ابطال بخشنامه بنیاد شهید و امور ایثارگران در تعیین اولویت برای مشمولین سهمیه استخدام ۲۵٪ ایثارگران (رای شماره ۱۴۷۱ مورخ ۱۴‍۰‍۰/‍۰۶/‍۰۹ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری)

• شماره دادنامه: ۱۴۷۱
• تاریخ دادنامه: ۱۴۰۰/۰۶/۰۹
• شماره پرونده: ۹۹۰۲۳۶۹
• مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
• شاکی: خانم زهرا آلود

موضوع شکایت و خواسته: ابطال جدول امتیازات بخشنامه شماره ۱۰۴۱۷/ص م/۹۷ مورخ ۱۳/۹/۱۳۹۷ مدیرکل اشتغال و کارآفرینی بنیاد شهید

گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال جدول امتیازات بخشنامه شماره ۱۰۴۱۷/ص م/۹۷ مورخ ۱۳/۹/۱۳۹۷ مدیرکل اشتغال و کارآفرینی بنیاد شهید را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:

«احتراماً اینجانب زهرا آلود از آنجا که فرزند جانباز ۲۵% متوفی می باشم و در آزمون فراگیری استخدامی ثبت نام نموده ام و در تاریخ ۱۷/۱۲/۱۳۹۷ امتحان آزمون شرکت نمودم و متعاقب آن در تاریخ ۱۶/۲/۱۳۹۸ با نمره مکتوبه ۴۸۰۶۶ قبول گردیدم از طرف دیگر رقیب اصلی اینجانب شخصی به نام خانم ثریا برزکار که مادر مشارالیه شهید می باشد که آن هم با کسب نمره مکتسبه ۲۲۰۲۸ حائز نمره گردیده است از طرفی بنیاد شهید و امور ایثارگران بدون هیچ گونه دستورالعمل یا قانون خاصی نیز برای وی هم اولویت اول و هم ضریب ۵/۴ (معادل چهار ونیم) را در نظر گرفته است و نیز بر اساس نمره قبولی ایشان چهار و نیم برابر افزایش منظور گردیده است و از طرف دیگر برابر نامه شماره ۵۴۷۳۷/۹۸/۵۴۰ – ۱۹/۴/۱۳۹۸ در خصوص ماده ۲۱ قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران هیچ قید و شرطی دال بر اولویت بندی و امتیازبندی برای گروه های ایثارگران مشمول ایجاد نشده بنابراین اعمال اولویت و ضرایب امتیاز برای گروه های دارای اولویت و امتیازبندی مغایر با قانون می باشد که این نامه مربوط به معاون حقوقی و امور مجلس بنیاد شهید و امور ایثارگران می باشد لذا اینجانب خواستار لغو امتحان و همچنین لغو پذیرش خانم ثریا برزکار که از این ضرایب غیرقانونی و اعمال غیرقانونی و تخلف بنیاد شهید و امور ایثارگران مرکز را دارم تا زمان احقاق حق از ناحق تقاضای رسیدگی برابر قانون را دارم. ضمناً دستور موقت مبنی بر توقف عملیات اجرایی استخدام خانم ثریا برزکار مورد تقاضاست. شایان ذکر است در انجام مصاحبه توسط خوانده دیگر دعوا بانک ملی ایران نمره ۸۰۰ و بالاتر از خانم ثریا برزکار اخذ نموده ام که این موضوع متاسفانه مد نظر قرار نگرفته است.»

در پی اخطار رفع نقصی که از طرف دفتر هیأت عمومی دیوان عدالت اداری برای شاکی ارسال شده بود، وی به موجب لایحه ای که به شماره ۹۹-۲۳۶۹-۱۴ مورخ ۲۵/۱۱/۱۳۹۹ ثبت دفتر هیأت عمومی و هیأتهای تخصصی دیوان عدالت اداری شده، توضیح داده است که:

«در پاسخ به موارد رفع نقص اعلام شده از سوی دیوان به استحضار می رساند: شکایت اینجانب در رابطه با بخشنامه شماره ۸۵۱۴ که مرجع صدور آن مدیرکل اشتغال بنیاد شهید است، می باشد که در آن برای ایثارگران ضرایب متفاوتی را لحاظ کرده است در حالی که در ماده ۲۱ قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران هیچ قید و شرطی دال بر ایجاد اولویت و امتیاز برای گروه های مشمول ایجاد نشده است که این بخشنامه با این قانون مغایرت دارد کما اینکه طی نامه ای به شماره ۵۴۷۳۷/۹۸/۵۴۰ که توسط معاون حقوقی وامور مجلس بنیاد شهید و امور ایثارگران ایـن مـوضوع به اطلاع مدیرکل اشتغال بنیاد شهید و امـور ایثارگران رسیده که بخشنامـه ۸۵۱۴ را لغو و در آزمـون های فراگیر هفتم و هشتم این ضرایب و اولـویت حـذف و رقابت داوطلبان به صورت برابر و بر اساس شایستگی های علمی و تخصصی بوده است. لذا بنده به عنوان داوطلب آزمون استخدامی فراگیر ششم که به مرحله مصاحبه راه پیدا کرده ام و در آن زمان با اعمال ضرایب و اولویت در رقابت با رقیبانی که نمرات کمتری داشته اند از رقابت و استخدام باز ماندم. لذا خواستار احقاق حق خود می باشم.»

متن بخشنامه مورد اعتراض به شرح زیر است:

«نامه شماره ۱۰۴۱۷/ص م/۹۷ – ۱۳/۹/؍۱۳۹۷ مدیر کل اشتغال و کارآفرینی بنیاد شهید

رئیس محترم مرکز آزمون جهاد دانشگاهی

با سلام، احتراماً پیرو مذاکره حضوری با همکاران آن مرکز و توافق با سازمان اداری و استخدامی کشور در خصوص تعیین اولویت افراد مشمول سهمیه استخدامی حداقل ۲۵٪ در راستای اجرای ماده ۲۱ قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران، مستدعی است دستور فرمایید ضرایب موثر در ششمین آزمون استخدامی فراگیر سال جاری را به شرح جدول ذیل اعمال و اقدام نمایند:

نوع ایثارگری    میزان ضریب تأثیرگذار در نمره آزمون
جانباز، آزاده و فرزند شهید    ۴.۵
فرزندان جانباز ۷۰٪ و بالاتر    ۳
فرزندان جانباز ۶۹-۵۰ درصد و فرزندان آزادگان دارای ۵ سال اسارت و بالاتر (در صورت نداشتن درصد)    ۲
فرزندان جانباز ۲۵- ۴۹ درصد و فرزندان آزادگان یکسال تا کمتر از ۵ سال اسارت (در صورت نداشتن درصد)    ۱.۶
والدین شهید- همسر شهید- همسر جانباز ۲۵٪ و بالاتر- همسر آزاده یکسال اسارت و بالاتر- خواهر و برادر شهید    ۱.۱
تذکرات مهم:

۱- ضرایب فرزندان آزادگان اشاره شده (دارای ۵ سال اسارت و بیشتر و زیر ۵ سال اسارت) صرفاً شغل آن دسته از فرزندان آزادگان فاقد درصد جانبازی می شود. ضرایب فرزندان آزادگان دارای درصد جانبازی طبق روال قبل و بر اساس درصد اعمال می شود.

۲- ایثارگران مشمول سهمیه استخدامی ۵% حسب امتیاز و نمرات فصلی خود انتخاب وجذب می شوند و برای بنیاد مرکز امکان تایید ایثارگری این عزیزان وجود ندارد لذا مشمولین سهمیه استخدامی ۵% پس از اخذ نمره قبولی در زمان ارائه مدارک به دستگاه ذیربط از بنیاد استان، شهر و یا منطقه خود گواهی لازم را ارائه خواهند کرد.

۳- بنیاد شهید و امور ایثارگران متوفی رسیدگی به امورات رزمندگان نبوده و این افراد می بایست به یگانهای مربوطه مراجعه نمایند. – مدیرکل اشتغال و کارآفرینی بنیاد شهید و امور ایثارگران»

در پاسخ به شکایت مذکور، مدیرکل امور حقوقی و معاضدت قضایی بنیاد شهید و امور ایثارگران به موجب لایحه شماره ۳۹۶۷۳۸/۹۹/۵۴۰۷ – ۹/۱۲/۱۳۹۹ توضیح داده است که:

«الف) حسب صراحت ماده واحده قانون اصلاح تبصره ۱ قانون استخدام جانبازان، اسرا و افراد خانواده‌های شهدا، جانبازان از کارافتاده، اسرا و … مصوب ۳۰/۹/۱۳۷۶ مجلس شورای اسلامی که مقرر نموده «تبصره ۲ قانون استخدام جانبازان، اسرا و افراد خانواده های شهدا … مصوب ۱۳۶۷ به شرح ذیل اصلاح می گردد:

• تبصره۲- منظور از خانواده شهدا، جانبازان ازکارافتاده، اسرا و مفقودالاثرهای انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی از لحاظ این قانون فرزند، همسر، پدر، مادر، برادر و خواهر آنان می باشند که به ترتیب از مزایای این قانون استفاده خواهند کرد. فرزندان شاهد و مفقودین و ازکارافتاده کلی در استفاده از تسهیلات فوق نسبت به سایر ایثارگران موضوع این قانون اولویت دارند.» بنابراین با توجه به نص صریح قانون فرزندان شاهد و مفقودین در استخدام و استفاده از تسهیلات این قانون نسبت به سایر افراد دارای اولویت می باشد.
• ب) به استناد ماده ۲۱ قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران « کلیه دستگاه های موضوع ماده ۲ این قانون مکلفند حداقل بیست و پنج درصد (۲۵%) از نیازهای استخدامی و تامین نیروهای مورد نیاز خود را که وفق ضوابط و مجوزهای مربوط و جایگزینی نیروهای خروجی خود اخذ می نماید به خانواده های شاهد، جانبازان و آزادگان، همسر و فرزندان شهدا و جانبازان بیست و پنج درصد (۲۵%) و بالاتر، فرزندان و همسران آزادگان یک سال و بالای یک سال اسارت، اسرا و خواهر و برادر شاهد اختصاص دهند و پنج درصد (۵%) سهمیه استخدامی را نیز به رزمندگان با سابقه حداقل شش ماه حضور داوطلبانه در جبهه ها و همسر و فرزندان آنان و فرزندان جانبازان زیر بیست و پنج درصد (۲۵%) و آزادگان کمتر از یک سال اسارت اختصاص دهند.» بنابراین مشمولین این ماده اولاً: بر اساس ترتیب ذکر شده در ماده برای استفاده از سهمیه استخدامی در اولویت می باشند ( به عنوان مثال بدون هیچ شک و شبهه ای شخص جانباز نسبت به فرزند جانباز برای استخدام در اولویت می باشد) و ثانیاً: به صراحت در ماده فوق ۲۵% از سهمیه استخدامی برای یک گروه و تنها ۵% از سهمیه برای گروه دیگر در نظر گرفته شده است که این موضوع نیز قرینه ای برای تعیین اولویت و افزایش ضریب برای یک گروه از مشمولین قانون می باشد.

ج) به استناد جزء ۴ ماده ۷۶ قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران، هرچند احکام مندرج در ماده ۲۱ قانون فوق الذکر جامع تر از احکام مندرج در بند (و) ماده ۴۴ قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه کشور می باشد و بند مذکور برای مجریان قابل استناد نیست ولی تبصره های آن همچنان به قوت خود باقی است، بنابراین به استناد تبصره ۱ الحاقی ۱۸/۱۱/۱۳۹۰ بند (و) ماده ۴۴ قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه همچنین بند (ج) ماده ۸۷ قانون برنامه پنجساله ششم توسعه، بنیاد شهید و امور ایثارگران موظف است فرزندان شاهد و جانباز و آزاده را با اولویت فرزندان شاهد و سپس فرزندان جانبازان بر اساس درصد جانبازی و آزادگان بر اساس مدت اسارت مذکور در این بند معرفی نماید. بنابراین نظر به کثرت فرزندان معزز شهدا با داشتن مدارک دانشگاهی در رشته مورد نظر همچنین وجود فرزندان جانبازان با درصدهای بالاتر از درصد پدر شاکی اولویت مقرر حسب صراحت قانون مذکور برای این نهاد صرفاً معرفی فرزندان شهدا و در صورت عدم وجود اولویت اول سایر اولویت ها یعنی فرزندان جانبازان با درصدهای بالاتر به دستگاه های اجرایی می باشد. بنابراین بخشنامه صادره از طرف اداره کل اشتغال و کارآفرینی این نهاد بر مبنای قوانین فوق تنظیم گردیده لذا شکایت مطروحه فاقد وجاهت قانونی بوده، رد دادخواست مشارالیها از آن مرجع مورد استدعاست.»

هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۹/۶/۱۴۰۰ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.

رای هیأت عمومی

• اولاً: به موجب ماده ۷۶ قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران مصوب سال ۱۳۹۱: «کلّیه قوانین و مقررات مغایر با این قانون ملغی‌‌الاثر شده است» و «سایر احکام مواد، بندها، اجزاء و تبصره‌‌های کلّیه قوانینی که طی سالهای ۱۳۸۶ تا ۲/۱۰/۱۳۹۱ به نفع ایثارگران به تصویب رسیده است از جمله قوانین برنامه پنجساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران و بودجه سال ۱۳۹۱ کل کشور در طول زمان اعتبار قانونی خود معتبر است.» فلذا درخصوص اعمال سهمیه ایثارگران در آزمونهای استخدامی، ماده ۲۱ قانون جامع فوق‌الذکر با اصلاحات بعدی آن ملاک عمل است و در این ماده قانونی مبنایی برای اولویت قائل شدن برای برخی از مشمولین سهمیه ایثارگری ۲۵ درصدی نسبت به سایر ایثارگران مشمول ملاحظه نمی‌شود و هیأت وزیران نیز تاکنون مستند به ماده ۷۵ قانون مذکور، آیین‌نامه‌ای در این خصوص صادر نکرده است و برخی آرای هیأت عمومی دیوان عدالت اداری از جمله رای شماره ۵۳۸ مورخ ۷/۶/۱۳۹۶ و شماره ۱۸۴۹- ۱۸۵۱ مورخ ۲۰/۹/۱۳۹۷ نیز مؤید این نظر است.
• ثانیاً: حکم مقرر در بند «ج» ماده ۸۷ قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران درخصوص استخدام فرزندان شهدا و جانبازان ۷۰ درصد به بالا هم به جهت دایره شمول و هم سهمیه موضوعی، با ماده ۲۱ قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران متفاوت است و بنا به مراتب فوق و از آنجا که مقرره مورد شکایت استفاده از سهمیه استخدامی موضوع ماده ۲۱ قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران را اولویت‌بندی کرده است، خلاف قانون و خارج از حدود اختیار بوده و مستند به بند ۱ ماده ۱۲ و ماده ۸۸ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ ابطال می‌شود.

حکمتعلی مظفری- رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری