نرم افزار دوست داشتنی ایرانی ها رام می شود؟!/ 6 سناریو برای آینده "تلگرام"
پیش از این سیدمحمدرضا آقامیری، عضو کارگروه فیلترینگ تاکید کرده بود اگر تلگرام سرور خود را به ایران نیاورد در رقابت با شبکه های اجتماعی دیگر حذف خواهد شد. البته وی از عبارت فیلتر تلگرام استفاده نکرد و گفت تلگرام حتما باید به خواسته های ما تمکین کند، در غیر این صورت مسدود نخواهد شد اما گرفتار سرنوشت شبکه های اجتماعی قبلی خواهد شد که فیلتر نشدند ولی حذف شدند!
کارگرآنلاین: خبر کوتاهی که دوباره بحثها را برای انتقال سرور پیامرسانهای تلفن همراه به داخل کشور داغ کرد: «در جلسه شورای عالی فضای مجازی تصویب شد شبکههای پیام‌رسان برخط فعال کشور باید ظرف یکسال ذخیرهسازی دادههای خود را در داخل انجام دهند». اهمیت این جلسه که یکشنبه هفته پیش برگزار شد به چند دلیل بود. اول اینکه با حضور حسن روحانی برگزار شد. از سوی دیگر در این جلسه حمایت و ارائه تسهیلات به شبکههای پیام‌رسان بومی برای رقابت با شبکههای برخط خارجی تصویب شد. بهنظر میرسد این جلسه را باید مهمترین سیاستگذاری رسمی و بالادستی در خصوص حفظ اطلاعات و میراث دیجیتال ملی قلمداد کرد. اما مهمترین و آخرین دلیل این است که عالیترین شورای کشور در خصوص فضای مجازی بالاخره حاضر به موضعگیری مشخص و زمان‌دار در خصوص انتقال ندادن اطلاعات ایرانیان به خارج از کشور شد.
پیش از این به هیچ عنوان شاهد اعلام موضع صریح و جدی مسئولان دولتی در خصوص تقویت ظرفیتهای فناوری ملی و محدود کردن خدمات شرکتهای خارجی نبودیم. چنان‌که خود وزیر ارتباطات نیز گفت: «هیچ‌گاه درباره انتقال سرور تلگرام به داخل کشور صحبت نکردم». این سخنان پیش از آغاز جلسه شورای عالی فضای مجازی توسط محمود واعظی بیان شد اما حاوی یک هشدار هم بود: مبادا مسئولان دولتی سیاست یک بام و دو هوا را در پیش بگیرند! چگونه ممکن است وزیر ارتباطات از دستور جلسه شورای عالی فضای مجازی مطلع نباشد و پیش از جلسه اینگونه اعلام موضع کند اما خروجی این جلسه، مصوبهای روشن و بدون ابهام در خصوص لزوم ذخیره اطلاعات در داخل کشور باشد. آیا راهی برای ذخیره اطلاعات جز انتقال سرور این پیام‌رسان وجود دارد؟
بهنظر میرسد جدا از انتقال سرور میتوان به دو روش فکر کرد. روش اول اینکه قبل از ارسال پیام به سرور تلگرام اقدام به جمعآوری و ذخیره اطلاعات کرد که این روش مصداق هک و درز اطلاعات است و عملا ممکن نیست. روش دوم هم اینکه تلگرام در بازههای زمانی مشخص یک بکاپ یا نسخه از اطلاعات را به ایران منتقل کند. بهنظر میرسد شرکت تلگرام در این خصوص حساسیت بالایی داشته باشد چراکه وجهه و اعتبار خود را قربانی این داد و ستد عیان با مسئولان یک کشور دیگر نمیکند. پس واضح و مبرهن است که برای عملیاتی کردن این مصوبه هیچ راهی جز انتقال سرور تلگرام به داخل کشور نیست.
فیلتر تلگرام آری یا نه؟
پیش از این سیدمحمدرضا آقامیری، عضو کارگروه فیلترینگ تاکید کرده بود اگر تلگرام سرور خود را به ایران نیاورد در رقابت با شبکههای اجتماعی دیگر حذف خواهد شد. البته وی از عبارت فیلتر تلگرام استفاده نکرد و گفت تلگرام حتما باید به خواستههای ما تمکین کند، در غیر این صورت مسدود نخواهد شد اما گرفتار سرنوشت شبکههای اجتماعی قبلی خواهد شد که فیلتر نشدند ولی حذف شدند!
اما با مصوبه جدید شورای عالی فضای مجازی راه بر هرگونه عذر و بهانهای بسته میشود چراکه نمیتوان در برابر اجرا نکردن قانون و تخلف از آن ساکت نشست. سناریوهای آینده تلگرام را میتوان به چند دسته تقسیم کرد.
اول: رایزنی وزارت ارتباطات و شرکت تلگرام منجر به انتقال سرور به داخل کشور خواهد شد. تلگرام به فعالیت خود ادامه میدهد اما توسط نهادهای آمریکایی مرتبط با آزادی اطلاعات و رعایت حریم خصوصی کاربران، تحریم و تحقیر خواهد شد.
دوم: تلگرام از انتقال سرور به ایران خودداری میکند. در داخل کشور بازی چند طرفهای از سوی مسئولان شکل میگیرد و نهادهای دولتی سعی بر شانه خالی کردن از زیر بار مسئولیت خواهند داشت. هدف از این وضعیت به حاشیه راندن مصوبهای است که خود روحانی ریاست جلسه آن را برعهده داشته است! فضاسازی رسانهای و سیاسی بهسمتی پیش میرود که فیلتر کردن تلگرام به حاشیه برود.
سوم: تلگرام از انتقال سرور به ایران خودداری میکند. مسئولان سعی میکنند با انتقال بخشی از اطلاعات عملا بهانه را از دست منتقدان بگیرند و بگویند به ذخیرهسازی اطلاعات در داخل اقدام میکنند. کل اطلاعات مندرج در سرورهای تلگرام منتقل نشده و امکان نظارت روزامد بر اطلاعات وجود ندارد اما راه توجیه باز خواهد بود.
چهارم: تلگرام از انتقال سرور به ایران خودداری میکند. با توجه به مصوبه شورای عالی فضای مجازی، کارگروه فیلترینگ اقدام به فیلتر تلگرام و حذف این شبکه از گردونه رقابت میکند.
پنجم: نهادهای مسئول با تقویت و حمایت از یک پیام‌رسان داخلی سعی میکنند فضا را برای مهاجرت از تلگرام آماده کنند. در این صورت آوردن یا نیاوردن سرور تلگرام موضوعیتی نخواهد داشت. تلگرام به حاشیه خواهد رفت و دولت عملا خواسته خود را با اتکا به توان داخلی رفع خواهد کرد.
ششم: شرکت تلگرام برای از دست ندادن بازار ایران اقدام به راه‌اندازی یک اپلیکیشن جدید میکند. این اپلیکیشن در یک قرارداد با مسئولان ایرانی در داخل کشور میزبانی سرور خواهد داشت. برنامه‌نویسی و پشتیبانی این نرم‌افزار توسط شرکت تلگرام صورت خواهد گرفت اما دادههای آن در ایران ذخیره خواهد شد. بهنظر میرسد این روش به لحاظ صرفه اقتصادی مورد نظر شرکت تلگرام خواهد بود.
مولفه تاثیرگذاری به‌نام انتخابات 96
همیشه تصمیمات مهم در کشور متاثر از فضای انتخاباتی بوده است هر چند که این تاثیرات کم و اندک باشد. انتخابات ریاست جمهوری سال 96 همه سناریوهای ممکن را تحت تاثیر قرار خواهد داد. برخی سعی خواهند کرد به بهانه انتخابات هر طور که شده از شدت و سرعت انجام مصوبه شورای عالی فضای مجازی بکاهند و اجرایی شدن آن را به تاخیر بیندازند. از سوی دیگر دولت ممکن است هر اقدامی در این حوزه را به کم شدن محبوبیت و آرا مردم مرتبط بداند و عملا خود را از فرایند عملیاتی کردن کنار بکشد و به وظایف قانونی خود عمل نکند. لذا باید توجه داشت که امکان بهرهبرداریهای سیاسی و جنجالسازی در این مورد وجود دارد. واقعا باید تاسف خورد که میراث دیجیتالی کشور و انبوه دیتای ملی به علل اینچنینی در اختیار کشورها و شرکتهایی قرار بگیرد که هیچ اطمینانی نسبت به آنان نیست. براساس این اطلاعات ملی و گسترده میتوان پروژههای عملیات روانی و اطلاعاتی علیه کشور طراحی کرد و امنیت ملی را به خطر انداخت.
منبع:هفته نامه پنجره
