به گزارش کارگرآنلاین با توسعه اینترنت در جهان، سن استفاده از آن بسیار پایین آمده است. از هر سه کاربر اینترنت در جهان، یک نفر کودک است؛ کودکانی که امروز اسباب‌بازی‌هایشان به عروسک و ماشین محدود نمی‌شود. تلفن همراه، تبلت و رایانه برای کودکان امروزی به‌قدری جذاب است که با سرعت حیرت‌آوری کار با این وسایل را یاد می‌گیرند.

اغلب کودکان تمایل زیادی به بازی‌های رایانه‌ای و آنلاین دارند. در دنیای کنونی، نه می‌توانیم کودکان را به کوچه‌ها بفرستیم تا باهم سن و سالانشان همچون قدیم لی‌لی، دوچرخه‌سواری و هفت‌سنگ بازی کنند و نه می‌توانیم آنها را وادار به ماندن در خانه کنیم پس والدین باید در عین احترام به سلایق کودکان، برفعالیت فرزند خود نظارت داشته باشند.

نقش والدین در میزان علاقه‌مندی کودکان به فضای مجازی

متأسفانه امروزه بی‌توجهی به مسئولیت فرزند پروری در بین والدین به‌شدت دیده می‌شود. آن‌ها با سرگرم کردن فرزندشان با تلفن همراه، به کارهای شخصی خود می‌پردازند و به مسائل تربیتی کودک کمتر توجه می‌کنند درحالی‌که والدین مهم‌ترین الگو برای کودکان هستند و سبک زندگی پدر و مادر نقش عمده‌ای را در سلامت جسمی و روانی کودک دارد. پدر و مادری که اوقات فراغت خود را در فضای مجازی می‌گذراند، ناخودآگاه این باور را به کودک القا می‌کند که او هم می‌تواند با تلفن همراه سرگرم شود.

مهرناز طهرانی روانشناس کودک و نوجوان، عدم گفت‌وگوی والدین با کودکان و همچنین تک‌فرزندی را یکی از علل روی آوردن کودکان به فضای مجازی می‌داند و دراینباره به تبیان می‌گوید: "کاهش ارتباطات کلامی در خانواده‌های کم‌جمعیت سبب حاکمیت دنیای مجازی و رسانه شده است. کودکی که از تنهایی رنج می‌برد، برای فرار از سکوت حاکم در خانه به دنبال جایگزینی برای اوقات فراغت خود است درنتیجه به تلویزیون، هیجان کاذب بازی‌های رایانه‌ای و شبکه‌های مجازی رو می‌آورد."

وی می‌گوید: "متأسفانه والدین تلفن همراه را برای فرزندشان تهیه می‌کنند اما نحوه استفاده از آن را آموزش نمی‌دهند. اگر آنهابر فعالیت‌های کودک در فضای مجازی نظارت داشته باشند و ساعت معینی را برای استفاده از تلفن همراه برای او تعیین کنند، مشکلی ایجاد نمی‌شود."

مدت‌زمان استفاده از تلفن همراه برای کودکان در روز چقدر است؟

طبق تحقیقات آکادمی آمریکایی اطفال، کودکان نباید قبل از ۱۸ ماهگی در معرض رسانه اعم از رادیو، تلویزیون،روزنامه، اینترنت و... قرار گیرند. همچنین کودکان دو تا پنج سال، نباید روزانه بیش از یک ساعت از تلفن همراه استفاده کنند.

محققان اعلام کرده‌اند که اگر کودکی بیشتر از دو ساعت در روز را صرف موبایل هوشمند خود یا تماشای تلویزیون کند، در معرض خطر آسیب مغزی قرار می‌گیرد همچنین آمار و ارقام نشان می‌دهد که کودکانی که اکثر وقت خود را صرف دیوایس‌های الکترونیکی یا تماشای تلویزیون می‌کنند، عملکرد شناختی حدوداً ۵ درصد ضعیف‌تری نسبت به دیگر کودکان ۸ تا ۱۱ ساله دارند.(۱)

نحوه نظارت برفعالیت کودکان در فضای مجازی

در حال حاضرعلاقه کودکان به حضور در فضای مجازی، نگرانی‌هایی را برای والدین ایجاد کرده است که تنها راه‌حل آن نظارت اصولی بر فعالیت آن‌ها و ارائه سرگرمی‌های جایگزین است.

طهرانی روانشناس کودک، اشاره می‌کند: "والدین باید الگوی مناسبی برای فرزندان باشند؛ زمانیکه والدین در برابر کودک از فیلترشکن استفاده می‌کنند، او احساس می‌کند چیز جذابی است؛ دقت کنید حس دیداری و شنیداری در یادگیری کودکان بسیار مهم است و آنها از این طریق به‌سرعت همه‌چیز را یاد می‌گیرند لذا والدین باید خودشان از فضای پاک اینترنت بهره‌مند شوند تا کودکشان هم از آنها یاد بگیرند."

چگونه می‌توان کودکان را از اینترنت پاک بهره‌مند کرد؟

منظور از اینترنت پاک، استفاده سالم و درست از اینترنت است؛ به صورتی که در آن خبری از فیس‌بوک، یوتیوب، شبکه‌های اجتماعی، توئیتر و محتویات ناسالم نیست.

والدین موفق درزمینه نظارت و استفاده از اینترنت پاک برای فرزندانشان راه‌های جالبی را به ما ارائه داده‌اند:

فیلترگذاری در استفاده از اینترنت:

خانم رضایی صاحب دختر ۱۲ ساله‌ای است که می‌گوید: هانیه تبلت و یا تلفن همراه جداگانه ندارد بلکه ما یک تبلت عمومی در خانه داریم که همه اعضای خانواده می‌توانند از آن استفاده کنند. یک سیم‌کارت در آن تبلت خانوادگی انداخته‌ایم و با آن شماره در تلگرام و ایسنتاگرام حضور دارد اما ما برای نظارت بر او با نصب نرم‌افزاری دسترسی به اینترنت را محدود کرده‌ایم. با ایجاد این محدودیت او دیگر امکان سرچ در گوگل و اینستاگرام و همچنین عضویت در لینک‌های ارسالی در گروه‌های تلگرام را ندارد و برای انجام هر کاری باید از رمزی استفاده کند که رمز آن را تنها من و پدرش داریم.

خانم زیتونی مادر دختر ۷ ساله دراینباره می‌گوید: لیلا تبلت شخصی دارد اما تنها با اجازه پدرش امکان استفاده از آن را دارد و تنها در صورتی می‌تواند بازی اینترنتی بخرد که پدرش به او اجازه بدهد و آن بازی را تأیید کند.

استفاده مفید از فضای مجازی

خانم موسوی روش استفاده از اینترنت پاک را به پسر ۱۰ ساله‌اش آموزش داده است. او می‌گوید: پسرم علاقه زیادی به حضور در شبکه‌های مجازی دارد و البته تحت نظر من و پدرش وارد فضای مجازی می‌شود اما با یک روش ساده فکر کردم که حضور در فضای مجازی را می‌توانم برای او مفید کنم؛ از او خواستم هرروز یک پاراگراف از کتابی را مطالعه کند، سپس آن را خلاصه و در اینستاگرام منتشر کند تا هم به معلومات علمی خودش اضافه شود و هم به فالوئرها مطالبی را آموزش دهد.

با توجه به این روش‌ها می‌توان برای کودکانی که در آستانه نوجوانی قرار دارند در شبکه های مجازی فضاهایی همچون تبادل خلاصه کتاب، هنرهای دستی، مطالب علمی و چیزهای دیگری که کودکان استعداد آن را دارند، ایجاد کرد تا هم از آن استفاده کنند و هم زمینه ای  برای رشداستعدادهایشان شود.

چگونه زمان بدون اینترنت را پرکنیم؟

طهرانی روانشناس کودک معتقد است: "گروه سنی ۵ تا ۱۲ سال را باید با پیشنهاد و بازی‌های جذاب از فضای مجازی دور کرد. وقتی پیشنهاد جذاب نیست، کودک گزینه جذاب و هیجان‌انگیزتر یعنی استفاده از تلفن همراه را انتخاب می‌کند؛ لذا والدین می‌توانند زمان کیفی خیلی خوبی را با فرزندان خود سپری کنند تا آنها را از این فضاها دورنگه دارند.‌ اما سؤال اساسی این است که روش‌های جایگزین استفاده از تلفن همراه چیست و والدین چگونه می‌توانند زمان‌های بدون اینترنت را پر کنند؟

بازی و تفریح سالم یکی از مهمترین روش‌های جایگزین استفاده از تلفن همراه است که البته در گروه سنی‌های مختلف متفاوت است:

بازی برای گروه سنی ۵ تا ۶ سال

کودکان در این سن، بیشتر اسباب‌بازی‌هایی را می‌پسندند که مشخصات واقعی داشته باشند. همچنین به بازی‌های نمایشی بیشتر از بازی‌های خیالی تمایل دارند لذا مجموعه وسایل بنایی و ساختمانی، وسایل نقاشی، اسباب‌بازی‌های الکترونیکی، انواع عروسک، وسایل خیاطی، دوربین عکاسی، پازل‌های تصویری، فرفره، طناب‌بازی، انواع وسایل ورزشی، ابزار و لوازم هنری و مدل‌سازی از اسباب‌بازی‌های موردعلاقه کودکان در این سن است که والدین می‌توانند به‌وسیله آنها به سرگرمی با کودکان خود بپردازند.

بازی برای گروه سنی ۷ تا ۱۲ سال

در این سن بازی‌های فکری تبدیل به بازی‌های جمعی می‌شود و کودکان در این سن علاقه‌مند به بازی‌های نمایشی، ذوقی و خلاقانه هستند؛ لذا اسباب‌بازی‌های برقی، وسایل تردستی، وسایل بافندگی، وسایل نجاری، وسایل نقاشی، وسایل باغبانی، ابزار و آلات موسیقی، قطارهای برقی، بازی‌های کارتی، پازل‌های تصویری و حجمی، وسایل آزمایشگاهی، اسباب‌بازی‌های فکری، انواع عروسک، کتاب کاردستی‌ها و حتی بازی های جدیدی مانند درست کردن دابسمش ازجمله بازی هایی است که کودکان در این سن می‌توانند با آنها سرگرم شوند و اوقات خوشی را به‌دوراز هرگونه فضای مجازی سپری کنند."