به گزارش کارگرآنلاین سلامت انسان جنبه‌های گوناگونی داشته که از آن به سلامت تن، روان، اجتماع و روح(معنوی) یاد می‌شود. از سوی دیگر در دین اسلام از سلامتی دیگر به نام سلامت دل یا قلب نام برده شده است که با توجه به نزدیکی تعاریف آن می‌توان از آن به همان سلامت معنوی یاد کرد که به نوبه خود، تأثیری فزاینده بر دیگر ابعاد سلامت مانند جسمی، اجتماعی و روانی دارد.

سلامت نفس یا سلامت دل سلامتی است که در اسلام همواره در مورد آن توصیه‌های گوناگونی شده است چنانکه امیرمؤمنان(ع) در رابطه با اهمیت آن می‌فرمایند: آگاه باشید که تنگدستی بلاست و بدتر از تنگدستی بیماری تن و بدتر از بیمار تن بیماری دل است؛ آگاه باشید که از جمله نعمت‌ها، گستردگی ثروت است و برتر از فراوانی ثروت، تندرستی و برتر از تندرستی سلامتی دل است. وهیچ دردی بر دل‌ها دردناک تر از گناهان نیست.

با توجه به اهمیت سلامت دل در این نوشتار سعی می‌شود که توصیه‌هایی از پیامبر مکرم اسلام(ص) و ائمه اطهار(ع) به صورت گزیده از کتاب مفاتیح الحیاة آیت‌الله العظمی جوادی آملی ارائه شود.

تاثیر سلامت دل در تندرستی
در رابطه با سلامت دل(در مفهوم دینی) و تأثیر آن بر سلامت جسمانی توصیه‌هایی از بزرگان دین ارائه شده است؛ چنانکه امیرالمومنین حضرت(ع) می‌فرمایند: هوشیار باشید که بخشی از تندرستی، سلامت دل است؛ تقوای الهی(سلامت دل) درمان بیماری‌های بدن شماست.

امام باقر(ع) نیز در این رابطه توصیه می‌کند، هیچ علمی همانند دانش تامین کننده سلامت نیست و هیچ سلامتی همانند سلامت دل‌نیست. خدا در قرآن می‌فرماید: روزی که نه مال برای انسان سودمند است و نه پسران؛ اما کسی که با دلی پاک از شرک و گناه نزد خدا آمده است، قطعاً از آن پاکی بهره خواهد برد.

رسول خدا(ص) نیز در این رابطه چنین فرمود خدا به چهره‌ها و اموالتان نمی‌نگرد، بلکه به دل‌ها و کردارتان می‌نگرد.

عوامل بیماری و مرگ دل
بیمار‌ی های دل عبارت‌اند از قساوت، کوری، رین(زنگار) و .. که برای آنها عواملی را برشمرده‌اند:

پیمان شکنی؛ خدای متعال می‌فرمایند پس به سبب اینکه پیمانشان را شکستند لعنتشان کردیم و دل‌هایشان را سخت و حق ناپذیر گرداندیم.

زیاده گویی؛ رسول خدا(ص) فرمود: به راستی زیاده‌گویی در غیر یاد خدا دل را سخت می‌کند.

طولانی دانستن عمر؛ امیر‌مومنان(ص) فرمود: زمان را دراز نپندارید عمر‌تان را طولانی ندانید که موجب قساوت دلتان می‌گردد. چنان که اگر کار بد، دیرپا شده و دوام یابد مایه قساوت می‌گردد.

لهو و لعب؛ رسول خدا(ص)فرمود: سه چیز موجب قساوت دل می‌‌شود. گوش سپردن به لهو، در پی شکار(تفریحی) رفتن و رفت و آمد به دربار سلطان

زیادی ثروت؛ امیر مؤمنان فرمود: زیادی ثروت موجب تباهی دین و قساوت دل می‌شود.

نگاه به بخیل؛ امیر مؤمنان فرمود: نگاه به بخیل قلب را سخت می‌کند.

گفت‌و‌گوی بی‌حاصل؛ امیر مومنان(ع) فرمود: از گفت و گوی بی‌حاصل و دشمنی بر حذر باشید که آن دو قلب‌ها را بیمار می‌کنند.

عشق غیر الهی؛ امیر‌مومنان(ص) فرمود: هر کس به چیزی عشق(زمینی) بورزد چشمش کور و دلش بیمار گردد.

تکرار گناه و همنشینی با ثروتمندان خوشگذران؛ رسول خدا(ص) فرمود: چهار چیز دل را می‌میراند: گناه روی گناه و زیادی گفت و گو با زنان و درافتادن با احمق، بدین گونه که تو بگویی و او بگوید، در حالی که به خیر تن ندهد و همنشینی با مردگان. پرسیدند: ای رسول خدا! مردگان کیان‌اند؟ فرمود: هر توانگر خوشگذران.

خلوت با زنان و همنشینی با گمراهان؛ رسول خدا(ص) فرمود: چهار چیز مایه تباهی دل‌هاست: خلوت با زنان(نامحرم) و گوش سپردن به آنها و پذیرفتن رأی آنها و همنشینی با مردگان، سؤال شد: ای رسول خدا! مجالست با مردگان چگونه است؟ فرمود: مجالست با هر گمراه رویگردان از احکام(دستورهای)الهی.

زیاد خندیدن؛ رسول خدا(ص) فرمود: از خنده فراوان بر حذر باش که دل را می‌میراند.

عوامل سلامت و بهداشت دل؛ همنشینی با اهل معرفت، یتیم نوازی
در قرآن و روایات اموری زنده کننده قلب و مایۀ بهداشت آن شناسانده شده‌اند: قرائت قرآن، موعظه، یاد خدا، یاد مرگ، اندیشه ورزی، نور حکمت، معاشرت با صاحبان فضیلت و خرد، گفت و گوی علمی، دیدار با نیکوکاران دیدار با صاحبان معرفت، اطعام درماندگان، مهرورزی با یتیمان، طهارت از گناه، تقوا، دوری از عشق غیر الهی.

خدای متعال می‌فرماید:‌ ای مردم! برای شما از جانب پروردگارتان پندی هشیار کننده و درمانی برای آنچه از صفات نکوهیده در سینه‌هاست آمده است.

امیر مؤمنان(ع) فرمود: قرآن را بیاموزید و در آن بیندیشد، زیرا بهار دلهاست و از نورش شفا بجویید که شفای دلها‌ست؛ معاشرت با صاحبان فضیلت موجب حیات دلهاست؛ دیدار با نیکوکاران و اهل معرفت دل را آباد می‌کند.

حضرت علی(ع) در وصیت خود به امام حسن(ع) نیز فرمود: تو را سفارش می‌کنم به آباد کردن دلت با یاد خدا.

مردی نزد رسول خدا(ص) از قساوت و سختی قلب خود شکایت کرد. آن حضرت فرمود: هر گاه خواستی دلت نرم شود، درمانده را اطعام کن و بر سر یتیم دست(نوازش) بکش.