مرداب انزلی یکی از مهمترین منابع آبی استان گیلان در شمال ایران است که در سالهای اخیر با کاهش حجم آب خود مواجه شده است. این مرداب به عنوان یکی از مهمترین مراکز پرورش ماهی در ایران شناخته میشود و همچنین برای تأمین آب شرب و آبیاری مناطق کشاورزی مجاور به کار میرود. یکی از علل کاهش حجم آب در مرداب انزلی، کاهش بارشهای بارانی در منطقه است. با توجه به اینکه مرداب انزلی از بارشهای بارانی منطقه تأمین آب میکند، کاهش بارشهای بارانی میتواند به کاهش حجم آب در مرداب منجر شود. استفاده بیش از حد از آب مرداب برای آبیاری مزارع و باغات، تخریب مراتع و جنگلهای اطراف مرداب و مواردی دیگر از این دست از دیگر علل این موضوع است.
در این مقاله در کنار شما همراهان عزیز مخزن پلاس به بررسی این علل خواهیم پرداخت.
در سال های اخیر، کمبود آب در مرداب انزلی به یکی از مشکلات اساسی این منطقه تبدیل شده است.
موج شکن ها به عنوان سازه هایی هستند که در سواحل و بنادر برای کاهش اثرات موج ها بر روی سواحل و سازه های دریایی استفاده می شوند. در بندر انزلی نیز از موج شکن ها برای کاهش اثرات موج های دریا بر روی بنادر و سواحل استفاده می شود. با کاهش اثرات موج ها، آب دریا به سمت ساحل حرکت کرده و در نتیجه، آب دریا به مرداب انزلی وارد نمی شود. علاوه بر این، موج شکن ها می توانند باعث افزایش تهویه دریا شوند. با افزایش تهویه دریا، آب دریا به سمت ساحل حرکت کرده و باز هم در نتیجه، آب دریا به مرداب انزلی وارد نمی شود.
با توجه به بررسی های انجام شده، می توان نتیجه گرفت که موج شکن های بندر انزلی می توانند نقش مهمی در کم شدن آب در مرداب انزلی داشته باشند.
با تحلیل دادههای جمعآوری شده، مشخص شده است که درصدی از خشکیهای تالاب انزلی مربوط به موج شکنهای جدید است. ۳۰ درصد خشکی تالاب مربوط به موجشکن جدید انزلی است که با توجیه توریست ایجاد شده و حریم تالاب را تحت تاثیر قرار داده و موجب عدم ورود و خروج آب تالاب شدهاست. با وجود چندین موجشکن قدیمی نباید موج شکن جدید احداث میشد.
متأسفانه دریای خزر در سالهای اخیر با مشکلاتی مواجه شده است که به کمبود آب در تالاب انزلی، یکی از مهمترین منابع آبی در ایران، منجر شده است. یکی از مشکلاتی که دریای خزر با آن مواجه است، کاهش تراز آب آن است. این مشکل به دلیل عوامل مختلفی از جمله تغییرات اقلیمی، کاهش بارشها، افزایش بخشیدن به بحران آب و تغییرات در کاربری اراضی رخ داده است. این مشکلات باعث کاهش حجم آب دریای خزر شده و در نتیجه، تأثیراتی بر روی تالاب انزلی، که به عنوان یکی از مهمترین منابع آبی در ایران شناخته میشود، داشته است.
برای حل این مشکلات، باید اقداماتی انجام شود که به کاهش تراز آب دریای خزر و بهبود وضعیت تالاب انزلی کمک کنند. برخی از این اقدامات شامل افزایش کاربری بهینه آب، افزایش کارایی سیستمهای آبیاری، کاهش تلفات آب، افزایش ذخیره سازی آب علیالخصوص با استفاده از مخزن آب مانند مخزن آب پلی اتیلن ، افزایش کارایی سدها و تأمین آب از منابع آبی دیگر میباشد.
یکی از اقدامات اصلی در جهت جلوگیری از خشک شدن تالاب انزلی، مدیریت منابع آب است. در این راستا، ایجاد سدها و آبگیرها، بهبود شبکه آبیاری و کاهش تبخیر و تعرق از طریق کاشت درختان و گیاهان، از جمله اقداماتی هستند که در این زمینه انجام شده است. همچنین، ایجاد سد بزرگ انزلی، که به عنوان بزرگترین سد ایران شناخته میشود، نیز از جمله اقداماتی است که در جهت مدیریت منابع آب و جلوگیری از خشک شدن تالاب انزلی انجام شده است. ایجاد پارک ملی تالاب انزلی، تعیین مناطق حفاظت شده و ممنوعالصید، اجرای طرحهای توسعه پایدار و ارتقای آگاهی عمومی در خصوص اهمیت حفاظت از تالاب انزلی، از جمله اقداماتی هستند که در این زمینه انجام شده است.
همچنین، اقداماتی در جهت کاهش آلودگی و افزایش کیفیت آب تالاب انزلی نیز انجام شده است.
دکتر عابدین زاده محقق و استاد دانشگاه، درباره کم آبی مرداب انزلی، به این موضوع اشاره کرده است که کمبود آب در مرداب انزلی به دلیل عوامل مختلفی از جمله تغییرات آب و هوایی، کاهش بارش، استفاده بیش از حد از منابع آبی و ... رخ داده است. او همچنین بیان کرده است که برای حفظ این منطقه باید از روشهای مدیریت منابع آبی استفاده کرد و به کاهش مصرف آب در این منطقه توجه کرد. باید به توسعه پایدار توجه کرد و از روشهایی مانند کشاورزی پایدار و استفاده از فناوریهای نوین در کشاورزی استفاده کرد. او همچنین بیان کرده است که باید به ارتقای آگاهی عمومی درباره اهمیت حفظ مرداب انزلی و کمبود آب در این منطقه توجه کرد.
در نتیجه، تاکید بر اهمیت حفظ مرداب انزلی و کاهش مصرف آب در این منطقه، میتوان به این نتیجه رسید که باید از روشهای مدیریت منابع آبی و توسعه پایدار استفاده کرد تا این منطقه به عنوان یکی از مهمترین مناطق زیستی و مراتع طبیعی در ایران، حفظ شود.