ساعت حوالی 6 دیروز سیزدهم دی ماه برخی گزارش‌ها نشان از قطعی برق گسترده در تهران داشت. در همین ساعت‌ها بود که برخی خیابان‌های منتهی به میدان انقلاب و خیابان جیحون با قطعی برق گسترده همراه شدند. از طرفی، گزارش مصرف برق روز سیزدهم نشان می‌داد که باز هم رکورد مصرف شکسته شده است. آنطور که گزارش شرکت مدیریت شبکه برق ایران نشان می‌داد، مصرف برق در سیزدهم دی ماه نسبت به مدت مشابه پارسال که ۳۴ هزار و ۶۰۱ مگاوات مصرف شده بود، رکورد پنج هزار و ۷۴۱ مگاواتی از خود برجای گذاشت. در چنین شرایطی، میزان ذخیره نیروگاه‌ها صفر و میزان تولید برق از نیروگاه‌های تجدیدپذیر هم ۴۱ مگاوات گزارش شده بود. این تنها یک احتمال برای آن چیزی است که در برخی سایت‌های خبری و به صورت گسترده‌تر در شبکه‌های اجتماعی با عنوان قطعی برق عنوان شده است.
(عکس خاموشی خیابان جیحون)
اما مساله دیگری که وزارت نیرو به عنوان دلیل احتمالی قطعی برق بیان کرده، رشد مصرف گاز و ناتوانی نیروگاه‌های گازسوز برای تامین برق مورد نیاز است. صدیقه ببران، مدیر روابط عمومی وزارت نیرو به یکی از سایت‌های خبری گفته که قطع برق تهران معمول است و زمانی که پیک مصرف برق زیاد شود، برق تهران قطع می‌شود! البته ممکن است که این قطعی برق به دلیل نقص فنی هم باشد. از طرفی هم، مدیرعامل شرکت تولید، انتقال و توزیع نیروی برق ایران در جلسه‌ای اینطور عنوان کرده بود که بازرسی از اداره‌ها با هدف رعایت بیشتر مصرف انرژی در دستور کار قرار گرفته است.
متهمان مصرف
یعنی تا اینجای کار دو دلیل «شدت مصرف گاز» و «مصرف برق» به عنوان دلایل احتمالی بیان شده است. در همین حال، یکی از نقاطی که با قطعی برق گسترده روبرو بوده، شهرستان دماوند است که به گفته رئیس اداره برق این منطقه، کمبود تولید و رعایت نکردن مصرف صحیح برق، دلیل این قطعی بوده است. بهزاد صبوری رئیس اداره برق منطقه دماوند گفته است که قطعی‌های برق از ساعت 18 آغاز شده و ممکن است در برخی مناطق تا 2 ساعت به طول بیانجامد.
اما سابقه قطعی‌ها از آنجایی آغاز شد خاموشی بزرگراه‌ها پای خود را به هشتگ‌ها و بحث‌های فضای مجازی کشاند. مصطفی رجبی مشهدی سخنگوی صنعت برق در این رابطه گفته بود که علت نیمه خاموش شدن بزرگراه‌ها در روزهای گذشته، اولویت دادن به تأمین گاز برای تولید برق بیمارستان‌ها و مراکز حساس پایتخت است. وی عنوان کرده بود که این رویه مسبوق به سابقه است و در گذشته نیز برای تأمین برق اولویت‌دار در پایتخت چنین اقداماتی انجام داده‌ایم. علت اصلی این خاموشی‌ها کمک به تأمین گاز برای تولید برق پایدار بیمارستان‌ها و سایر مراکز حساس و بخش خانگی در شرایط کنونی است.
مصرف مازوت منتفی نیست!
درست یک سال قبل در همین روزها بود که سخنگوی صنعت برق عنوان کرده بود با توجه به برودت و سرمای هوا و بالا رفتن مصرف گاز در کشور تعدادی از نیروگاه‌هایی که با سوخت گاز کار می‌کنند با مشکل تامین سوخت مواجه شده‌اند. اما چیزی که امسال صحبت‌های بسیاری درباره آن می‌شود، احتمال مصرف مازوت در این نیروگاه‌هاست. هرچند که محمد رستگاری معاون نظارت و پایش محیط زیست تهران پیش از این به برنا گفته بود: «ما صنایع و نیروگاه‌های بزرگ تهران را به صورت روزانه کنترل می‌کنیم و بررسی می‌کنیم که چه سوختی مصرف می‌کنند. نیروگاه طرشت و بعثت در تهران به هیچ وجه از مازوت استفاده نمی کنند.»
با این حال، خبرگزاری ایرنا روز هفتم دی ماه در گزارشی عنوان کرده بود که «پر بودن مخازن و استفاده از سوخت مایع و به ویژه مازوت در نیروگاه‌ها به عنوان متهم اصلی آلودگی هوا در تهران معرفی می‌شود، اما سخنگوی شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی در این باره می‌گوید: علت استفاده از این سوخت، نه پر بودن مخازن مازوت بلکه کمبود گاز و جلوگیری از خاموشی است.» جمله‌ای که به خوبی نشان می‌دهد مساله استفاده از سوخت مازوت به طور کامل منتفی نیست. ایرنا در این گزارش نوشته بود که کمبود گاز در زمستان توسط سوخت مایع با اولویت گازوئیل و پس از آن مازوت جبران می‌شود.
حلقه مفقوده حکمرانی
پیگیری‌های برنا برای تماس با مسئولان صنعت برق به خصوص مصطفی رجبی مشهدی و علت یابی واقعی قطع برق گسترده روز گذشته تهران، به نتیجه مشخصی نرسیده است. بسیاری از کاربران فضای مجازی نسبت به این قطعی برق گسترده واکنش نشان داده‌اند اما در مقابل هم برخی کاربران معتقدند مصرف گاز و برق باید مدیریت شود. البته به نظر می‌رسد که قطعی برق در برخی استان‌های دیگر هم تجربه شده چرا که برخی اخبار نشان از قطعی برق در قم و برخی نقاط دیگر کشور دارد.
شاید بد نباشد به این بهانه نگاهی به مساله حکمرانی اقتصادی و حکمرانی‌های کلان در کشورهای دیگر داشته باشیم. مساله مصرف گاز و شدت گرفتن آن همیشه در درجه اول متوجه مردم می‌شود اما اگر قدری واقع بینانه نگاه کنیم، مساله حکمرانی و سیاستگذاری‌های درست در این بخش، ریشه اصلی ماجراست. صدا و سیما به عنوان سازمانی که مدعی پرنفوذترین رسانه کشور است، هنوز هم بخش مهم و پرمخاطب خود را به جای پرداختن به فرهنگسازی و آموزش مصرف گاز یا برق، به تبلیغات بی‌شمار و پر زرق و برق اختصاص می‌دهد. شاید بهتر باشد به جای معرفی مردم به عنوان متهم ردیف اول، حلقه مفقوده حکمرانی و آموزش را ببینیم و اهمیت آن را دوچندان گوشزد کنیم. نباید فراموش کرد که بیشتر کشورهای توسعه یافته در سال‌های گذشته تلاش کرده‌اند تا به سمت تولید انرژی پاک و انرژی‌های تجدیدپذیر حرکت کنند.