سالانه نزدیک به ۱۰ میلیون مورد جدید ابتلا به زوال عقل (زوال عقل؛ تخریب پیش رونده کارکردهای شناختی است که در زمینه‌ای از هوشیاری کامل بروز می‌کند)، گزارش می شود که ۶۰ درصد آن‌ها در کشورهای با درآمد کم تا متوسط زندگی می کنند. این در حالی است که آمار ، ابتلای بیش از 55 میلیون نفر به زوال  عقل را در جهان هشدار می دهد . به تازگی محسن شتی رئیس اداره سلامت سالمندان وزارت بهداشت کشورمان  گفت: « برآورد می‌شود حدود ۵/۸ تا ۱۰ درصد جمعیت سالمندان  در ایران یعنی بیش از ۷۵۰ تا ۸۰۰ هزار نفر،  مبتلا به دمانس باشند که شایع‌ترین نوع دمانس (زوال عقل)، آلزایمر نام دارد. در ادامه با عوامل ایجاد بیماری و راه‌های پیشگیری از آن آشنا می‌شویم:
 
عوامل  زیادی برای زوال عقل وجود دارد. به طور کلی، این موضوع در نتیجه تخریب سلول‌های عصبی (سلول‌های مغز) یا اختلال در سیستم‌های دیگر بدن است که بر عملکرد نورون‌ها تأثیر می‌گذارد. ابتلا به چندین بیماری می‌تواند باعث زوال عقل شود؛ از جمله بیماری‌های مغز که شایع‌ترین آن، بیماری آلزایمر است.
   برخی از دلایل شایع زوال عقل:
   بیماری‌های نورودژنراتیو(مرگ نورون )
   بیماری آلزایمر
   بیماری پارکینسون همراه با زوال عقل
   عوارض جانبی دارو
   برخی تومورها یا عفونت‌های مغزی
   عوامل خطری که نمی توانید تغییردهید
*   سن| با افزایش سن، به خصوص پس از ۶۵ سالگی، خطر افزایش می‌یابد. با این حال، زوال عقل یک قسمت طبیعی از پیری نیست و دمانس می‌تواند در افراد جوان هم رخ دهد.
*  سابقه خانوادگی: داشتن سابقه خانوادگی بیماری زوال عقل ، احتمال بیشتری را برای مبتلا شدن به این بیماری به وجود می آورد. با این حال، بسیاری از افراد با سابقه خانوادگی هرگز علایمی پیدا نمی‌کنند و افراد زیادی بدون سابقه خانوادگی این علایم را دارند.
*  سندروم داون: در میان سالی، بسیاری از افراد مبتلا به سندروم داون به بیماری آلزایمر زودرس مبتلا می‌شوند.

   عوامل خطری که می‌توانید تغییر دهید
* رژیم  و ورزش: تحقیقات نشان می‌دهد ورزش نکردن، خطر ابتلا به زوال عقل را افزایش می‌دهد همچنین  اگرچه هیچ رژیم غذایی خاصی برای کاهش خطر دمانس شناخته نشده است، اما زوال عقل در افرادی که رژیم غذایی ناسالم دارند در مقایسه با کسانی که رژیم مدیترانه‌ای و غنی از غلات کامل، مغزها و دانه‌ها را دنبال می‌کنند، شیوع بیشتری دارد.
* عوامل خطر قلبی-عروقی: این موارد شامل فشار خون بالا، کلسترول بالا، تجمع چربی در دیواره شریان‌ها (تصلب شرایین) و چاقی است.
*  افسردگی: افسردگی در اواخر زندگی می تواند نشان‌دهنده توسعه زوال عقل باشد.
*  دیابت:  ابتلا به دیابت ممکن است خطر ابتلا به زوال عقل را افزایش دهد، به خصوص اگر کنترل آن ضعیف باشد.
*  سیگار کشیدن: سیگار کشیدن ممکن است خطر ابتلا به زوال عقل و بیماری‌های عروقی را افزایش دهد.
*  آپنه خواب: افرادی که خروپف می‌کنند وهنگام خواب مشکل تنفسی دارند، ممکن است دچار از دست دادن حافظه برگشت‌پذیر شوند.
* کمبود ویتامین: مقادیر کم ویتامین D، ویتامین B6، ویتامین B12 و فولات ممکن است خطر ابتلا به زوال عقل را افزایش دهد.

   آلزایمر رایج ترین علت زوال عقل
بیماری آلزایمر رایج‌ترین علت زوال عقل است. با این‌که تمام علل بیماری آلزایمر شناخته نشده است، کارشناسان بر این باورند که درصد کمی از عوامل این بیماری، مرتبط با جهش در سه ژن است که می‌تواند از والد به فرزند به ارث برسد. در حالی‌که چندین ژن مختلف احتمالا در بیماری آلزایمر نقش دارند، یک ژن مهم وجود دارد که ریسک ابتلا را افزایش می‌دهد.

  پیشگیری از زوال عقل
هیچ راه مطمئنی برای پیشگیری از زوال عقل وجود ندارد، ولی اقداماتی است که انجام آن‌ها می‌تواند به شما کمک کند.

  ذهن خود را فعال نگه دارید: فعالیت‌های تحریک‌کننده‌ ذهن مانند مطالعه، حل معما و انجام بازی‌های مرتبط با واژگان و پرورش حافظه می‎‌تواند شروع زوال عقل را به تعویق بیندازد.
  از نظر فیزیکی و اجتماعی فعال باشید: فعالیت فیزیکی و تعامل اجتماعی ممکن است شروع زوال عقل را به تاخیر بیندازد و علایم آن را کاهش دهد. تحرک بیشتری داشته باشید و ۱۵۰ دقیقه در هفته ورزش کنید.

  سیگار را ترک کنید: برخی مطالعات نشان داده است که سیگار کشیدن در میان سالی و سنین بالاتر می‌تواند خطر ابتلا به زوال عقل و بیماری‌های قلبی عروقی را افزایش دهد. ترک سیگار ممکن است خطر ابتلا را کاهش دهد و سلامت شما را بهبود بخشد.

  ویتامین کافی مصرف کنید: برخی تحقیقات نشان می دهد افرادی که کمبود ویتامین D دارند، احتمال بیشتری دارد که به بیماری آلزایمر و دیگر انواع زوال عقل دچار شوند. شما می‌توانید ویتامین D را از طریق غذاهای خاص، مکمل‌ها و قرار گرفتن در معرض نور خورشید به دست آورید.

  ریسک فاکتورهای قلبی عروقی را مدیریت کنید:  فشار خون بالا، کلسترول بالا، دیابت و شاخص توده‌ بدنی (BMI) بالا را درمان کنید. فشار خون بالا ممکن است به افزایش خطر ابتلا به برخی از انواع زوال عقل منجر شود.

  مشکلات دیگر خود را درمان کنید: اگر مشکل شنوایی، افسردگی یا اضطراب دارید به پزشک مغز و اعصاب خود مراجعه کنید تا درمان شوید.
  یک رژیم غذایی سالم داشته باشید: خوردن غذای سالم به دلایل زیادی حائز اهمیت است، اما یک رژیم غذایی مانند رژیم غذایی مدیترانه‌ای غنی از میوه، سبزیجات، غلات کامل و اسیدهای چرب امگا ۳ می‌تواند وضعیت سلامتی را بهبود بخشد و خطر ابتلا به زوال عقل را کاهش دهد.
  خواب باکیفیت داشته باشید: اصول بهداشت خواب را رعایت کنید و اگر بلند خروپف می‌کنید یا در خواب دچار وقفه‌ تنفسی یا تنگی نفس می‌شوید، با پزشک خود صحبت کنید.