ماجرا بر سر بدهی‌ای است به قدمت سه سال و به ارزش بیش از هشت میلیارد دلار؛ بدهی که ممکن است دوستی ۵۳ ساله بین دو کشور را کمرنگ کند. سئول قبل از اعمال تحریم‌های آمریکا علیه تهران، یکی از پنج کشور خریدار نفت ایران بود. این کشور حتی پس از اعمال تحریم‌ها واشنگتن بر تهران یعنی در مرداد سال ۹۷ هم از معافیت ۱۸۰ روزه برخوردار شد و تا اردیبهشت ۹۸ از ایران نفت می‌خرید، اما حال با وجود اینکه سه سال از خریدشان می‌گذرد، بدهی خود را به ایران پرداخت نکرده‌اند.
- میزان بدهی سئول به تهران حدود ۷ تا ۹ میلیارد دلار تخمین زده می‌شود، این رقم بالاترین میزان پولی است که ایران در کشور‌هایی دارد که با آن‌ها تا پیش از برجام مبادله اقتصادی داشته؛ کره‌ای‌ها به بهانه تحریم آمریکا از پرداخت پول نفتی که از ایران خریداری کرده خودداری کرده اند؛ این امر در شرایطی بود که سئول هربار تنها به حرف‌های بدون عمل بسنده می‌کند.
- آذر ماه سال ۹۷ بود که پس از دیدار مقامات کره‌ای با مقامات ایرانی قرار شد سئول به جای پرداخت پول، به ایران کالا دهد که همین را هم انجام نداد. کره‌ای‌ها مدت‌هاست که می‌گویند مشغول رایزنی با آمریکایی‌ها هستند تا راهکاری برای پرداخت پول به ایرانی‌ها پیدا کنند؛ موضوعی که پس از گذشت سه سال نشان می‌دهد آیا آن‌ها از توان و قدرت لازم برای متقاعدکردن آمریکا برخوردار نیستند یا در صداقت آن‌ها تردید‌های جدی وجود دارد.
در حالی که سازمان بهداشت جهانی و کشور‌های مختلف جهان و حتی متحدان نزدیک آمریکا هم خواهان رفع تحریم‌های ایران حداقل در دوره شیوع ویروس کرونا شده بودند، سئول سکوت اختیار کرد. آن‌ها پس از رسانه‌ای‌شدن رایزنی‌های ایران و جدی‌تر شدن تهران برای پیگیری‌های حقوقی علیه سئول، به ارسال تعداد محدودی از تجهیزات پزشکی و دارویی به ایران به مبلغ ۵۰۰ هزار دلار اقدام کردند، البته پیش از این هم مقامات کره وعده ارسال یک محموله دو میلیون دلاری از دارو و مواد غذایی شامل روغن خام و خوراک دام را داده بودند، اما این وعده هم تاکنون اجرایی نشده است.
کاسه صبری که لبریز شد/ دوستی خاله خرسه سئول با تهران
هفتم مهرماه بود که در پی درخواست تعدادی از شرکت‌های داخلی تولید لوازم خانکی از رهبر معظم انقلاب برای جلوگیری از واردات لوازم خانگی، رئیس دفتر رئیس جمهور خطاب به وزرای اقتصاد و صمت دستور جلوگیری از واردات لوازم خانگی از دو کشور کره را مکتوب کرد. رهبر انقلاب در نامه‌ای به رئیس‌جمهور اعلام کرد که طبق نامه‌ای که کارخانه‌های تولیدکننده لوازم خانگی به ایشان نوشته‌اند، واردات این محصولات باعث شکستن کمر تولیدکنندگان می‌شود و باید جلوی آن گرفته شود. حجت‌الاسلام والمسلمین رئیسی هم به وزرایش دستور داد واردات لوازم خانگی از دو شرکت کره جنوبی ممنوع شود.
این موضوع در حالی است که شرکت‌های ال‌جی و سامسونگ کره جنوبی، دو برند کره‌ای بعد از تحریم‌های آمریکا روابط تجاری خود را با ایران قطع کرده‌اند. این دو شرکت در سال ۹۷ از ارسال قطعات و مواد اولیه به تولیدکنندگان ایرانی خودداری کردند.
- علیرضا تقوی نیا تحلیلگر مسائل سیاسی در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان، درباره پول‌های بلوکه شده ایران در کره جنوبی، گفت: یکی از کشور‌هایی که همواره رابطه خوبی با کره جنوبی داشت و محصولات آن را در کشور حمایت و تبلیغ می‌کرد ایران بود، ما همواره خواستار روابط خوب با کره جنوبی بوده ایم و اقدام خصمانه‌ای علیه این کشور انجام نداده ایم، اما متاسفانه سئول در سال‌های اخیر نشان داده است که اراده مستقلی از خود ندارد و نمی‌توان این کشور را مستقل دانست که بر مبنای منافع ملی خود تصمیم گیری می‌کند.
- تقوی نیا ادامه داد: کره جنوبی زیر یوغ ایالات متحده آمریکاست و بدون اجازه این کشور نه می‌تواند از کشوری نفت بخرد و نه می‌تواند برخلاف تحریم‌های آن عمل کند. ایران پول زیادی در کره جنوبی دارد که چشم بادام ها از پرداخت آن اجتناب می‌کند، در مقابل تهران ابزار‌های مختلفی برای اعمال فشار بر سئول داشت از جمله بحث کنترل تنگه هرمز، اما باز هم کره ای‌ها تعلل کردند.
کارشناس مسائل بین الملل تصریح کرد: در حال حاضر کره جنوبی قصد دارد به جای تسویه حساب خود با پول نقد به وسیله ارز بین المللی به ایران محصولات و لوازم خانگی بدهد که بلافاصله مقامات ایرانی و مقام معظم رهبری متوجه این موضوع شدند و آن را یک خطر برای ایران و صنایع لوازم خانگی داخلی دانستند. در نتیجه مقام معظم رهبری هوشمندانه واردات لوازم خانگی کره جنوبی را ممنوع کردند تا این ابزار از دست آن‌ها خارج شود و نتوانند به این شیوه بدهی خود را به ایران پرداخت کنند.
وی درباره تکلیف پول‌های ایران در کره جنوبی گفت: کره ای‌ها باید بدانند که ما اهرم فشار‌های زیادی برای اذیت کردن و اعمال فشار بر آن‌ها داریم؛ بازار ایران یک بازار ۸۵ میلیونی است و از دست دادن بازار ۸۵ میلیونی برای کره جنوبی یک خسارت بزرگ محسوب می‌شود. خصوصا اینکه این بازار در اختیار آن‌ها بود، آن‌ها رقیبی به نام چین دارند. برای ایران جایگزین کره زیاد است و سئول از اینکه زیر یوغ آمریکا بود و تحریم‌های آن را اجرا کرد، متضرر خواهد شد.
همچنین مهدی خورسند کارشناس مسائل اوراسیا در گفت‌وگو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان، می‌گوید: رهبر معظم انقلاب به درستی این هشدار را به وزارت خانه‌ها و فضای تجاری کشور دادند تا با شرکت‌هایی که ایران را در اوج بحران‌ها تنها گذاشتند و به دنبال منفعت خود بودند اجازه برگشت داده نشود. بعد از سال ۲۰۱۵ هم رهبری به درستی هشدار داده بودند که حالا که تحریم‌های سازمان ملل برداشته شد و آمریکایی‌ها متعهد به لغو تحریم‌های هسته‌ای شدند که البته بر آن نماندند، این لغو تحریم‌ها نباید منجر شود که بازار ایران تبدیل به مصرف کالا‌های آمریکایی شود و در عین حال باید تکنولوژی وارد کشور شود.
کارشناس مسائل بین الملل گفت: پیام اقتداری که اخیرا دولت ایران به کره ای‌ها داده است، قطعا موجبات تحرک از سوی سئول می‌شود، چراکه جوامع غربی یا جوامعی که توسعه آن‌ها بر اساس نظام لیبرال دموکراسی است مانند کره جنوبی، به شدت از محدود شدن بازار خود در ایران نگران هستند، چراکه بسیار برای آن‌ها آسیب زننده است و احتمال می‌دهم که آن‌ها برای این مسئله تدبیری جدی تری در پیش بگیرند.
لبخندی که با امروز و فردای سئول به اخم تبدیل شد
- حالا آخرین وضعیت طلب چند میلیارد دلاری ایران از کره جنوبی چگونه است و چرا کره‌ای‌ها این بدهی را پرداخت نمی‌کنند و استدلال آن‌ها در این زمینه چیست؟
- حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه کشورمان دهم مهرماه در برنامه نگاه یک در این باره گفت که آن‌ها می‌گویند که این موضوع به خاطر تحریم‌های آمریکاست و ما امکان انتقال را به خاطر فشار‌های آمریکا و این تحریم‌ها نداریم. اخیرا با وزیر خارجه کره‌جنوبی گفت‌وگوی تلفنی داشتم و در این گفت‌وگوی تلفنی مفصل در مورد این موضوع صحبت کردیم. البته فشار آمریکا روی این کشور یک واقعیت است، اما ما به مقامات کره‌ای گفتیم که ما نمی‌توانیم بیش از این با لبخند از کنار این قضیه عبور کنیم.
رئیس دستگاه دیپلماسی در ادامه تاکید کرد: طرف کره‌ای نگران این موضوع است که بانک مرکزی ما به خاطر این مسئله شکایت کند. ما سه سال است که در وزارت خارجه به بانک مرکزی گفته‌ایم صبر کند. این موضوع درست می‌شود، ولی دیگر بانک مرکزی حرف ما را قبول ندارد. با توجه به بدعهدی کره و اگر قرار است پول ما در آنجا بماند ما باید از ابزار‌های دیگرمان استفاده کنیم تا طرف مقابل احساس مسئولیت کند. توافقاتی در این گفت‌وگوی تلفنی صورت گرفت و ما منتظر نتیجه این توافقات هستیم. ما به صراحت به مقامات کره‌ای گفته‌ایم که برای مردم ایران قابل قبول نیست که پول این ملت در بانک‌های شما باشد و ما نتوانیم از این پول‌ها استفاده کنیم. ما به آن‌ها گفتیم که ما عملگرا هستیم و گفتاردرمانی مشکل ما را حل نمی‌کند و باید کره اقدام عملی در این ارتباط انجام دهد.
تحریمی که بهانه دست سئول داد
- ماجرا همانطور که گفته شد بعد از تحریم‌های آمریکا شروع شد، تحریم‌هایی که دوستی خاله خرسه خیلی از کشور‌ها را به ایران نشان داد. خورسند کارشناس مسائل بین الملل در این باره گفت که بعد از توافق هسته‌ای که در سال ۲۰۱۵ توسط ایران و ۵+۱ امضا شد، آمریکایی‌ها اعلام کردند که کمپانی‌هایی اروپایی، آمریکایی و حتی آسیایی که تمایل دارند با ایران فعالیت خود را ادامه دهند باید در جریان باشند که تنها تحریم‌های هسته‌ای ایران لغو شده و سایر تحریم‌ها از جمله تحریم‌ها در حوزه حقوق بشر همچنان پا برجاست و همین هشدار باعث شد که بسیاری از شرکت‌ها و کمپانی‌ها که تمایل داشتند با ایران کار کنند، از تصمیم خود منصرف شوند و حتی کمپانی‌هایی که بعد از سال ۲۰۱۵ به ایران آمده بودند هم مجددا از ایران خارج شوند و آن فضای تحریمی برخی از شرکت‌ها بر سر کشور ما باقی ماند.
- خورسند ادامه داد: از سوی دیگر با اینکه تحریم‌های سازمان ملل بر ایران برداشته شده بود، اما آمریکایی‌ها این طور هشدار دادند که اگر شرکت و کمپانی از یک حدی بیشتر با ایران تعامل داشته باشد مورد تحریم‌های آمریکا قرار می‌گیرد؛ از جمله کشور‌هایی که از این فضا سوء استفاده کردند و دارایی‌های ایران را بلوکه شده نگه داشتند و از منابع مالی ایرانی‌ها برای توسعه صنایع خود بهره بردند، کره جنوبی است.
کارشناس مسائل بین الملل تاکید کرد: کره جنوبی بازار بسیار بزرگی در حوزه محصولات خانگی و تولیدات الکترونیکی دارد، از سوی دیگر این مسئله باعث شد که این کشور بازار بسیار بزرگی را از دست دهند، اکنون هم نگران این موضوع هستند. اخیرا آمریکایی‌ها تحریم مواد دارویی در حوزه کرونایی را برای ایران برداشتند، اما کره ای‌ها حتی در این فضا هم حاضر به همکاری با ایران نشدند.
اما با همه‌ی این رایزنی‌ها و اولتیماتوم‌ها هنوز خبری از وصول طلب نفتی ایران از کره جنوبی نیست.
فاطمه زهرا نصراللهی