کارگرآنلاین | بیش از ۵۰۰ استاد و کارشناس درباره بحران آب در ‎خوزستان نامه گلایه‌آمیز نوشته‌اند و راهکار داده‌اند و در نهایت گفته‌اند: ‎چهارمحالوبختیاری ، ‎گیلان و ‎مازندران نیز در معرض چنین تهدیدی هستند، چون‌ طرح‌های مشابهی برای انتقال آب از سرچشمه‌های رودخانه‌های این استان ها اجرا شده است.

این نامه به شرح زیر است:

رئیسان ارجمند قوای مجریه، مقننه و ‌قضاییه
و مردم بزرگوار ایران

این روزها شاهد اعتراض برحق مردم خوزستان درمورد کم ‌آبی و بی‌آبی (برای کسب‌وکار، شرب ونیازهای اولیه‌ی زندگی) هستیم.

ما دانشگاهیان ضمن حمایت از اعتراض‌های مسالمت‌آمیز مردم و دعوت به آرامش، در این بیانیه، توجه همگان را به ذکر برخی از نکته‌های اساسی جلب می‌نماییم و خواستار رسیدگی، اقدام فوری و تجدید نظر در شیوه‌ی حکمرانی آب استان وکشور هستیم.

دانشگاهیان در دوره‌های مختلف، نسبت به انتقال غیرکارشناسی آب (که درتضاد آشکار با محیط ‌زیست واصول اولیه مدیریت سرزمین بوده) مخالفت خود را اعلام کرده‌اند؛ و در مورد ساخت و آبگیری سد گتوند نیز بموقع هشدار داده‌اند و دیدگاه کارشناسی خود را درباره‌ی آنچه مشکل امروز مردمان خوزستان و دیگر استان‌های حوضه‌های آبی مشترک است، ارایه کرده‌اند؛ اما متأسفانه این نظرات کارشناسی در تصمیم‌گیری‌های مسوولان اعمال نشده و مشکلات کنونی ناشی از همان تصمیم‌های غیرکارشناسی و بیشتر بر پایه‌ی زدوبندهای سیاسی درمورد سدسازی، انتقال آب، مداخله در زیست بوم مناطق و برهم زدن آن و منحرف کردن کسب‌وکارها از شرایط طبیعی اکوسیستم است، که امنیت انسانی را به مخاطره انداخته و سبب توسعه‌ی ناپایدار شده است. امروزه افزون برخشکسالی، شاهدکسری، آلودگی، شوری و عدم دسترسی گروه عمده‌‌ای ازمردم به آب قابل شرب، درجلگه‌ی بزرگ خوزستان هستیم؛ به نحوی که پایداری اکوسیستم و منابع آب دراین جلگه و ادامه‌ی زندگی و معیشت مردم درمعرض تهدید جدی قرارگرفته است.

اعتراض‌های مردم از زمانی تشدید شده که مردم با معضلات دیگری (همچون بیکاری، تورم، تبعیض، فساد، ناکارآمدی حکمرانی، فشار حداکثری و شیوع کرونا) برمعیشت خود، دست‌وپنجه نرم می‌کنند؛ لذا برای گذر از وضعیت کنونی باید چاره‌‌یی اندیشید.

ما دانشگاهیان معتقدیم که اگر از دیدگاه‌های کارشناسی، پیشازتصمیم‌گیری، سیاست‌گذاری و اقدام استقبال می‌شد، بسیار بهتر از آن بود که تصمیم‌های غیرکارشناسی، بحران‌زایی کند و ستاد بحران برای آن تشکیل شود. به هرحال در وضعیت کنونی، با اعلام همدردی وهمراهی با مردم و خواسته‌های آنان، خواستاریم خیلی فوری کارهای زیرانجام شود:

۱ .از هرنوع برخورد خشونت‌آمیز با مردم جلوگیری شود، و برای اعتراض‌های مردمی فضای مسالمت آمیز فراهم گردد و ازجان مردم مراقبت شود. دراین صورت احتمال دخالت عناصر بیگانه وسوءاستفاده آنان ازخواسته‌های بحق مردم کاسته خواهدشد.

۲. پرداخت خسارت به کسب‌وکارهای کشاورزی، مشروط بر عدم استفاده آنها از آب باشد، تا از بارمصرف آب کاسته شود و محل تامین منابع آن، نه ازمحل خلق پول، بلکه با مالیات گیری ازنهادها، بنیادها، صنایع آب‌ بر (مانند فولاد و مس) وفروش دارایی‌ها تهیه شود.

۳. آبرسانی برای شر بجز و اقدام‌های فوری باشد، و آن دسته از شهرها وروستاهایی که لوله‌کشی شده‌اند نیز قطع آب نداشته باشند.

۴. بادعوت فوری ازگروه‌های مردم وکشاورزان، مدیریت مصرف آب به خود آنان واگذارشود، تا با روش‌های محلی بر آن فایق شوند. دولت باید بطور شفاف و عادلانه سهمیه‌بندی کلان را انجام دهد و به آگاهی همه‌ی کشاورزان برساند.

۵. رفتارهای مسئولان باید گونه‌یی باشد که مردم احساس تبعیض نداشته باشند و این موضوع نیازمند بازگرداندن اعتماد ازدست‌رفته است.

۶. تعیین تکلیف انتقال آب با توجه به حقابه‌ی پایین ‌دست و زیست‌محیطی به‌گونه‌‌ای‌ که:

الف- تمام تونل‌های در دست اقدام، طی یک مصوبه، متوقف وبرای همیشه از دستورخارج شوند؛

ب- انتقال کنونی، مشروط بر انتقال آب شرب باشدکسالی افزوده شود، که قاعده‌‌ای نسبی برای حجم برداشت را اعمال کند

د- حجم انتقال آب، شفاف و قابل نظارت دقیق باشد.

ج- الحاقیه خشکسالی به انتقال آب در دوره‌ی خشکسالی

۷. دریک مصوبه، سد گتوند تعیین و تکلیف شود، تا بیش از این به دشت خوزستان آسیب نرساند.

۸. طراحی بازار آب جهت افزایش بهره‌وری آب باقی محدود بودن منابع آبی، با الهام از بازار محلی آب وکوتاه کردن دست دولت و بخش عمومی رانت‌زا و فسادزا در فروش آب، می‌تواند یکی از راه‌حل‌های بهبود بهره‌وری و کاهش مصرف آب باشد. درآمد دولت می‌تواند ازمالیات و عوارض برمصرف آب حاصل شود، و زیر ساخت‌ها به تشکّل‌های کشاورزان واگذار شود. این راهکار می‌تواند با بررسی جوانب حقوق مالکیت، ابعاد اجتماعی وکارشناسی دقیق‌تر به کارگرفته شود.

۹. کشور برای افزایش بهره‌وری آب، نیازمند فنّاوری، مکانیزاسیون آبیاری، کشت محصول متناسب، و خلاقیت و نوآوری دراین زمینه هاست که تنها با قیمت‌گذاری رقابتی برپایه‌ی عدالت می‌توان انگیزه‌ها را دراین جهت هدایت نمود.

۱۰. صادرات محصولات با آب‌بری بالا ممنوع شود، و یا مشروط براینکه ازطریق گلخانه و یا روش‌های بهینه‌ی رقابتی آب، تولید شوند و مجوز صادرات اخذکنند.

۱۱. تولید محصولات با آب‌بری بالا با محصولاتی که آب کم‌تر و ارزش ‌افزوده‌ی بالاتری دارند، بررسی وجایگزین شوند. قیمت‌گذاری آب وبرق براساس هزینه فرصت میتواند به اجرای بندهای ۱۰ و ۱۱ کمک کند.

۱۲. درسیاست‌های اقتصادی و ازجمله توسعه کشاورزی با درنظرگرفتن منابع آبی بلندمدت که باراشتغال ورشد اقتصادی بردوش بخش کشاورزی نباشد، تجدیدنظر شود. سیاست خودکفایی و صادرات محصولات متناسب با درنظرگرفتن تراز داخلی و تراز تجاری آب مجازی و منابع تجدید پذیرآبی، باشد.

۱۳. سرمایه‌گذاری لازم برای کاهش آلودگی وشوری آب، توزیع متناسب آب کشاورزی، مکانیزاسیون و افزایش بهره‌وری آب، اصلاح کشت، کشت های مقاوم به شوری، ترمیم فرسودگی کانال‌های آب کشاورزی وخطوط لوله‌ی آب شرب، آب‌شیرین‌کن‌ها از دریا واصلاح و بازسازی فاضلاب های شهری، انجام شود.

۱۴. درشیوه‌ی حکمرانی آب باید تجدید نظر اساسی انجام شود. بحران کم‌آبی خوزستان، دیگراستان‌های کشور (ازجمله، چهارمحال و بختیاری، گیلان و مازندران) را نیز تهدید می‌کند؛ چون ‌طرح‌های مشابهی برای انتقال آب ازسرچشمه‌های رودخانه‌های این استان‌ها نیز اجرا شده است.

درپایان، ما متخصصان علوم مختلف، درخواست می‌کنیم که شورای راهبردی برای حل بحران از بدنه‌ی متخصص تشکیل و آمادگی خود را برای ارائه‌ی راهکارهای کارشناسی، جهت کاهش آلام مردم، اعلام می‌داریم و همواره درکنارآنان هستیم.