ذکر صلوات برای ما مسلمانان از جایگاه ویژه ای برخوردار است. ذکری بافضیلت و پرخیر و برکت که در زمان های مختلفی توصیه به گفتن آن شده است. صلوات، آثار بسیاری در دنیا و آخرت برای انسان به همراه دارد و مداومت بر آن توسط بسیاری از بزرگان دین و عالمان سفارش شده است چرا که یکی از دستورات آشکار خداوند در قرآن کریم، صلوات بر حضرت محمد صلی الله و خاندان گرامی آن حضرت است؛ «إِنَّ اللَّهَ وَمَلَائِکَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَى النَّبِیِّ ۚ یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَیْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِیمًا»[۱]؛ خدا و فرشتگانش بر (روان پاک) این پیغمبر صلوات و درود می‌فرستند شما هم ای اهل ایمان، بر او صلوات و درود بفرستید و با تعظیم و اجلال بر او سلام گویید و تسلیم فرمان او شوید.[۲] دعا و ذکری کوتاه و مفید که گفته میشود تأثیر بسیاری در گشایش امور دنیوی و اخروی دارد. برای دست یافتن به دریای ژرف فضائل و برکات صلوات بر حضرت محمد صلی الله و خاندان گرامیشان نیت کردیم در این مقاله به موضوع فضیلت و ثواب صلوات بپردازیم. با ما همراه باشید.
معنا:
واژه صلاه، مفرد صلوات به معنی نماز خواندن و تحیت و درود است. صلّی الله علیه، نیز به این معنی است که خدای تعالی بر او درود فرستد، در المعجم الوسیط [۳] هم صلا به معنی دعا آمده است.

در تفسیر جوان [۴] آمده است که: چنان چه صلوات به خدا نسبت داده شود، به معنی فرستادن رحمت است و هر گاه به فرشتگان و مؤمنان منسوب شود، به معنی طلب رحمت است.

مفهوم:
اما مفهوم و دلیل فرستادن صلوات خداوند بر پیامبر صلی الله که کامل ترین انسانها و خاتم النبیین است، چه می تواند باشد؟

جایگاه پیامبر اکرم صلی الله در نزد پروردگار به قدری رفیع است که طبق آیه ی ۵۶ سوره احزاب، الله و تمام فرشتگانش بر نبی مکرم اسلام، سلام و درود می‌فرستند و امر خداوند است که مؤمنان نیز هم نوا با کردگار و ملائکه در این آیین قدسی همراه و همگام شوند. اما صلوات فرستادن خدا بر نبی اکرم، به معنی فرستادن رحمت بر آن حضرت است و این امر، نشر و اعتلای مقام شامخ پیامبر صلی الله و خاندان گرامی ایشان است و صلوات فرستادن توسط ملائکه و مؤمنان به معنی طلبِ رحمت و مغفرت است.

البته فرستادن صلوات بر رسول خدا و فرستادن تحیت و سلام بر خاندان عصمت و طهارت علیهم السلام، از جانب مؤمنان، تقاضای رحمت و مغفرت الهی بر خودشان نیز هست؛ زیرا در حقیقت، پیامبر گرامی اسلام و ائمّه اطهار، واسطه فیض و برکت الهی هستند. بنابراین، اگر بر ایشان، درود و صلوات نفرستیم، در حقیقت خود را از خوانِ رحمت و مغفرت الهی محروم کرده‌ایم.

از سوی دیگر، بر اساس تعالیم و آموزه های دینی، چنین آموخته ایم که تحیت و درود بر پیامبر صلی الله، سبب قبولی اعمال و نیز تبرک و پاکی آن‌ها می‌شود و نیز گفته شده که صلوات باعث استجابت دعاها، کفّاره ی گناهان، سربلندی و منیر بودن در روز قیامت و راه یابی به بهشت برین می‌شود. همانطور که در زیارت جامعه کبیره آمده است:

«و جعل صلواتنا علیکم و ما خصّنا به من ولایتکم، طیبا لخلقنا و طهاره لانفسنا و تزکیه لنا و کفاره لذنوبنا …. »؛ و قرار داد درود‌های ما را بر شما و آن چه را مخصوص گردانید، به ما از دوستی و محبّت شما به خاطر پاک گردانیدن خلقت ما و پاکیزگی برای جان‌های ما و جهت پاکی و بخشایش روح ما و کفّاره گناهان ما».

شخصی از حضرت محمد صلوات الله علیه پرسید: صلوات فرستادن مردم، ارسال هدیه و تحفه‌ای است به جانب شما، آیا از جانب شما نیز تحفه‌ای برای مردم خواهد بود؟ رسول الله فرمودند: «امروز، صلوات مردم بر من، هدیه ای است از جانب ایشان برای من و فردای آخرت، هدیه من برای آنها، در بهشت خواهد بود.»

در روایات چنین آمده که؛ آنگاه که ملائکه الهی در حملِ عرش خداوند عاجز ماندند، خدای متعال به آنان فرمود:

دعا و ذکری به شما می آموزم که به برکت و فضیلت آن بتوانید عرش را حمل نمایید. ملائکه پرسیدند: پروردگارا! آن چه ذکری است؟ ندا آمد که بگویید: «بِسْمِ اللهِ الرَّحمنِ الرَّحیمِ وَلاحولَ وَلاقُوَّۀَ إلاّ باللهِ العَلِیِّ العَظِیمِ وَصَلَّی اللهُ عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِهِ الطیِّبینَ»، آن گاه توانستند عرش را حمل نمایند.

در شب معراج، پیامبر اکرم صلی الله علیه، فرشته ای را دیدند که مقدارِ قطرات باران را محاسبه می کرد، آن فرشته خدمت پیامبر عرض کرد: ای رسول خدا، حساب و شمارشی است که من با تمامِ قدرت و توانِ خود، قادر نیستم آن را شمارش کنم. پیامبر صلی الله علیه و آله فرمودند: آن چه حسابی است!؟ فرشته عرض کرد: هر گاه عده ای از امّت شما در جایی گرد هم آیند و پس از شنیدن نامتان بر شما صلوات فرستند، من از محاسبه ی ثوابِ آنان عاجزم.»

فضیلت و ثواب صلوات فرستادن

جایگاه صلوات در کتب دینی
صلوات در قرآن
قرآن کریم، به عنوان عالیترین منبع رجوع مسلمانان و کتاب اعظم که سخنان خداوند متعال را در خود جای داده است، به عنوان سندی معتبر در بیان فضیلت و استحباب صلوات بر نبی گرامی اسلام است چنانچه در آیه ۵۶ سوره احزاب، خداوند می‌فرماید:

«خدا و فرشتگان او بر نبی درود می‌فرستند، شما نیز، ‌ای کسانی که ایمان آورده‌اید، بر او صلوات بفرستید و آن طور که سزاست، تسلیم شوید.»

معبود یکتا در این آیه به صراحت تأکید می فرماید که؛ آگاه باشید که من و ملائکه ام بر رسول صلوات می‌فرستیم، ای کسانی که ایمان آورده اید، به تأسی از ما، شما نیز بر او و خاندان مطهرش سلام و درود بفرستید.

صلوات در نهج البلاغه
در حکمت ۱۶۳ نهج البلاغه درباره آثار صلوات چنین آمده است: «هر زمان که از خداوند متعال حاجتی داشتی، بر پیامبر اکرم صلی الله درود فرست، سپس حاجت خود را بخوان؛ زیرا خداوند برتر و بزرگوارتر از آن است که از دو حاجتِ طلب شده، یکی را بر آورد و دیگری را نادیده انگارد.»

صلوات در صحیفه سجادیه
تمام ادعیه موجود در کتاب ارزشمند صحیفه سجّادیه نیز یا با ذکر صلوات آغاز می شوند و یا با صلوات پایان می‌یابند. در برخی از آنها نیز در میانه و اثنای دعا، بر محمد صلی الله و آلش صلوات فرستاده شده است؛ زیرا امامان معصوم علیهم السلام بر این باورند که صلوات، ذکر گشاینده در برآورده کردن حاجات و دعاها است و در هر دعایی که ذکر صلوات فرستاده شود، استجابت آن از سوی خداوند سبحان حتمی است.

امام زین العابدین علیه السلام در دعای ۴۴ام، بارها صلوات را تکرار کرده و دعا برای حفظ توحید، عروج به مقام و منزلت اعلی در نماز و معرفت و شناختِ حرمت خدای تعالی را از خودِ پروردگار مسئلت می‌نماید.

ایشان در بخشی از این دعا چنین می‌فرمایند: «بار الها! بر محمّد و آل او، سلام و درود فرست، به شمار همه ی تحیت هایی که بر هر کس نثار فرموده‌ای و چندین برابر آن به چندین برابر، که کسی را جز تو توان شمارش آن نباشد، چرا که تو هر چه خواهی، همان کنی».

در باب آثار و برکات صلوات، احادیث و روایات فراوانی رسیده است که به انحاء مختلف تأکید می‌کند که صلوات ده هزار بار حسنه دارد، رحمت و برکت و مغفرت و کرامت خدای تعالی را به همراه دارد، پاداشِ آن همردیف با اجرِ تسبیح و تقدیس خداوند است، علو درجات را برای شخص به همراه دارد و … نهایتاً اینکه صلوات، آثار و برکات فراوانی را برای شخصِ فرستنده به همراه دارد. اما، آثار بسیار و برکات فراوانِ صلوات را می‌توان به آثار دنیوی و اخروی تقسیم کرد؛

آثار و برکات دنیوی صلوات
برآورده شدن حوائج: پیامبر اکرم صلی الله فرموده‌اند: در برابر فرستادن صد صلوات، خداوند متعال صد خواسته و حاجت را برآورده می‌نماید.[۵]
زدودن نفاق: رسول خدا درباره صلوات فرموده اند: فرستادن صلوات با صدای بلند، نفاق را برطرف می‌سازد.[۶]
تقویت حافظه: در روایت دیگری از ایشان آمده است: هنگامی که چیزی از یاد انسان برود و انسان آن را فراموش نماید، صلوات باعث می‌شود که آن مورد را به خاطر آورد.[۷]
رضایت پروردگار و پاکیزگی اعمال: حضرت محمد صلی الله علیه وآله فرمودند : صلوات فرستادن شما بر من، موجب برآورده شدن حوائج شما خواهد بود و موجب خشنودی و رضایت پروردگار از شما خواهد بود و اعمال شما را پاک و پاکیزه می کند.[۸]
عافیت و سلامتی در دنیا:هر کس که یک مرتبه صلوات بفرستد، خدای تعالی درِ عافیت را به روی او می گشاید.[۹]
برطرف کننده فقر: صلوات فرستادن فقر و نداری را بر طرف می نماید.[۱۰]
خوار کننده ابلیس: صلوات ، دشمن دیرین و همیشه در کمینِ انسان، یعنی ابلیس را خوار و ذلیل می نماید.[۱۱]
دور کننده شیاطین: پیامبر اکرم صلوات الله فرموده اند: «شیاطین دو گروه اند؛ شیاطین جنّی که با ذکر لاحُولَ وَلاقُوَّۀ إلاّ بِاللهِ العَلِّی العَظِیمِ رانده می شوند، و شیاطین انسی، که با صلوات بر محمّد و آل محمّد [شر و آزارشان] از شخصِ صلوات فرستنده دور می شوند.[۱۲] (بحار الانوار، ج۹۲،ص ۱۳۶)
کفاره گناهان: امام رضا علیه السلام فرمودند: اگر کسی قادر بر کفاره گناهان خویش نباشد، بسیار صلوات بفرستد چرا که صلوات فرستادن بر حضرت محمد و آل ایشان، گناهان را می ریزاند.[۱۳]
محو کننده گناهان: امام علی علیه السلام فرمودند: صلوات فرستادن در محو کردن گناهان، شدیدتر از فرو نشانیدن آتش توسط آب است.[۱۴] و نیز در روایت دیگری پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله فرمودند: دو بنده که دوست یکدیگر باشند و برای رضای خدا با هم مصافحه نمایند و بر من صلوات فرستند، پیش از آنکه از هم جدا شوند، خداوند گناهان هر دو را می آمرزد.[۱۵]
آیت الله بهجت رحمه الله، فرستادن صلوات را به ‌عنوان دعایی مستجاب برای ذواتِ مقدس معصومین علیهم‌ السلام که باعث رحمت و مغفرت الهی و وفور نعمت هستند، می دانند و اثر و برکات آن را بیشتر از برخی دعاهای شخصی و انفرادی می دانند و می ‌فرمایند: « دوری از فرستادنِ صلوات و روی آوردن به طلبِ دعاهای شخصی، همانندِ رها شدن از سرچشمه ی زلال و جست و جو برای جوی آب می باشد؛ زیرا وقتی صلوات، برای وسعت مقام و درجه واسطه ی فیض دعا می ‌شود، دعاهای شخصی هم در آن گنجانده شده است.»
آثار و برکات اخروی صلوات
شفاعت پیامبر:پیامبر اکرم صلی الله به امیرالمؤمنین علی علیه السلام فرمودند: «یا علی! شفاعت من برای کسی واجب می شود که هرروز و شب بر من صلوات فرستد، هرچند که گناهان او از گناهان کبیره باشد.»[۱۶]
نزدیک شدن به پیامبر: در روایات آمده است کسی که در دنیا بر حضرت محمد صلی الله و آل او، بسیار صلوات بفرستد، سزاواتر و نزدیک ترین فرد در روز قیامت به شخصِ پیامبر صلی الله خواهد بود.[۱۷]
سنگینی حسنات: از رسول خدا درمورد فوائد فرستادن صلوات چنین نقل شده است که: «همانا، در روز قیامت، من میزان اعمال هستم؛ به این معنی که به هنگام حسابرسی، چنانچه کسی کفه گناهانش سنگین تر از کفه حسناتش باشد، صلوات هایی که برمن فرستاده است را بر کفته حسناتش قرار خواهم داد.» [۱۸] در حدیث دیگری از امام باقر یا امام صادق علیهما السلام نقل شده که فرمودند: «در ترازوی سنجش اعمال [در روز قیامت] هیچ چیز سنگین تر از فرستادن صلوات بر محمّد و آل محمّد نیست، کسانی هستند که وقتی در آن روز اعمالشان را در ترازوی سنجش اعمال می گذارند، سبک و ناچیز است، سپس صلوات هایی را که بر رسول الله فرستاده، بیرون آورده و بر آن قرار می دهند، سنگینی می کند و برتری می یابد.[۱۹]
رهایی از تاریکی قبر: سنگین ترین چیز در روز محشر، فرستادن صلوات است و صلوات، موجب نورانی شدن قبر خواهد شد.[۲۰]
جواز بهشت: در روایتی دیگر پیامبر اکرم صلی الله فرمودند: «هر کس در هر روز هزار صلوات بر من بفرستد، بهشت بر او واجب می شود.»[۲۱]
بخشیده شدن فوری گناهان: پیامبر اکرم صلی الله فرمودند: «کسی که برمن صلوات بفرستد از روی محبت، به دستور پروردگارعالم گناهان او، در همان روز یا همان شب بخشیده خواهد شد.» [۲۲]
صلوات خداوند و ملائکه بر فرستنده صلوات: امام صادق علیه السلام می‌فرمایند:«هر کس ده مرتبه بر محمد صلی الله، صلوات بفرستد، خدای تعالی صد مرتبه بر او صلوات می‌فرستد» و نیز فرموده اند:«هر کس ده مرتبه بر محمد صلی الله و آل او صلوات بفرستد، خدای سبحان و ملائکه اش، هزار بار بر او صلوات می‌فرستد و هر کسی که حق تعالی بر او هزار بار صلوات بفرستد، هرگز او را به آتشِ جهنم،عذاب نخواهد کرد و در ازای هر صلوات، ده حسنه به او عطا می‌فرمایند و هر کسی که ده مرتبه صلوات بفرستد، حق تعالی ده گناه او را می‌آمرزد و ده درجه مقام و مرتبه ی او را بلند می‌گرداند و از اهل بهشت خواهد بود.»[۲۳]
هاله ی نور: صلوات، در یوم الحشر به صورت نوری در سر، طرف راست، طرف چپ و بالا، و جمیع اعضاء و جوارح آدمی دیده می‌شود.[۲۴]
استغفار فرشتگان: پیامبر اکرم صلی الله علیه فرموده اند: «کسی که در نوشته ای صلوات بر من و خاندانم را بنویسد، تا زمانی که نام من در آن نوشته برجای باشد، فرشتگانِ آسمان برای او استغفار می کنند.[۲۵]
رؤیت جایگاه خود در بهشت: پیامبر اکرم صلی الله فرمود: «هر کس روزانه هزار صلوات بر من بفرستد، از دنیا نخواهد رفت تا اینکه جای خود را در بهشت ببیند.»[۲۶]
رفع عطشِ قیامت: خداوند به حضرت موسی علیه السلام وحی کرد: «ای موسی ! دوست داری که عطشِ قیامت، تو را فرا نگیرد و در مواقف آن روز تشنه نباشی؟ عرض کرد بلی، ای پروردگار جهانیان. خطاب رسید: امروز در دنیا بر حبیب من صلوات بفرست تا فردا از تشنگی قیامت ایمن باشی.»
توصیه به فرستادن صلوات
احادیث و روایات بسیاری از بزرگان دین و معصومین علیهم السلام روایت شده که در آنها، به فواید کثیر صلوات اشاره شده و به مداومت بر آن، تأکید نموده اند. از آن جمله؛

حضرت امام هادی علیه السلام فرمودند: «خدای متعال حضرت ابراهیم علیه السلام را دوست و خلیل خود انتخاب کرد، به این دلیل که ایشان بر محمد صلی الله و اهل بیت گرامیشان بسیار صلوات می فرستاد.
امام حسین علیه السلام از قول رسول خدا صَلَی الله نقل کرده اند که پیامبرِ خدا فرمودند:«بخیل واقعی کسی است که نام مرا بشنود ولی بر من صلوات نفرستد.»
حضرت صادق علیه السلام به صَباح بن سیّابِه فرمودند: «آیا می خواهی به تو دعایی بیاموزم که خدای متعال به برکت آن، چهره ی تو را از حرارتِ آتش جهنم مصون نگه دارد؟ صَباح گوید: به حضرت عرض کردم: آری.! حضرت فرمودند: بعد از سپیده دم صد مرتبه بگو: أَللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحمَّدٍ وآلِ مُحَمَّدٍ. خداوند به برکت این ذکر، تو را از آتش جهنم حفظ خواهد کرد.
حضرت صادق علیه السلام فرمودند:«کسی که یک مرتبه با نیت [پاک و پسندیده] و با اخلاص کامل بر پیامبر و خاندان گرامیشان صلوات بفرستد، خداوند متعال یکصد حاجت او را برآورده خواهد کرد: سی حاجت از حاجت های دنیا، و هفتاد حاجت از حوائج آخرتش را.»
رسول خدا صلوات الله علیه فرمودند: «هر عدهّ ای که در مکانی جمع شوند و خدا را یاد نکنند و بر پیامبرشان درود و صلوات نفرستند، آن مجلس مایه ی حسرت و پشیمانی (در قیامت) برایشان خواهد شد.
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله پس از سجدهای طولانی فرمودند: «حضرت جبرئیل امین، مرا ملاقات کرد و مرا بشارت داد که خدای تعالی فرموده است: هر کس که بر تو صلوات فرستد، من نیز بر او صلوات می فرستم، و هر کس که تو را سلام دهد من بر او سلام می دهم؛ و آنگاه من بخاطر این موهبت الهی سجده کردم.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمودند: «بر من بسیار صلوات فرستید؛ زیرا صلوات فرستادن بر من، نوری است در تاریکی قبر، و نوری است بر روی پل صراط، و نوری است در بهشت.»
 

بهترین زمان برای ذکر صلوات
عَن مُولانا الصّادقِ علیه السلام:«ما مِنْ عَمَلٍ أفْضَلَ یومَ الجُمُعَۀِ مِن الصَّلاۀِ عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِهِ.»؛ امام صادق علیه السلام فرمودند:هیچ عملی در روز جمعه برتر و با فضیلت تر از فرستادن صلوات بر محمّد و آل محمّد نمی باشد.
امام جعفر صادق علیه السلام فرمودند: «هر که بعد از نماز صبح و ظهر (در روز جمعه و در سایر ایّام هفته) بگوید: ألّلهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَعَجِّلْ فَرَجَهُم نمی میرد تا آنکه حضرت مهدی عجل الله را درک کند.»
حضرت امام صادق علیه السلام فرمودند: «از شامگاه پنجشنبه و شب جمعه، فرشتگانی با قلمهایی از طلا و الواحی از نقره، از آسمان به سوی زمین می آیند و تا غروبِ روز جمعهِ ثواب هیچ عملی را نمی نویسند به جز صلوات بر محمّد و آل محمّد علیهم السلام.»
حمّاد بن عیسی از امام صادق علیه السلام درباره ی بهترین اعمال در روز جمعه سؤال کرد؟ ایشان در پاسخ فرمودند: «فرستادن یکصد مرتبه صلوات بر محمّد و آل محمّد بعد از عصر، و هر چه بیشتر صلوات بفرستی فضیلت آن بیشتر می گردد.»
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در فضیلت صلوات در ماه مبارک رمضان فرمودند: «هر کس که در این ماه بر من و خاندانم بسیار صلوات فرستد، خدای متعال کفّه ی حسنات او را سنگین می کند در آن روزی [یوم الحشر] که کفّه ی حسنات همه ی خلایق سَبک و خالی باشد.
حضرت امام صادق علیه السلام فرمودند: «فرستادن صلوات بین صلاه ظهر و عصر برابر است با هفتاد رکعت نماز مستحبی (و یا هفتاد حج).
کیفیت و آداب دعا و فرستادن صلوات
درباره ی کیفیّت و آداب فرستادن صلوات، روایات بسیاری آمده است که تحیت و سلام بر پیامبرِ رحمت صلوات الله را همراه با آل ایشان، مقبول و مستحب می‌دانند. این نوع آداب و کیفیّت صلوات از منابع فقهی شیعه و سنّی اثبات شده است.

از قول امیر المؤمنین علی علیه السلام روایت شده است که ایشان فرموده اند: «اصحاب گفتند: ‌ای رسول خدا! چگونه بر شما درود و صلوات فرستیم؟ حضرت رسول فرمود: قُولُوا: اللَّهُمَّ صَلِّ على محمّدٍ و على آلِ محمَّدٍ، کما صَلَّیتَ على إبراهیمَ و على آلِ إبراهیمَ إنّکَ حَمیدٌ مَجِیدٌ، و بارِکْ على محمدٍ و على آلِ محمّدٍ، کَما بارَکتَ على إبراهیمَ و على آلِ إبراهیمَ إنّکَ حَمیدٌ مَجیدٌ؛ بگویید خداوندا! بر محمّد و آل محمّد صلوات فرست، همان گونه که بر ابراهیم و آل ابراهیم صلوات فرستادی، راستی که تو ستوده و والایی و بر محمّد و آل محمّد فزونی بخش، همان گونه که بر ابراهیم و آل ابراهیم فزونی دادی، به راستی که تو پسندیده و عظمایی.»
حضرت علی علیه السلام فرمود: «دعاهایتان را با ذکر صلوات شروع و با آن به پایان برید، تا دعا و حاجت شما بین دو دعای مقبولِ پروردگار واقع شود و مستجاب گردد، زیرا خدای تعالی، کریم تر از آن است که ابتدا و انتهای دعاء را اجابت کند و میانه آن را مستجاب ننماید.»[۲۷]
عن الصّادقِ علیه السلام عن النَّبیِّ صَلَّی اللهُ عَلیهِ وَآلِهِ: «إجْعَلوُنِی فِی أوّلِ الدُّعاءِ وَ فِی آخِرِهِ وَ فِی وَسَطِهِ.»؛ مرا در ابتداء و آخر و در میان دعاهایتان یاد کنید و بر من صلوات بفرستید.
امام صادق علیه السلام فرمودند: «هرگاه کسی از میان شما دست به دعا برداشت، پس سزاوار است که دعایش را با صلوات آغاز نماید؛ زیرا صلوات بر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله دعایی پذیرفته شده در پیشگاه خداوند سبحان است و او برتر و بالاتر از آن است که بخشی از دعا را پذیرفته و بخش دیگرِ آن را ردّ نماید.»[۲۸]
از امام صادق علیه السلام نقل شده که فرمودند: «دعا همواره در پرده است تا زمانی که بر حضرت محمد و آل محمد صلوات و درود فرستاده شود، همانا [هنگام دعا] اول مدح (بیان صفات خداوند)، سپس ستایش خداوند (اعتراف به نعمت و شکر او) و از آن پس، اعتراف به گناه و در نهایت، مطالبه و درخواست حاجت است.»[۲۹]
پیامبر اکرم صَلَّی الله فرمودند: «هر کسی که پایانِ گفتارش صلوات بر من و علی بن أبی طالب علیه السلام باشد، داخل بهشت خواهد شد.
از رسول خدا و حضرت علی و امام صادق علیهم السلام اینگونه روایت شده است: «هر دعایی که خدای بزرگ با آن خوانده شود، بالا نمی رود مگر آنکه بر حضرت محمّد و آل او صلوات فرستاده شود.»
معاویه بن عمّار می گوید: در محضر امام صادق علیه السلام نام یکی از پیامبران الهی را بردم و بر ایشان صلوات فرستادم، آن گاه حضرت صادق علیه السلام به من فرمودند: «هر گاه نام یکی از پیامبران الهی به میان آمد، ابتداء بر پیامبر خاتم و سپس بر آن پیامبر درود بفرست. (صَلَّی اللهُ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ عَلی جَمِیعِ الأنبیاءِ و المرسلین).»
دوستان و نزدیکان آیت الله بهجت رحمه الله بیان می کنند که ایشان در هنگام معرفی دعا و تعلیم اذکار و تعلیم آداب آن می فرمودند: «قبل و بعد از دعا، صلوات بفرستید». همچنین در ادامه ی تعالیم می فرمودند که: « اگر در پیِ رسیدن به حاجات و خواسته های خود هستید بر محمد و آل محمد بسیار صلوات بفرستید. من خودم روزی در حرم مطهر سید الشهداء علیه السلام بودم و فضای حرم بسیار شلوغ و پر ازدحام بود، چند صلوات فرستادم و به یکباره خود را چسبیده به ضریح حضرت اباعبدالله دیدم».

کلام آخر
بهترین زمان فرستادن صلوات و بهره مندی از آثار و برکات این ذکر محمدی، پنجشنه شب و عصر روز جمعه است. کما اینکه در جرگه ی ذکرهای ایام هفته، ذکر مخصوص روز جمعه، صلوات بر محمد و آل محمد صلوات الله علیه است. سزاوار است که  بنده ی مخلص و باایمان، هرگاه که به یاد خالق خویش است، با ذکر صلوات روح و جسم خویش را معطر نماید.

همه ی ایام و تمام نقاط هستی، تحت مالکیت و فرمانروایی خداست. بنابراین نیکوست که در هر روز و هر ماه و هر ساعتی، عطر صلوات را زینت بخش نفس هایمان نماییم. ماه رجب، روز مبعث، ماه شعبان و رمضان، هنگام شنیدن صدای اذان، قبل و بعد از نماز صبح و هنگام طلب حاجت، روز شنبه، شبِ یکشنبه، عصر دوشنبه، … تمام دقایق و لحظه های روز جمعه که متعلق به حضرت ولی عصر ارواحنا له الفداه است، همه و همه از بهترین زمان ها برای فرستادن ذکر صلوات و بهره مندی از فیوضات آن می باشند.

ختم کلام با این سخن امام صادق علیه السلام که فرمودند: « پس از نماز صبح، قبل از آنکه شروع به حرف زذن نمایید، صد مرتبه بگویید: «یا رب صلی علی محمد و آل محمد و عجل فرج آل محمد و اعتق رقبتی من النار».

پی نوشت ها
سوره احزاب، آیه ۵۶
ترجمه مهدی الهی قمشه ای
المعجم الوسیط، فرهنگی‌ سنتی‌- مدرن است که توسط فرهنگستان زبان عربی قاهره با مشارکت انجمنی تخصصی‌ و به شیوه ریشه‌ای/جذری در قالب دو مجلد انتشار یافت. ابراهیم مصطفی، احمد حسن زیات، حامد عبدالقادر و محمدعلی نجار گردآورندگان این معجم هستند.
تفسیر جوان مانند بازنویسی مجمع البیان که آن کتاب به صورت مستقل معرفی شده، اثر دیگر از محمد بیستونی است که به گزیده تفسیر نمونه پرداخته است.
اصول کافی معرب، ص ۴۹۳.
همان، ص ۴۹۲.
جلاء الانهام، ص ۲۵۵.
داستانهای صلوات، ص ۱۰ – امالی طوسی، ج ۱ – هدیه خدا، ص۲۰
جامع الاخبار، ص ۶۷ – هدیه خدا، ص ۲۰
جلاء الافهام، ص ۲۵۲ – هدیه خدا، ص۲۰
هدیه خدا، ص۲۰- شرح فضایل صلوات، ص ۱۱۴
بحار الانوار، ج۹۲، ص ۱۳۶
هدیه خدا، ص۲۲ – جامع الاخبار، ص ۲۸
هدیه خدا، ص۲۳ – ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، ص ۱۸۴
فضایل صلوات، ص ۱۱۲
جامع الاخبار، ص ۶۷
همان
ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، باب ثواب الصلاه النبی – داستان های صلوات، ص ۱۳
الکافی، ج ‏۲، ص ۴۹۴
قرب الاسناد، ص ۱۲
فضیلت صلوات، ص ۱۴، داستان های صلوات، ص۱۴
بحار الانوار ج۹۴،ص ۶۹ – داستان های صوات ص ۱۲
اصول کافی معرب، ص ۴۹۳
جامع الاخبار، ص ۶۸
بحار الانوار، ج۹۱، ص۷۱
فضیلت صلوات، ص ۱۴، داستان های صلوات، ص۱۴
الحر العاملی، وسائل الشیعه، ج ۴، ۱۱۳۷
وسائل الشیعه، ج۷، ص۹۶
اصول کافی، ج ۲، ص ۴۹۱، ح ۱