وجود یک سیستم قوی ایمنی و بهداشت حرفه‌ای که نتیجه مشارکت همگانی اعم از دولت، کارفرمایان، کارگران و سایر نیروهای انسانی و فعالان امور بهداشتی باشد در موفقیت اقدامات انجام شده در محیط‌های کار برای مقابله با بیماری‌هایی که کارگران را تهدید می‌کند، بسیار مؤثر است.
رعایت نکات ایمنی و بهداشتی در محیط‌های کارگری، می‌تواند شاغلین در این محیط‌ها را از انواع آسیب‌های و بیماری‌ها مصون نگه دارد. این در حالی است که برخی از کارگران، پس از دوران فراغت از کار و به دلیل درگیر بودن با انواع تهدیدات شغلی، روزگار بازنشستگی را با انواع بیماری‌ها سپری می‌کنند و همین موضوع منجر به کاهش شاخص سلامت این قشر شده است.
موسی جباری مدیر گروه مهندسی بهداشت حرفه‌ای و ایمنی کار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، اجرای فرهنگ ایمنی و بهداشت حرفه‌ای مثبت و مشارکت کارگران را باعث کاهش ۶۴ درصدی میزان حوادث و کاهش ۵۸ درصدی میزان بستری کارگران در بیمارستان عنوان کرد و گفت: بهبود شیوه‌های مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه‌ای، بهبود عملکرد ایمنی و بهداشت حرفه‌ای، کاهش میزان حوادث و صدمات شغلی و افزایش بهره‌وری، از نتایج همکاری همه جانبه کارفرما و کارگران است.
بر اساس نظرسنجی جهانی ریسک در سال ۲۰۱۹، بیش از ۳۰۰ میلیون کارگر در سراسر جهان احساس می‌کنند که نمی‌توانند بدون ترس از مجازات، مسائل ایمنی و بهداشت حرفه‌ای را به کارفرمایان خود گزارش دهند که این مسئله نشانگر ضعف فرهنگ ایمنی و بهداشت حرفه‌ای و عدم مشارکت همه جانبه در بسیاری از محیط‌های کار است.
مدیر گروه مهندسی بهداشت حرفه‌ای و ایمنی کار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، اظهار امیدواری کرد با ارتقای فرهنگ ایمنی و بهداشت حرفه‌ای مثبت و مشارکت همه جانبه، میزان حوادث و بیماری‌های شغلی در محیط‌های کاری مختلف به حداقل رسیده و ایمنی و بهداشت حرفه‌ای جایگاه واقعی خود را در همه محیط‌های کاری که کارگران در آن مشغول به فعالیت هستند، پیدا کند و شاهد کاهش حوادث و بیماری‌های شغلی و عواقب ناشی از آنها در کشور باشیم.
در همین حال، بهرام عین اللهی وزیر بهداشت گفت: از آنجا که حفظ و ارتقای سلامت نیروی کار کشور از طریق تأمین بهداشت کار، پیشگیری از حوادث و بیماری‌های شغلی از اهداف توسعه پایدار نظام جمهوری اسلامی ایران است، شناسایی و کنترل خطرات شغلی در محل کار اهمیت به سزایی داشته و در این راستا توسعه سیستم‌های ایمنی و بهداشت حرفه‌ای در محل‌های کاری می‌تواند زیربنای نیل به رشد اقتصادی، توسعه پایدار و ارتقای سطح رفاه جامعه قرار گیرد.
وی افزود: در واقع استراتژی مهم یک سیستم قوی ایمنی و بهداشت حرفه‌ای، جلب مشارکت همه ذی‌نفعان از جمله کارفرمایان، کارگران و دولت در اجرای روش‌های پیشگیرانه و حفاظتی و حفظ و ارتقای سلامت شاغلین است. یک سیستم موفق در زمینه مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه‌ای نه تنها نیازمند تعهد مدیران ارشد در خصوص ترویج و ارتقای فرهنگ پیشگیری است، بلکه مشارکت کارگران در شناسایی و ارزیابی خطرات، اجرای اقدامات پیشگیرانه مؤثر و کاهش خطرات شغلی نیز به همان اندازه حائز اهمیت است.
سهم بالای مردان از آسیب‌ها و بیماری‌های شغلی
محیط کارگری اغلب با حضور مردان تعریف میشود و همین موضوع می‌تواند بیانگر این واقعی باشد که سهم مردان کارگر از آسیب‌ها و بیماری‌های شغلی، به مراتب بیشتر از زنان باشد. به طوری که از هر چهار مردی که مشکل سلامتی پیدا می‌کنند، سه نفر به مراکز بهداشتی درمانی مراجعه نمی‌کنند.
چهار علت اول مرگ در مردان بیماری‌های قلبی با ۴۰.۵ درصد، سرطان با ۱۵.۲ درصد، حوادث غیرعمدی با ۱۴.۲ درصد و بیماری‌های تنفسی با ۷.۲ درصد است.
خطرات فیزیکی، شیمیایی و شغلی سلامت مردان را بیشتر تهدید می‌کند و مردان هنگام بیماری کمتر به پزشک مراجعه می‌کنند.
آنچه مسلم است، مردان در مقایسه با زنان، کمتر به سلامت خود بها می‌دهند که مهم‌ترین دلیل آن نیز، مسئولیت در قبال خانواده است که باعث شده کمتر به سلامت خود بها بدهند.
آسیب شغلی یا مصدومیت کاری، عبارت از آسیب فیزیکی به بافت‌های بدن به دلیل بروز یک حادثه شغلی یا مواجهه با عوامل استرس زا در محیط کار است. مفاصل و ستون فقرات، سر، دست‌ها، ریه‌ها، چشم‌ها، استخوان‌بندی و پوست است از جمله اندام‌هایی از بدن هستند که بیشتر در معرض این آسیب‌ها قرار دارند.
همچنین، آسیب‌های شغلی می‌توانند در اثر خطرات شغلی ناشی از کار اعم از فیزیکی، مواد شیمیایی یا زیست‌شناسی از قبیل دما، گزش حشرات، مواد شیمیایی خطرناک، پرتو و فرسودگی شغلی به وجود آید. از جمله آسیب‌های شغلی می‌توان به انواع شکستگی‌ها و در رفتگی‌ها، انواع زخم‌ها و سوختگی‌ها، قطع عضوها و مسمومیت‌ها اشاره کرد.
پس انداز کارگر صرف هزینه‌های درمان میشود
قرار گرفتن در معرض انواع مواد شیمیایی، محیط‌های ناایمن، آلوده و…، از جمله تهدیدات سلامت کارگران به شمار می‌رود که متأسفانه توجه جدی به این مقوله نمی‌شود. به طوری که کمال حیدری معاون بهداشت وزارت بهداشت، معتقد است که پس انداز کارگران در دوران بازنشستگی صرف هزینه‌های درمان بیماری‌ها میشود.
وی گفت: یک کارگر عمری زحمت می‌کشد تا در دوران فراغت از کار استراحت کند ولی گاهی شاهدیم که تمام پس اندازش را باید هزینه درمان کند.
معاون بهداشت وزارت بهداشت تاکید کرد: با بازنگری در برنامه‌ها، خط مشی‌ها، چارچوب‌های نظارتی و اصلاح بسته‌های خدمتی باید بسته کار سالم نهادینه شود که در این راستا حمایت دولتمردان بسیار مهم است.
وی یادآور شد: در مشاغل زیان آور اگر حمایت لازم برای ایجاد سیستم ایمن در محیط کار صورت گیرد هم کارفرما و هم کارگر از آن سود می‌برند.
آمار حوادث شغلی
بنا بر اعلام مسئولان وزارت کار، سالانه ۱۳ هزار حادثه ناشی از کار در کشور رخ می‌دهد که ۷۰۰ تا ۸۰۰ مورد آن منجر به فوت میشود.
پژوهش‌های صورت گرفته نشان می‌دهد که همه ساله در جهان، بیش از یک میلیون نفر بر اثر حوادث ناشی از کار جان خود را از دست می‌دهند و عده بسیاری دچار آسیب‌های جدی می‌شوند.
بر اساس برآوردهای سازمان بین المللی کار، بیماری‌های محیط‌های کارگری، ۶ برابر بیشتر از حوادث مربوط به کار سبب مرگ کارگران میشود. سازمان بین المللی کار تخمین زده که در حدود ۴ درصد از تولید ناخالص داخلی جهان، با توجه به حوادث و بیماری‌های مربوط به کار در هزینه‌های مستقیم و غیر مستقیم از دست داده شده است.
مهم‌ترین بیماری‌های شغلی در محیط‌های کارگری، را می‌توان شامل کمردرد، آسیب‌های ستون فقرات، بیماری‌های قلبی و حتی سرطان‌ها دانست که با توجه به شرایط سختی محیط کار، سلامت کارگران را تهدید می‌کند. به طوری که کارگران معدن و آن دسته از کارگرانی که در ارتباط مستقیم با مواد شیمیایی و…، قرار دارند، درگیر بیماری‌های ریوی و سرطان‌ها می‌شوند. همچنین، نوع تهدیدات شغلی کارگران ساختمانی با توجه به نوع کاری که انجام می‌دهند، متفاوت از سایر کارگران در کارگاه‌ها و کارخانجات است.