در کتاب المناقب و بحار الانوار آمده که امام هادی(ع) فرزند امام جواد(ع) در ۱۵ ذیحجه سال ۲۱۲ هجری در مدینه به دنیا آمد و درسوم رجب سال ۲۵۴ در سن ۴۱ سالگی در شهر سامرا بر اثر زهری که به آن حضرت دادند، به شهادت رسیدند و در منزلشان در سامرا واقع در شمال عراق، به حاک سپرده شدند.
امام هادی(ع) یکی از مظلوم ترین امامان شیعه است که در زمان حیات و پس از شهادتشان مورد ظلم و ستم مستکبران قرار گرفتند؛ مظلومیت امام هادی(ع) فقط به دوران امامت ایشان منتهی نشد و پس از شهادت غریبانه و مظلومانه ایشان نیز، ستمگران عالم از هرگونه جنایتی در حق امام دهم شیعیان دریغ نکردند که ساخت آلبومی موهن علیه امام هادی(ع) و تخریب مرقد منور ایشان در سامرا گوشه ای از مظلومیت این امام همام است.
وضعیت سیاسی زمان امام هادی(ع)
حجت الاسلام علی عزیزی، استاد حوزه علمیه قم در این زمینه اظهار کرد: امام علی النقی(ع) به هادی معروف هستند و در زمانی زندگی می‌کردند که عباسیان رو به زوال بودند.
وی با اشاره به اینکه امام هادی(ع) با ۶ نفر از خلفای بنی عباس هم عصر بودند ادامه داد: این خلفای عصر امام هادی(ع) همگی ظالم و ستمگر بودند.
این کارشناس مسائل فرهنگی افزود: این حاکمان با این که رو به زوال بودند اما از تحت فشار قرارد دادن شیعیان به دلیل ترسی که از زوال حکومت داشتند، کوتاهی نمی‌کردند.
حجت الاسلام عزیزی گفت: حاکمان عصر امام هادی(ع) بسیار به اهل بیت(ع) و پیروانشان ظلم می‌کردند و شیعیان نیز افرادی بودند که نسبت به ظلم مقابله می‌کردند.
وی با بیان اینکه در روایات آمده که در زمان امام هادی(ع) ۱۸ قیام علیه دستگاه جور صورت گرفت، تصریح کرد: این قیام‌ها چون بدون پشتوانه ولایت و در واقع امام هادی(ع) بود، و ایشان این قیام‌ها را صلاح نمی‌دیدند با شکست مواجه می‌شد؛ اما خود این قیام‌ها نشان می‌دهد که شیعیان تحت فشار زیادی بودند.
تشکیل شبکه وکالت در زمان امام هادی(ع)
این کارشناس مذهبی عنوان کرد: حساسیت دستگاه خلفا نسبت به امام هادی(ع) بسیار زیاد شده بود و دستگاه جور مراقب بود که ارتباط شیعیان با امام هادی (ع) قطع شود.
وی با بیان اینکه در واقع حکومت ظالم با این قطع ارتباط امام هادی(ع) با شیعیان به دنبال ساماندهی حکومت خویش و رهایی از زوال بود، ابراز کرد: یکی از بهترین ابتکاراتی که در زمان ائمه معصومین(ع) شکل گرفت تشکیل شبکه وکالت بود.
حجت الاسلام عزیزی اضافه کرد: سازمان و شبکه وکالت به این صورت بود که ائمه معصومین(ع) در نقاط مختلف وکیل انتخاب می‌کردند و نقل و انتقلات مالی که بر اساس مصالح اسلام شکل می‌گرفت توسط همین نمایندگان انجام می‌شد.
وی بیان کرد: عبدالعظیم حسنی وکیل امام هادی(ع) بودند و وکلای دیگری هم وجود داشتند.
حجت الاسلام عزیزی با بیان اینکه در زمان امام هادی(ع) کل شیعیان به ۴ منطقه ایران، عراق، یمن و مصر تقسیم می‌شدند، گفت: در این مناطق شیعیان حضور داشتند و ارتباط مستمر و خوبی با امام هادی(ع) برقرار می‌کردند و هم اکنون نیز بیشترین ظلم‌ها به اشکال گوناگون علیه شیعیان در همین ۴ منطقه انجام می‌شود.
وی با اشاره به اینکه شیعیان امروز هم ظلم‌های زیادی از جانب ظالمان می‌بینند، تصریح کرد: در زمان امام هادی(ع) شرایط به قدری سخت بود که امام(ع) گاهی اوقات هیچ پاسخی نمی‌توانستند به شیعیان بدهند.
استاد حوزه علمیه قم ادامه داد: امام هادی(ع) مدام تکرار می‌کردند که شیعیان تنها با نماینده و وکیل من ارتباط بگیرید و سئوالات خویش را از آنان بپرسید.
وی ادامه داد: امام هادی(ع) سئوالات شیعیان را به وکلا ارجاع می‌دادند و وکلا را نسبت به پرسش‌های شیعیان با توجه به انحرافات و شبهات آن روز توجیه می‌کردند.
انسجام میان شیعیان در زمان امام هادی(ع)
حجت الاسلام عزیزی با بیان اینکه شبکه وکالت زمان امام هادی(ع) و سایر امامان حاکی از نظم و انسجام در اسلام است، اضافه کرد: اسلام همیشه قائل به یک سازماندهی بوده و نظم و انسجام از چارچوب های اسلام و از مهم ترین پایه های حکومتی است.
وی یادآور شد: در زمان امام هادی(ع) با وجود فشار زیاد دستگاه حاکمبت علیه امام(ع) و شیعیان این انسجام میان آنان همیشه حاکم بوده است.
این کارشناس مسائل دینی گفت: یکی از پایگاه‌های مهم شیعیان در آن زمان منطقه قم و همدان بود که وکلایی از طرف امام هادی(ع) در آنجا حضور داشتند و بیشترین کمک‌های مالی برای مصالح اسلام از همین شهر قم انجام می‌شد.
امام هادی(ع) و تلاش در راستای گسترش اسلام
حجت الاسلام عزیزی تاکید کرد: امام هادی(ع) در مناظرات علمی حضور پیدا می‌کردند و چون در سن ۸ سالگی به امامت رسیدند فشار زیادی به ایشان وارد می‌کردند.
وی با اشاره به اینکه امام هادی(ع) در جهت تربیت شاگردان متعهد و قوی تلاش بسیار کردند، افزود: امام هادی(ع) نه تنها تعلیم و تعلم را در مدینه عهده دار بودند، بلکه در امر به معروف و نهی از منکر و مبارزه پنهان و آشکار با خلیفه ستمگر وقت لحظه‌ای کوتاهی نمی‌کردند.
استاد حوزه علمیه قم با بیان اینکه امام هادی (ع) از هر فرصتی برای نشر معارف الهی بهره می‌بردند، گفت: یکی دیگر از کارهای مهم امام هادی(ع) تقویت پایگاه‌های علمی بود و همین پایگاه‌های علمی اصحاب و یاران امام را شکل می‌داد.