با توجه به ضرورت مشاغل خانگی در دوران کرونا و به منظور کمک به رونق اقتصاد خانوار تحقق شعار سال، باید جایگاه مشاغل خانگی در اقتصاد کشور تعمیم یابد.
بر این اساس به جهاد دانشگاهی به عنوان یک نهاد توسعه محور که پیاده سازی طرح پایلوت در ۹ استان کشور را طی سال‌های ۹۶ تا ۹۸ بر عهده داشت، وظیفه مطالعات فاز اول طرح شامل نیازسنجی، مزیت سنجی و ظرفیت سنجی مشاغل خانگی مبتنی بر الگوی توسعه مشاغل خانگی محول شده است.
این نهاد با بهره‌گیری از توان پژوهشی خود و با همکاری ادارات کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی در استان‌ها، فاز مطالعاتی طرح را به اتمام رسانده و آمادگی خود را جهت شروع فاز دوم و سوم طرح ملی توسعه مشاغل خانگی که شامل ثبت‌نام از متقاضیان، غربال‌گری، راستی آزمایی، ارائه آموزش‌ها و مشاوره‌های عمومی و تخصصی و اتصال به بازار است را، به وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی اعلام کرد.
وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی پس از بررسی گزارش فاز اول، مجوز شروع فازهای دوم و سوم را هم‌زمان با هفته دولت صادر کرد.
توجه به تولید مبتنی بر بازار، توانمندسازی متقاضیان و کاهش وابستگی به وام، توجه بیش از پیش به پیشرانان ملی، منطقه‌ای، استانی و محلی، شبکه‌سازی‌های افقی و عمودی استانی و ملی، توجه به تجارت الکترونیک و فروش الکترونیکی محصولات، بازنگری در رشته‌های قبلی مشاغل خانگی، توجه به رشته‌های نوین نظیر برنامه‌نویسی، تولید محتوا، مترجمی، ویراستاری، مشاوره، تولید انیمیشن و همچنین توجه به نقش و جایگاه نهادهای توسعه‌ای نظیر جهاد دانشگاهی در پیاده‌سازی برنامه‌ها و سیاست‌های قانون‌گذار، از مهم‌ترین ویژگی‌های شاخص در اجرای این طرح عنوان می‌شود.
توانمندسازی متقاضیان و اتصال به بازار
به منظور اجرا و پیاده سازی مشاغل خانگی، نقش جهاد دانشگاهی به عنوان یک نهاد توسعه‌ای، واسطه‌ای و تسهیلگر قابل تأمل است؛ نهادی که مکلف به شناسایی، توانمندسازی اشخاص حقیقی و حقوقی و پایدارسازی مشاغل خانگی با اتصال به بازار با بهره‌مندی از شبکه‌های افقی و عمودی است.
جهاد دانشگاهی با استفاده از شبکه کارشناسان، مشاوران و تسهیلگران خود در سراسر کشور در نظر دارد با بهره‌مندی از تمامی ظرفیت سازمان‌های دولتی و غیردولتی به ویژه بخش خصوصی، حلقه‌های مفقوده و خلأ طرح‌های مشابه قبلی را شناسایی و نقش و جایگاه مشاغل خانگی در اقتصاد کشور را توسعه دهد.
هومن سراج، مدیر سازمان تجاری سازی فناوری و اشتغال دانش آموختگان جهاد دانشگاهی اصفهان در گفت‌وگو با ایمنا با تشریح جزئیات طرح ملی توسعه مشاغل خانگی در اصفهان اظهار می‌کند: وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی تصمیم دارد با همکاری جهاد دانشگاهی به عنوان یک‌نهاد توسعه‌ای، طرح توسعه مشاغل خانگی را به منظور کمک و رونق اقتصاد خانوار، تحقق شعار سال و توسعه جایگاه مشاغل خانگی در اقتصاد کشور تعمیم دهد.
وی اضافه می‌کند: این طرح در سه مرحله شناسایی ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های اشتغال در حوزه مشاغل خانگی در استان، توانمندسازی متقاضیان و اتصال به بازار طراحی‌شده است و سعی در ایجاد اشتغال و پایدار سازی مشاغل موجود برای حدود ۵۴۰۰۰ نفر در ۳۱ استان کشور دارد.
مدیر سازمان تجاری‌سازی فناوری و اشتغال دانش‌آموختگان جهاد دانشگاهی اصفهان ادامه داد: تعامل با دستگاه‌های اجرایی و بخش خصوصی دخیل در اجرای طرح و ارائه خدمات آموزش و مشاوره حضوری و غیرحضوری به متقاضیان مشاغل خانگی برای اتصال به بازار و ایجاد زیرساخت‌های بازاریابی و فروش محصولات مشاغل خانگی از جمله اهداف این طرح است؛ ضمن آنکه ایجاد امکان و تسهیل نظارت وزارت رفاه بر فرآیند اجرا از طریق نرم‌افزار کنترل پروژه و بازدیدهای میدانی از دیگر اهداف تعریف شده است.
سراج خاطرنشان می‌کند: برای ثبت‌نام در رشته‌های نقاشی مینا، گلیم‌بافی، قالیبافی، تابلو فرش، خیاط لباس، بافنده سنتی، ویرایشگر متون، مترجم، برنامه‌نویس، تولیدات محصولات زراعی، گیاهان زینتی، قارچ و نهال و … در گلخانه‌های کوچک انیماتور، نقاش پشت شیشه، رودوز سنتی، تولیدات چرمی دست‌دوز، دوزنده کیف و ساک پارچه‌ای، تراشکار سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی، فیروزه کوبی، مونتاژکار، متقاضیان می‌بایست دارای حداقل هجده سال سن، بومی استان محل ثبت‌نام، نداشتن بیمه کارفرمایی و عدم اشتغال تمام وقت باشند و با این شرایط در سامانه ثبت‌نام کنند.
چالش‌های مشاغل خانگی
نداشتن نقشه راه فرآیند تولید و نبود حمایت‌های همه جانبه از جمله مشکلات فراروی این کارگاه‌های اقتصادی کوچک است.
مریم رضوی، فعال مشاغل خانگی، در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا با تعریفی از این دسته از مشاغل اظهار می‌کند: آن دسته از فعالیت‌هایی که توسط عضو یا اعضا خانواده در فضای منزل مسکونی در قالب یک طرح کسب و کار بدون مزاحمت و ایجاد اختلال در آرامش واحدهای مسکونی هم جوار شکل می‌گیرد و منجر به تولید خدمت یا کالای قابل عرضه به بازار خارج از محیط مسکونی شود را کسب و کار خانگی می‌گویند.
وی ادامه می‌دهد: تهیه فضای مناسب گرفته تا خرید مواد موردنیاز محصولات تولیدی و عدم بازار فروش مناسب برای محصولات تولیدشده از جمله معضلاتی است که فعالان این مشاغل با آن روبرو هستند.
این فعال مشاغل خانگی اضافه می‌کند: از دیگر موانع رشد مشاغل خانگی، طی کردن پروسه‌ای طولانی برای دریافت تسهیلات وام‌های لازم برای راه‌اندازی مشاغل خانگی است.
رضوی یادآور می‌شود: شاید نبود تشکل، اتحادیه و یا انجمنی که بتواند به محدودیت‌ها و مشکلات دارندگان مشاغل خانگی توجه داشته باشد مهم‌ترین مشکل در زمینه مشاغل خانگی محسوب شود؛ صاحبان مشاغل خانگی را باید جز شاغلانی دانست که از اتحادیه‌ها و تشکل‌ها مؤثر و همچنین تعاونی‌های مصرف و مسکن محروم مانده‌اند.
گزارش از: نفیسه زمانی نژاد