با شیوع بیماری کرونا مهد کودکها هم در سیاهه مشاغل زیان‌دیده جایی برای خودشان باز کردند. با گذشت بیش از دو ماه ماه از تعطیلی این مراکز که چرخ مخارج شان روی پرداختی شهریه ماهانه والدین می‌گردد هنوز حمایتی از مدیران و مربیان و خدمه آنها انجام نشده است. در بحبوحه بحران قول و قرارهای ناپایداری از سوی برخی مسئولان مجال بروز پیدا کرد که خیلی زود معلوم شد همان ها هم در آشفته‌ترین وضعیت کارکنان این مهدها قوز بالا قوز شده اند.
*** تعطیلی مهدکودک‌ها و پاسکاری بچه‌ها در خانه اقوام
با شروع به کار ادارات و سازمان و مراکز دولتی و پایان زمان دورکاری بسیاری از والدین مستاصل از پاسکاری کودکان شان به خانه اقوام حالا برای نگهداری از آن ها دست به دامن مراکزی شده اند که مجوز درست و درمانی ندارند. مدیران مهد کودکها می‌گویند به سادگی با رعایت پروتکل‌های بهداشتی می‌توانند با پذیرش یک سوم از ظرفیت شان از این آسیب پیشگیری کنند و چراغ مهدهای شان را روشن نگاه دارند. اما روند تعطیلی به توجه به این دغدغه ها ادامه دارد و آینده شغلی تعداد زیادی از مربیان و خدمه مهد کودک ها در سراسر کشور نامعلوم و متزلزل شده است.
بیش از 9 سال است که در محدوده شرق تهران مدیریت موفقترین مهد کودک ها را به عهده داشته است.گیتا بیات می‌گوید از زمانی که فعالیتش را زیر مجموعه بهزیستی استان تهران از سر گرفته است دردسر های دو چندان محل کارش را دچار بی ثباتی در برنامه ریزی کرده است: «مدیران و کارکنان مهدهای کودک یکی از سخت‌ترین مسئولیت ها را در جامعه به عهده دارند. همیشه گفته می‌شود که هر کودکی سرمایه و نورچشمی خانواده‌اش است. والدین به ما اعتماد می‌کنند و برای ساعت‌های معینی نگهداری از این کودکان را به ما می‌سپارند در کنار کار پر از اضطراب و نگرانی نگهداری از این کودکان مسائل بیشمار دیگری نیز وجود دارد که ما باید به آنها هم بپردازیم. از بحث آموزش بچه‌ها گرفته تا رعایت بهداشت جسمی و تغذیه ای و مدیریت کردن رابطه بین کودکان و مربی همه و همه از دغدغه های ما درباره آن هاست.»
بیات می‌گوید با وجود دشواری‌های بیشمار این شغل این مراکز آنچنان که باید به نظر مسئولان نمی‌آیند و همواره از آن ها مطالبه‌های غیر منطقی وجود دارد: «بیش از 90 درصد از ملک مهد کودک ها استیجاری هستند. شهریه نگهداری از کودکان به طور ماهانه و تقسیط شده از والدین دریافت و هزینه‌های جاری این مراکز با همین شهریه های دریافتی پرداخت می شود. حالا با توجه به تعطیلی این مراکز از شهریه خبری نیست. اما هزینه‌های پرداخت اجاره بهای سنگین این مراکز که عموما متراژ بالا دارند و مهم تر از آن پرداخت حقوق کارکنان تبدیل به دغدغه های اصلی مدیران مهد کودک ها شده است.»
مدیر مهد کودک دنیای ستاره‌ها با اشاره به این که بیشتر کارکنان مهد کودک ها از زنان سرپرست خانوار هستند ادامه می‌دهد: «متولی رسیدگی به امور این مراکز سازمان بهزیستی است. متاسفانه ما از سوی مدیران این سازمان حمایت نمی‌شویم. این در حالی است که بسیاری از همکاران من به نوعی کارآفرین نیز به حساب می‌آیند. چرا که به طور خودگردان و بدون هیچ تسهیلاتی این مراکز را اداره می‌کنند و برای هزاران نفر نیز ایجاد شغل در محیطی امن داشته‌اند. بسیاری از کارکنان مهد کودک ها از قشر آسیب پذیر زنان سرپرست خانوار هستند. با توجه به تعطیلی مهدها این افراد دچار مشکلات معیشتی زیادی شده اند. پرداخت وام یک میلیون تومانی یا رساندن یک بسته از اقلام غذایی حکم مسکن موقت را برای این افراد دارد. بسیاری از آن ها در موقعیت تلخ از دست دادن شغل شان قرار دارند و به سادگی نمی توانند در این شرایط در محلی دیگر مشغول به کار شوند.»
***نظارتی بر عملکرد مهدهای غیر مجاز نیست
منطقه 14 رکورد دار انواع و اقسام مهدهای کودک و مراکز نگهداری و آموزش کودکان شده است. تنها در محدوده میدان شکوفه سه مهد که زیرمجموعه سازمان بهزیستی هستند، فعالیت می‌کنند و در کنار آن ها سراهای محله، دارالقرآن ها، خانه های اسباب بازی و خانه های خلاقیت ساز خود را می‌زنند و برخی از آن ها بدون مجوز فعالیت خود را از سر گرفته‌اند. شیما بستان منش از سال 84 مهد کودکی که متولی آن سازمان بهزیستی استان تهران بوده را اداره کرده و می‌گوید در تمام این سال ها هیچ مشکلی تا این اندازه رنگ و بوی بحران به مهد کودک ها نداده است: «روزی نیست که والدین شاغل با ما تماس نداشته باشند. خیلی از آن ها می‌گویند ما تنها به شما اعتماد داریم و می‌دانیم که جای بچه‌های مان در کنار مربی‌های شان امن است و از ما می‌خواهند حتی شده به شکل غیر قانونی شروع به کار کنیم، اما این اقدامی است که برای ما تبعات سنگینی دارد و وقتی از آن سرباز می‌زنیم شروع به ردیف کردن نام مهد کودک‌های غیرمجازی می‌کنند که بی‌توجه به قوانین موجود پذیرش کودکان را کلید زده اند و دوباره شروع به کار کرده‌اند.»
بستان منش می‌گوید حضور کودکان در مهدهایی که مجوز ندارند و نظارتی بر عملکرد آن ها نمی‌شود می‌تواند آسیب‌های جبران ناپذیری را به دنبال داشته باشد: «شما می‌دانید الان بسیاری از مادران شاغل هستند. زمان دورکاری آنها به پایان رسیده است و هر روز باید در محل کارشان حاضر شوند. مدتی کودکان شان را به اقوام سپرده‌اند و ادامه این روند برای شان مقدور نیست. وقتی مراکز تایید شده و امن نگهداری از این کودکان تعطیل است آن ها ناگزیر دست به این ریسک می زنند و نگهداری از بچه های شان را افرادی می سپارند که به حتم دانش و تجربه مربیان زیر نظر بهزیستی را ندارند و این می تواند سرآغاز آسیب های متعددی برای این کودکان و والدین شان شود.»
مدیر مهدکودک شکوفه از گلایه‌های مشترک همکارانش از متولیان اصلی و بالا دست این مهد کودک ها می‌گوید و اشاره می‌کند تا به حال هیچ نوع تسهیلاتی شامل حال کارکنان این مشاغل زیان دیده نشده است: «سازمان بهزیستی متولی 14 هزار مهد کودک در سرتاسر کشور است. در شبکه‌های اجتماعی با بسیاری از همکاران دیگر گروهی را با عنوان کانون توسعه مهد کودک ها تشکیل دادیم. اعضای هیئت مدیره این گروه با توافق و همراهی اعضای آن اقدام به بیان مشکلات در قالب یک نامه کردند و از مدیران سازمان بهزیستی خواستند این گفته ها را به گوش جناب آقای زالی ریاست ستاد مقابله با کرونا برسانند. اما وقتی بعد از بی‌توجهی به این دغدغه‌ها به این ستاد مراجعه شد متوجه شدند مسئولان سازمان بهزیستی اصلا این نامه را در اختیار اعضای ستاد مقابله با کرونا قرار نداده‌اند. این از نظر همکاران من سهل انگاری و بی‌تفاوتی نسبت به مشکلات مان به حساب می‌آید و همین به نگرانی‌های شغلی ما دامن می‌زند.»
***درگیر کاغذ بازی های بی حاصل شده‌ایم
«وضعیت گردش مالی و پرداخت هزینه ها و حقوق ها در مهدکودک ها به گونه‌ای نیست که بتوانند ماه ها همپای مدارس تعطیل بمانند و همچنان برقرار باشند. چرا که این مراکز شهریه را به طور ماهانه دریافت می‌کنند و حالا با تعطیلی طولانی مدت پیش آمد برنامه ریزی های آن ها به هم ریخته و در آستانه تعدیل نیرو و تعطیلی دائم قرار گرفته‌اند.» فاطمه عاقلی مدیر یکی از مهد کودک های خیابان سهروردی این را می‌گوید و به بیان مشکلات همکارانش می‌پردازد: «من مدیریت یک مدرسه غیرانتفاعی را به عهده دارم و در کنار آن یکی از مهد کودک ها زیر مجموعه سازمان بهزیستی را هم اداره می‌کنم. نحوه برخورد وزارت آموزش و پرورش با مدیران و کارکنان مدارس اصلا قابل مقایسه با متولیان سازمان بهزیستی نیست. آموزش و پرورش در بحران بیماری کرونا حمایت همه جانبه‌ای از کارکنان و مدیران و معلمان کرد. اولیای دانش آموزان توجیه شدند. هیچ شهریه‌ای واپس داده نشد و در روزهای قرنطینه اقدام به آموزش از راه دور کردند. اما در مقابل، متولیان سازمان بهزیستی اولیای کودکان را در برابر کادر مهد کودک ها قرار دادند. بعد از هر مصاحبه ای که از این بزرگواران پخش می شد ما با خیل تماس هایی رو به رو می شدیم که حرف مشترک در تمام آن ها این بود که باید شهریه ثابت ماهانه را نیز به والدین برگردانیم.»
فاطمه عاقلی می‌گوید این در حالی است که بسیاری از مهد کودکها نیز از طریق شبکه های اجتماعی شرایطی برای آموزش از راه دور ایجاد کرده اند؛ اما این زحمات مربیان هرگز دیده نشد: «حدود 3 ماه است که با وجود مشکلات مختلفی سعی داریم کارکنان مهد را به آینده امیدوار کنیم. اما با توجه به شرایط موجود به نظر می‌رسد که هیچ مسئولی به فکر از دست رفتن شغل این عزیزان و پیامدهای آن در آینده نزدیک نیست . در وعده‌های مسئولان عنوان شد که اگر مدیران برای کارکنان شان شرایط ترک کار را لحاظ کنند به آنها بیمه بیکاری تعلق می‌گیرد. خب این خبر در ابتدا برای ما بارقه امید شد. شروع به ثبت نام کارکنان در سامانه کردیم اما بعد از مدتی همین نیرو ها که این روزها در شرایط نامساعد مالی هستند به ما مراجعه کردند و گفتند که در این مدت تنها درگیر کاغذ بازی‌های اداری شده‌اند و کمترین مبلغی به حساب شان واریز نشده است.»
عاقلی نامشخص بودن زمان بازگشایی مهد کودک ها را مهمترین سردرگمی همکارانش در این روزها بیان می کند: «قرارداد ما با نیروهایی که داریم تا پایان خرداد ماه بوده است. الان نمی‌دانیم که آیا دوباره باید با کارکنان مهد کودکها قرار داد ببندیم یا خیر. از طرفی موعد تنظیم مجدد قرارداد برای واحد های استیجاری هم فرا رسیده و بسیاری از همکاران من برای پرداخت اجاره بها تردید دارند چرا که نمی دانند تا چه زمانی تعطیلی ها ادامه دار خواهد بود.»
***بازگشایی با پذیرش یک سوم از ظرفیت
مهد کودک «آداب» در شهر رشت به دلیل همراهی‌های کارکنان آن با والدین کودکان، خوشنام شده و بر سر زبان ها افتاده است. «زهرا مدبری» مدیر این مهد کودک می‌گوید در منطقه‌ای فعالیت دارند که خانواده های آن از سطح درآمد پایینی برخوردار هستند و به همین دلیل تا جایی که امکان دارد همواره با تخفیف های ویژه کمک حال مادران شاغلی بوده‌اند که برای کار در بیرون از منزل کودکان شان را چند ساعت در روز به آن ها می‌سپارند: «گیلان از جمله استان‌هایی بود که بیماری کرونا در آن زودتر از دیگر مناطق کشور شیوع پیدا کرد. ما در ماه‌های پیش از شیوع این بیماری روش های پیشگیری از بیماری آنفولانزا را در مهد اجرایی کردیم. برای بچه‌ها ماسک تهیه شد و در همه کلاس ها فوم و ژل شستشوی دست نصب کردیم. پیش از زمان خوردن میان وعده و ناهار هم از بچه ها خواسته می‌شد دست‌های شان را با آب و صابون شستشو بدهند. بعد از شیوع کرونا در تماسی که با والدین داشتیم آن ها از آموزش این روش ها رضایت داشتند و می‌گفتند دیگر نیازی نیست برای شستشوی دست ها یا استفاده از ماسک به بچه ها اصرار کنند. بعد از تعطیلی مهد کودک ها به مرور مشکلات ما روی هم تلنبار شد و حالا بسیاری از آنها در خطر تعطیلی قرار گرفته اند. ما در یکی از کم برخوردارترین محله های رشت فعال هستیم و درباره شهریه ماهانه تخفیف های ویژه ای برای والدین در نظر گرفتیم اما حالا با وجود بکار بستن تمام این موارد آینده نامعلومی داریم.»
مدبری با بیان این که به زودی رسته های شغلی مختلف شروع به کار می‌کنند، ادامه می‌دهد: «مربیان دلسوز مهد کودک ها به بچه هایی که از آن ها نگهداری می‌کنند، انس گرفته‌اند. مادران بسیاری از کودکان شاغل هستند و خبر داریم که این بچه ها حالا هر روز در خانه یکی از اقوام نزدیک نگهداری می‌شوند و این اصلا به نفع آن ها و خانواده‌های شان نیست. مدت ها زمان برده تا یک مربی با یک کودک ارتباط رفته است و ناپایداری در روش تربیتی می‌تواند به کودکان آسیب بزند و کار مربیان را در آینده دشوارتر کند. ما یقین داریم با بازگشایی پیش دبستانی و مهد کودک ها همه خانواده ها تمایل به فرستادن کودکان شان به این مراکز نخواهند داشت؛ اما ما اعلام می‌کنیم با رعایت کامل پروتکل های بهداشتی می‌توانیم پذیرای یک سوم از کودکانی باشیم که والدین شاغل دارند. با این روش هم از تعطیلی این مراکز پیشگیری می‌شود هم والدین شاغل این کودکان احساس آرامش بیشتری خواهند داشت.»
منبع: فارس