تاریخ : 09:06 - 1399/05/27
کد خبر : 90548
سرویس خبری : کارگری و اقتصادی
کارگران آنلاین بررسی می‌کند:
به هنگام نبودن صندوق بیمه بیکاری تامین اجتماعی/تاخیر پرداخت باز هم به ضرر کارگران تمام شد
محاسبات مبلغ بیمه بیکاری کرونا در ماه‌های اسفند، فروردین و اردیبهشت نشان می‌دهد که حدوداً بین هزار تا ۱۱۵۳ میلیارد تومان برای پرداخت مقرری از سوی صندوق بیمه بیکاری هزینه شده است و این حدوداً ۲۰ درصد مبلغی است که از سوی صندوق توسعه ملی اختصاص یافته است. این درحالی است که کارگران بیمه بیکاری کرونا را با چند ماه تاخیر می‌گیرند.
به گزارش خبرنگار پایگاه خبری کارگر آنلاین، در پی شیوع کرونا بخشی از سیاست‌های دولتی در کشورها بر آثار و تبعات این بیماری بر اشتغال و تخصیص تسهیلات به کارفرماها متمرکز شد. حتی اقتصاددانان نئولیبرال که بر عدم دخالت دولت در اقتصاد تاکید می‌کردند، چشمشان را بر حمایت‌های دولتی از کارفرمایان بخش‌های آسیب‌دیده از کرونا در کشورهای توسعه یافته بستند. در عینحال حمایت از کارگران از طریق بیمه بیکاری برقرار شده است. آمار و ارقام نشان می‌دهد که عمده ضربه کرونا به مشاغل «خدماتی» بوده است. چنانکه علی ربیعی، سخنگوی دولت در یادداشتی نسبت به تاثیر منفی کرونا بر اشتغال ۱۲ میلیون کارگر شاغل در بخش خدمات، ۴ میلیون نیروی کار غیررسمی و ۳ میلیون شاغل رسمی هشدار داد. دستِ کم در ایران با تفاسیر تحریف‌آمیز از ماده ۷ قانون کار در خصوص قراردادهای کاری و ترویج قراردادهای موقت و ضربه‌ای که دادنامه ۱۷۹ دیوان عدالت اداری در آن نقش داشت، کارگران بخش خدمات اغلب بیمه نبوده‌اند. ضمن اینکه شرط پرداخت بیمه بیکاری کرونا در ایران بیمه‌پردازی در دی ماه اعلام شده بود.
مطالبه بیمه بیکاری کارآمد
کرونا در ایران کارگران زیادی را بیکار کرد. مرکز پژوهش‌های مجلس تعداد شاغلانی که متاثر از شیوع کرونا بیکار شده‌اند را بین ۲ میلیون ۸۷۰ تا ۶ میلیون و ۴۳۱ هزار نفر از شاغلان فعلی تخمین زده است. این عدد را باید کنار آمار اعلامی از سوی امور بیمه‌شدگان سازمان تامین اجتماعی قرار دهیم. در مجموع تاکنون ۸۶۳ هزار و ۶۰۵ نفر برای بیمه بیکاری ثبت نام کرده‌اند که از این تعداد ۷۲۳ هزار و ۴۹۶ نفر حائز شرایط دریافت بیمه‌بیکاری شناخته شده‌اند. نظام حمایت اجتماعی بیمه‌ای برای کارگران یکی از حداقل‌هایی است که تعریف شده است اما مقایسه همین آمار و ارقام نشان داده که نظام بیمه‌ای کشور شمولیت لازم را ندارد.
«بیمه بیکاری کارآمد» همواره یکی از مطالبات فعالان کارگری بوده است و در ایام کرونا به خوبی ضرورت این مسئله اثبات شد. بر اساس قانون کار هر فردی که مشمول قانون تامین اجتماعی باشد از اولین روز شروع کار باید بیمه داشته باشد و هر فرد پس از آغاز بیمه‌پردازی می‌تواند از سازمان تأمین اجتماعی خدمات بیمه‌ای و درمانی را در چارچوب قوانین این سازمان مطالبه کند و در نتیجه باید بتواند بیمه بیکاری بگیرد. اما فاصله آمار مرکز پژوهش‌های مجلس نشان می‌دهد که تا چه حد این قانون مهجور مانده است.
۴ هزار میلیارد بودجه صندوق بیمه بیکاری چه می‌شود؟
صندوق بیمه بیکاری در شرایط عادی تاب‌آوری لازم برای پرداخت مستمری به کارگران بیکار شده بر اثر کرونا را نداشت. این بود که برای پرداخت بیمه بیکاری ناشی از کرونا، ۵ هزار میلیارد تومان از صندوق توسعه ملی برای پرداخت حق بیمه بیکار تخصیص پیدا کرد. با اینحال محاسبه مستمری پرداخت شده در ماه‌های اسفند، فروردین و اردیبهشت نشان می‌دهد که تا کنون بین هزار تا ۱۱۵۳ میلیارد تومان برای پرداخت مستمری به بیکاران هزینه شده است. در ادامه این محاسبات را بررسی می‌کنیم.
مهدی شکوری، مدیرکل امور بیمه‌شدگان سازمان تامین اجتماعی درباره تعداد و رقم مستمری پرداخته شده به بیمه شدگان می‌گوید: برای اسفند ۲۴۱ هزار نفر مشمول دریافت مقرری بیمه بیکاری بودند که ۲۱۳ هزار نفر این مقرری را دریافت کردند. مقرری بیمه بیکاری در فروردین و اردیبهشت به ترتیب برای ۴۴۶ و ۳۳۱ هزار نفر پرداخت شده است. سر جمع برای بیش از ۹۹۰ هزار نفر ماه طی این سه ماهه توانسته‌ایم مقرری بیمه بیکاری پرداخت کنیم.
در عینحال مبلغ بیمه بیکاری ناشی کرونا، بر خلاف «قانون بیمه بیکاری» و بر اساس رقمی که توسط ستاد ملی مبارزه با کرونا که مصوبات آن حکم مصوبات شورایعالی امنیت ملی را داد، تعیین شد. شکوری درباره مبلغ بیمه بیکاری تصصریح می‌کند: در فرایند و فرمول پرداخت حق بیمه بیکاری به بیمه‌شدگان بر اساس قانون بیمه بیکاری مصوب سال ۶۹، معدل ۵۵ درصد متوسط ۹۰ روز آخر قبل بیکاری محاسبه و به افراد پرداخت می‌شود که در ارتباط با بیمه‌شدگان آسیب‌دیده از ویروس کرونا نیز با الهام و تأسی از این قانون و به‌جای اینکه بگوییم معدل ۹۰ روز آخر، ۵۵ درصد حداقل دستمزد در نظر گرفته شد؛ بر همین اساس دستورالعملی با همکاری سازمان برنامه و بودجه تدوین شد همچنین زمان پرداخت این تسهیلات از دهم اسفند سال گذشته در نظر گرفته شد و مقرری بیمه بیکاری ۲۰ روز برای افراد واجد شرایط پیش‌بینی شد. به این صورت که برای افراد مجرد، دوسوم ۵۵ درصد حداقل دستمزد حقوق پایه در سال گذشته که یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان بود برای دریافت مقرری بیمه بیکاری در نظر گرفته شد همچنین برای افرادی که متأهل و متکفل هستند نیز به‌ازای هر فرد تحت تکفل، ۵ درصد حداقل دستمزد همان سال نیز اضافه شد که ۵ درصد حداقل حقوق دستمزد در سال ۹۸، ۷۵ هزار تومان محاسبه شد البته حداقل دستمزد در سال جاری به یک‌میلیون و ۸۰۰ هزار تومان افزایش یافته است و بیمه بیکاری بر اساس این رقم پرداخت می‌شود. در سال ۹۹ (پرداخت مقرری فروردین و اردیبهشت)، بر اساس فرمول تهیه‌شده مقرری بیمه بیکاری برای افراد آسیب‌دیده از کرونا به یک‌میلیون تومان افزایش یافته است و به‌ازای هر فرد تحت تکفل ۵ درصد (۹۰ هزار تومان) اضافه می‌شود.
همچنین این ارقام بسیار کمتر از چیزی است که در قانون بیمه بیکاری مشخص شده است. براساس بند(ب) تبصره ماده ۶ قانون بیمه بیکاری؛ میزان مقرری روزانه بیمه شده بیکار معادل (۵۵%) متوسط مزد یا حقوق و یا کارمزد روزانه بیمه شده می باشد به مقرری افراد متاهل یا متکفل ، تا حداکثر (۴) نفر از افراد تحت تکفل به ازاء هریک از آنها به میزان (۱۰%) حداقل دستمزد افزوده خواهد شد . در هرحال مجموع دریافتی مقرری بگیر نباید از حداقل دستمزد کمتر و از (۸۰%) متوسط مزد یا حقوق وی بیشتر باشد.
بنابراین اگر این ارقام را ضرب و تقسیم کنیم در حالت حداقلی کمتر از هزار میلیارد طی این سه ماه هزینه شده است. همچنین در حالت حداکثری اگر فرض بگیریم تمام ۲۱۳ هزار نفری که در اسفند ماه بیمه بیکاری گرفته‌اند، ۳ فرد تحت تکلف خود داشته باشند، حدوداً ۱۷۵ میلیارد تومان در اسفند و اگر همه مجموع ۷۷۷ هزار نفری که در فروردین و اردیبهشت ماه بیمه بیکاری پرداخت شده ۳ فرد تحت تکفل داشته باشند، ۹۷۸ میلیارد تومان در فروردین و اردیبهشت هزینه شده است. بنابراین می‌توان گفت بین هزار تا ۱۱۵۳ میلیارد تومان از صندوق بیمه بیکاری تاکنون هزینه شده است. گفتنی است که با ابلاغ محمدباقر نوبخت، یک هزار و ۲۸۶ میلیارد تومان از محل اعتبارات ریالی منابع یک میلیارد یورویی صندوق توسعه ملی به صندوق بیمه بیکاری سازمان تامین اجتماعی تخصیص یافت. ضمناً هنوز بیمه بیکاری ناشی از کرونا در خرداد و تیر ماه پرداخت نشده است و خبری از پرداخت آن هم نیست. البته نهادههای ناظر باید بررسی کنند که خاتلاف حدوداً ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلیاردی در هزینه تخصیص یافته از سوی سازمان برنامه و بودجه و مبلغی که به کارگران داده شده صرف چه هزینه‌هایی شده است.
تاثیرات تاخیر در پرداخت بیمه بیکاری کرونا
یکی از مسائلی که مشاغلی از جمله کارگران ساختمانی، قالیبافان، رانندگان تاکسی و ... با آن مواجه بودند، این بود که علیرغم بیمه‌پردازی هیچ حمایت بیمه‌ای از آنها نشد. البته دولت علت این موضوع را میزان حق بیمه پرداخت شده از سوی این کارگران اعلام کرد که کمتر از بقیه بیمه‌پردازان بوده است. علاوه بر این برخی از کارگرانی هم بودند که از عدم تخصیص بیمه بیکاری کرونا علیرغم مشکلات بیکاری و معیشتی‌شان خبر داده بودند. مشکل دیگر در زمان پرداخت بیمه بیکاری است. مقرری بیکاری فروردین کارگران در اوایل تیر ماه پرداخت شد. بیمه بیکاری اسفند ماه ۹۸، در خرداد ماه پرداخت شد. بیمه بیکاری خرداد و تیر ماه نیز هنوز پرداخت نشده است. این تاخیر در حدی نیست که کارگری که هیچ محل درآمدی ندارد، بتواند از پپس مشکلات آن بربیاید.
در عینحال تعدادی از کارگران نیز از بیمه بیکاری عملاً جا مانده بودند. مدیرکل بیمه بیکاری و حمایت از مشاغل وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با بیان اینکه بررسی اطلاعات افراد در کمیته‌های استانی انجام می‌شود، افزود: اطلاعات دریافتی از کمیته‌های استانی، هنوز کامل نشده است اما تعداد جامانده‌ها از ۱۶ تا ۴۰۰ نفر در استان‌ها متغیر بوده است.
هرچه هست نهادهای قانونگذار و ناظر بر عملکرد صندوق بیمه بیکاری نظارت کند و منابع تخصیص یافته به این صندوق در کمترین زمان در اختیار صندوق قرا ربگیرد تا بتواند به وظایف ذاتی خود که حمایت از بیمه‌شدگان در شرایط سخت بیکاری است، به درستی عمل کند.
مریم وحیدیان/ کارگر آنلاین
