دکتر علیرضا ناجی عضو کمیته علمی کشوری ستاد مقابله با کرونا درباره الزامات رفتن به سوی بازگشایی‌ها در کشور با توجه به روند کاهشی بیماری کرونا گفت: به عنوان مثال درباره دانشگاه‌ها اگر سرعت واکسیناسیون در دانشجویان بالا برود، بسیار خوب است. به هر حال بسیاری از دروس دانشگاه‌ها عملی است و آموزش آنلاین چه در دوره دانشگاه و چه در دوره دبیرستان و ... خیلی مناسب نیست. بنابراین اگر بازگشایی دانشگاه‌ها را به این منوط کنیم که درصد بالایی از دانشجویان واکسینه شوند، خوب است. آن‌طور که مشاهده می‌شود اکنون تامین واکسن نسبت به قبل تحول یافته و در حال واردات واکسن هستیم.
پوشش واکسیناسیون بالا در کل جامعه یکی از الزامات بازگشایی‌ها
دکتر ناجی با بیان اینکه یکی دیگر از الزامات بازگشایی‌ها پوشش واکسیناسیون در کل جامعه است، توضیح داد: اگر جامعه پوشش مناسبی نداشته باشد، ممکن است که باز هم در افرادی که غیرواکسینه هستند، شیوع بیماری اتفاق بیفتد. همان‌طور که در انگلستان یا آمریکا اتفاق افتاد. به هر حال واریانت دلتا زیاد گردش می‌کند، قدرت انتقال بالایی دارد و دیده شده که ۹۵ درصد از موارد هم در افراد غیرواکسینه است. بنابراین اگر بخواهیم جامعه را به حالت عادی بازگردانیم، حتما باید نیم‌نگاهی به پوشش واکسیناسیون داشته باشیم.
او افزود: حتی کشورهایی هم که بیش از ۷۰ درصد جامعه خود را واکسینه کرده‌اند، باز هم دیدیم که دلتا در آنها شیوع پیدا کرد. البته ممکن است شیوع خیلی بالایی نداشته باشند، اما در هر صورت این موضوع وجود دارد.
واکسن‌های کرونایی که می‌توان برای کودکان تزریق کرد
ناجی همچنین با اشاره به بازگشایی مدارس بیان کرد: درباره مدارس دو حالت وجود دارد؛ بازگشایی باز هم منوط به واکسیناسیون جامعه و دانش‌آموزان می‌شود. اگر افراد ۱۸ سال به بالای مدارس را واکسینه کنیم، می‌توانیم مدارس را ایمن نگه داریم. بر همین اساس اگر به نقطه‌ای برسیم که در جامعه برای افراد بالای ۱۸ سال واکسیناسیون مناسب انجام داده باشیم، می‌توانیم تا حدودی افراد را ایمن نگه داریم، اما واکسیناسیون در کودکان هم مهم است که خوشبختانه در حال انجام است.
او افزود: واکسن‌هایی در ایران داریم که بتوانیم آنها را برای کودکان تزریق کنیم. به عنوان مثال واکسن سینوفارم مجوز مصرف در کودکان را گرفته و در چین و امارات هم این مجوز را دریافت کرده است. در عین حال واکسن فایزر نیز برای ۵ تا ۱۶ سال از سازمان جهانی بهداشت مجوز اضطراری دریافت کرده و مدرنا هم بین ۱۲ تا ۱۷ سال را مجوز اضطراری گرفته است. مطالعاتی هم برای واکسن‌های دیگر مانند جانسون و جانسون و آسترازنکا برای کودکان در جریان است. ما هم واکسن سینوفارم و واکسن سوبرانا را داریم که سوبرانا در کوبا مجوز مصرف برای ۲ تا ۱۷ سال را در آن کشور دریافت کرد و در کشور ما هم این مجوز را دریافت کرد.
وی با بیان اینکه مساله مهم ایمن بودن این واکسن‌ها برای سنین مختلف و تنظیم کردن دوزهای مربوط به گروه‌های سنی است، گفت: با توجه به اهمیت کودکان اگر واکسیناسیون کودکان انجام شود، به این معنا است که به سمت نقطه‌ای بسیار ایده‌آل حرکت می‌کنیم و اگر این اقدام انجام شود، جای خوشحالی هم دارد. در عین حال این موضوع یک قسمت مهم دیگر هم دارد و آن هم پذیرش مردم است. فکر می‌کنم که باید با مردم صحبت کرد و اطمینان‌شان را جلب کرد و اعلام کنیم که این واکسن‌ها ایمن هستند. با یک مطالعه بالینی دو ماهه می‌توان عوارض را در کودکان بررسی کرد. همان‌طور که فایزر و مدرنا هم بر همین اساس این اقدامات را انجام می‌دهند و کشورهای دیگر هم همین اقدام را انجام می‌دهند.
عضو کمیته علمی کشوری مقابله با کرونا افزود: بنابراین بر اساس مقدورات‌مان اگر می‌توانیم واکسن‌هایی که مجوز مصرف اضطراری سازمان جهانی بهداشت را دریافت کردند، داشته باشیم، بسیار خوب است، اگر نه می‌توانیم به واکسن‌هایی فکر کنیم که به آنها دسترسی داریم و اطلاعات را از آنها دریافت کرده یا خودمان مورد مطالعه قرار دهیم و بعد به سمت تزریق واکسن رویم که در این صورت به جامعه ایده‌آلی می‌رسیم که می‌تواند بازگشایی‌های مناسبی داشته باشد، اما همه این موارد منوط به این است که چند درصد از جامعه را واکسینه کنیم.
جزئیات مطالعات سینوفارم و پاستور برای تزریق به کودکان
ناجی در ادامه صحبت‌هایش با اشاره به دو واکسن سینوفارم و پاستور که برای تزریق به کودکان از سازمان غذا و داروی ایران مجوز دریافت کرده‌اند، گفت: کودکان عضو بسیار مهمی در جامعه هستند که هم در گسترش شیوع کرونا موثرند و هم خودشان به عنوان یکی از هدف‌های این بیماری هستند. به ویژه در دوره جدید، با توجه به واریانت‌های موجود مانند دلتا می‌بینیم که بسیار کودکان تحت تاثیر قرار گرفته و به بیماری مبتلا شده‌اند. به طوری که دیگر این‌طور نیست که بگوییم فقط بزرگسالان به کرونا مبتلا می‌شوند.
وی با بیان اینکه بر همین اساس واکسیناسیون و ایمن‌سازی کودکان بسیار حائز اهمیت است، افزود: از سوی دیگر برای رسیدن به ایمنی جمعی دیگر مصونیت ۷۰ درصدی جامعه که برای واریانت ووهان مطرح می‌شد، صدق نمی‌کند، بلکه با توجه به افزایش انتقال ویروس و بالا رفتن قدرت بیماری‌زایی، پوشش مصونیت جمعی باید به بالای ۸۰ تا ۹۰ درصد برسد. بنابراین برای ایجاد و استقرار ایمنی جمعی باید حتما کودکان را هم واکسینه کنیم.
میزان اثربخشی سینوفارم و پاستور برای کودکان
عضو کمیته علمی کشوری کووید ۱۹ اظهار کرد: در ایران دو واکسن وجود دارد که می‌توانیم آنها را برای کودکان استفاده کنیم؛ یکی واکسن سینوفارم است که چند روز پیش اطلاعات مربوط به اثربخشی و ایمن بودن این واکسن در مجله لنست چاپ شد و نشان داد که برای کودکان بسیار واکسن اثربخش و بی‌ضرری است و اثربخشی بسیار خوبی دارد. همان‌طور که گفتم کشور چین و امارات مجوز مصرف سینوفارم را برای سن ۳ تا ۱۷ سال را به صورت اضطراری صادر کردند.
او ادامه داد: واکسن دیگر واکسن سوبرانا یا پاستوکووک است که محصول مشترک ایران و کوبا است. اطلاعات مربوط به مطالعه بالینی که خود کوبا انجام داده، نشان داده که این واکسن هم برای کودکان موثر و بی‌ضرر است. البته در این مورد چاپ مقاله علمی نداریم، اما گزارش‌هایشان نشان از این موضوع دارد و آنها هم مجوز مصرف را برای گروه سنی ۲ تا ۱۷ سال صادر کرده‌اند.
این ویروس‌شناس گفت: بنابراین دو واکسن داریم که می‌توان برای کودکان تزریق کرد. به ویژه درباره واکسن سینوفارم که جدی‌تر است و با توجه به مقاله‌ای که در لنست چاپ شده، می‌توانیم از نفعی که واکسن دارد، از آنها استفاده کرد و همزمان با بزرگسالان، کودکان را هم واکسینه کرده و بتوانیم آنها را به زندگی اجتماعی بازگردانیم.
سینوفارم کودکان با بزرگسالان متفاوت است؟
ناجی درباره برخی اظهارات مبنی بر تفاوت سینوفارمی که به بزرگسالان تزریق می‌شود با سینوفارم مناسب برای کودکان، گفت: چنین چیزی نیست و تفاوتی بین سینوفارمی که بزرگسالان تزریق می‌کنند با واکسن سینوفارمی که کودکان تزریق می‌کنند، وجود ندارد. سینوفارمی که برای کودکان تزریق می‌شود، همان سینوفارمی است که برای بزرگسالان استفاده می‌شود و مطالعه‌ای هم که انجام شده درباره همان واکسن سینوفارم است و تفاوتی وجود ندارد.
وی درباره امکان انجام مطالعه بالینی برای این واکسن‌ها در کشور خودمان گفت: اگر زمان داشته باشیم و در کودکان خودمان هم مطالعه کنیم، خوب است، اما می‌توانیم مانند واکسن‌هایی که در بزرگسالان هم مورد پذیرش قرار گرفت و مصرف شد، مانند سینوفارم، اسپوتنیک، آسترازنکا و... این کار را هم قبول کنیم. ما با توجه به تاییدیه‌های بین‌المللی یا ملی و با توجه به پرونده فنی واکسن، آنها را انتخاب می‌کنیم و مطمئنا پایش عوارض و اثربخشی این واکسن‌ها هم جزو وظایفی است که باید در ایران انجام شود.
عضو کمیته علمی کشوری ستاد ملی مقابله با کرونا افزود: با توجه به اطلاعات موجود درباره سینوفارم راحت‌تر می‌توانیم آن را قبول کرده و جلو رویم. واکسن پاستور هم پروتئینی است و با توجه به اطلاعاتی که از کوبا آمده، می‌توان به آن اطمینان کرد. البته باز هم تاکید می‌کنم که در طول مصرفی که اتفاق می‌افتد، اثربخشی و بی‌ضرر بودن عوارض آنها هم حتما باید در ایران مورد پایش قرار گیرد.
فاصله بین تزریق ۲ دوز واکسن در کودکان چقدر است؟
ناجی گفت: با توجه به اطلاعاتی که از مقاله مربوط به سینوفارم چاپ شده، عوارض همان عوارضی است که در بزرگسالان هم دیده می‌شود. مانند سردرد، تب، بدن‌درد، درد محل تزریق و... چیزی بیش از آن نیست و فاصله بین دوز اول و دوز دوم در کودکان هم مانند بزرگسالان است و ۲۱ تا ۲۸ روز است. درباره پاستور هم همین فاصله ۲۸ روزه است و طبق گزارش‌ها عوارض هم همان عوارض معمولی است. البته مطمئنا ایران اگر قبول کرده که این واکسن را در کودکان استفاده کند، قطعا گزارش مفصل را از کوبا دریافت کرده است. در عین حال در ایران هم امکان پایش این موارد را داریم تا هرچه سریع‌تر بتوانیم کودکان را واکسینه کرده و بازگشایی مدارس را به صورت حضوری داشته باشیم.
اثربخشی سینوفارم در سنین بالای ۵۵ سال و لزوم تزریق دوز سوم
عضو کمیته علمی ستاد ملی مقابله با کرونا با بیان اینکه طبق مقاله لنست اثربخشی سینوفارم در کودکان مناسب بوده است، گفت: به طور کلی سینوفارم واکسن موثر و خوبی در پیشگیری از بیماری شدید، مرگ و میر و بستری در آی‌سی‌یو است. در گروه سنی بالای ۵۵ سال اما به اندازه سایر واکسن‌ها مانند فایزر، مدرنا و آسترازنکا و اسپوتنیک، اثربخشی ندارد. بر این اساس باید در واکسیناسیون سنین بالا، حتی برای انتخاب دوز بوستر هم که واجب است در گروه سنی بالای ۵۵ سال تزریق شود، واکسنی را انتخاب کنیم که اثربخشی مناسب‌تری داشته باشد.
ناجی گفت: خیلی‌ها اظهارات غیرعلمی را مطرح می‌کنند که اگر واکسن بزنید، دو سال دیگر فوت می‌کنید و ...، به هر حال اکنون سابقه واکسیناسیون در واکسن‌های فایزر و مدرنا از دو سال گذشته است و هیچ یک از افراد بعد از این دو سال به دلیل واکسن زدن اتفاقی برایشان نیفتاده است. در عین حال باید توجه کرد که نمی‌توان گفت کسی که واکسن می‌زند، تا ۱۰ سال دیگر هیچ اتفاقی برایش نمی‌افتد. به هر حال عوارض واکسن در درازمدت مشخص خواهد شد. با همه این اوصاف باید بدانیم که فواید واکسن‌ها بسیار بسیار بالاتر از مضراتش و همچنین مضرات عفونتی است که اتفاق می‌افتد. عوارض واکسن موقتی است و باید این موضوع را در نظر گرفت و از واکسن‌هایی که در گروه‌های سنی مختلف بی‌خطر هستند، استقبال کرد.