خدای متعال به پیامبر(ص) دستور رسمی داد که حضرت امیرالمؤمنین امام علی (ع) را به جانشینی خود معرفی کند. اهمیت موضوع به قدری بود که خداوند متعال حتی تهدید کرد که اگر این کار را نکنی، رسالت خود را ابلاغ نکرده‌ای. آنجا که می‌فرماید: «یا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنزِلَ إِلَیْکَ مِن رَّبِّکَ وَ إِن لَّمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ» به این معنا که ای پیامبر! آنچه را از جانب پروردگارت به سوی تو نازل شد، ابلاغ کن و اگر چنین نکنی، پیامش را نرسانده‌ای.

بر این اساس در یک روزی که مردم حج را تمام کرده و در حال برگشت به سرزمین‌های خود بودند و عده‌ای جلوتر رفته و عده‌ای عقب‌تر در حال بازگشت بودند، پیغمبر اکرم صلی‌الله علیه و آله در محلی به نام غدیر اقامت کرده و دستور دادند که کسانی که جلوتر رفته‌اند، برگردند و گروه‌هایی که عقب‌تر مانده‌اند، خود را به غدیر برسانند.

البته غدیر از نام چاهی که در آن اطراف بود گرفته شده است و آن محل به این نام مشهور شده است. وقتی همه حاجیان در یک محل جمع شدند، رسول خدا صلی‌الله علیه و آله بر بالای بلندی ایستادند و فرمودند که آیا شما مردم تا به حال مطلبی غیر صلاح خود از من شنیده‌اید؟ مردم پاسخ دادند که نه. فرمودند آیا آنچه به صلاح شما بوده، به شما گفته‌ام؟ گفتند بله، تو اولی به نفس ما هستی.

مفهوم اولی به نفس

اصطلاح «اولی به نفس» در کلام پیامبر اکرم صلی‌الله علیه و آله این سات که اگر امر دایر باشد میان اینکه تو از بین بروی یا ما، ما باید جان خود را فدای تو کنیم. مردم این مطلب را با اعتقاد و در حالی که تازه از حج برمی‌گشتند اعلام کردند.

سپس پیغمبر اکرم صلی‌الله علیه و آله فرمودند: «من کنت مولاه فهذا علی مولاه» یعنی هر کسی که من مولای او بوده‌ام، اینک علی مولای اوست. یعنی حکم علی نسبت به مردم همانند حکم رسول خدا صلی‌الله علیه و آله به مردم است. این حکم از آن روز به یاد مردم ماند و آن روز را که چنین حکم بزرگ الهی به مردم اعلام شد، عید غدیر نامیدند.

ضرورت بزرگداشت غدیر در طول سال‌ها و قرن‌ها

با وجودی که قرن‌ها از ماجرای غدیر می‌گذرد، ما شیعیان همچنان این روز را بزرگ داشته و عید می‌گیریم. درواقع آنچه به عنوان حکم خداوند متعال در روز غدیر از سوی پیغمبر اکرم صلی‌الله علیه و آله اعلام شد، در حقیقت دستور بر ابقای ولایت در نظام عالم بود تا روز قیامت. چون ابقای حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام بر مقام ولایت منجر می‌شود به ولایت حضرت مهدی سلام‌الله علیه تا قیامت خواهد شد.

درواقع راه نجات و سعادت مردم از این طریق تا ابد تعیین شده و به همین دلیل ما سالروز ابلاغ این حکم ارزشمند و بزرگ را پاس می‌داریم. یعنی نتیجه این‌که حضرت امیرالمؤمنین امام علی علیه السلام، امام معصوم و واجب الاطاعت است آن است که او به امر خدای تعالی یازده فرزند خود را یکی پس از دیگری به عنوان ولی معصوم ابقا کرده است.

چنانکه پیغمبر اکرم صلی‌الله علیه و آله، دوازده معصوم را به ترتیب نام برده و ابقا کرده است اما آن که به طور صریح اعلام ابقای رسالت بود، ولایت حضرت امیرالمؤمنین امام علی علیه السلام بود که ولایت آن حضرت منجر به ابقای ولایت حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف می‌شود.

منابع:

اسرار آل محمد علیهم السلام؛ ترجمه سلیم بن قیس تفسیر المیزان؛ علامه طباطبایی تفسیر تسنیم؛ آیت‌الله العظمی جوادی آملی

نویسنده و محقق: مریم مرتضوی

انتهای پیام/