (بحارالانوار، ج 35، ص 237 – 256)