روزنامه ایران نوشت: از ابتدای سال ۲۰۲۱ مصادف با دی ماه سال گذشته هم از یک سو جهش قیمت بیت کوین که بهای این ارز پرطرفدار را با رکورد ۵۰ هزار دلار رساند و از سوی دیگر توقف روند صعودی بورس تهران و ریزش شدید آن، زمینه حضور افراد بیشتری را در بازار ارزهای مجازی فراهم کرد. در همین حال، قانونی شدن استخراج رمز ارزها در کشور نیز باعث شد تا افرادی که ارز دیجیتال برای فروش دارند، افزایش یابد.

• به‌طوری که کمیسیون اقتصادی مجلس در گزارش اخیر خود از خرید و فروش روزانه ۷۰۰ بیت کوین معادل ۴۰ میلیون دلار در بازار غیررسمی ایران خبر داد. گفتنی است، قیمت بیت‌کوین در بازه یک و شش ماهه به ترتیب ۵.۲ و ۱۸.۳ درصد کاهش یافته است، اما دربازه‌های یک و سه ساله به ترتیب ۳۵۱ و ۶۳۶ درصد بازدهی داشته است.
• حال در این شرایط، تعداد افرادی که روی گوشی‌های هوشمند خود، نوسان روزانه و لحظه‌ای ارزهای مجازی را رصد می‌کنند افزایش قابل توجهی پیدا کرده است.

معاوضه بیت کوین با پمپ بنزین و ایزوگام

فعالیت استخراج کنندگان غیرقانونی رمز ارزها بخصوص بیت‌کوین باعث شده است تا ارزهای مجازی قابل معامله در بازار غیررسمی ایران افزایش قابل توجهی پیدا کند. بر اساس گزارش‌های وزارت صمت استخراج جهانی سالانه بیت‌کوین ۳۲۴ هزار معادل ۱۱.۹ میلیارد دلار است که برآورد می‌شود استخراج فعلی این رمز ارز به‌صورت غیررسمی در ایران سالانه حدود چهار تا شش درصد تولید جهانی، یعنی حدود ۱۹ هزار و ۵۰۰ بیت کوین باشد.

بر اساس آمار و اطلاعاتی که وزارت صنعت، معدن و تجارت خرداد امسال اعلام کرده است تاکنون سه هزار و ۳۲۷ جواز تأسیس در زمینه استخراج رمز ارز صادر شده که دو هزار و۴۷۷ مورد از آنها معتبر است و مابقی باطل شده است. در همین راستا در کنار کانال‌های بسیاری که در فضای مجازی در زمینه خرید و فروش رمز ارزها فعال هستند، گشتی درسایت‌های خرید و فروش کالا و خدمات مشهور، آگهی‌های متنوعی را در ارتباط با ارزهای مجازی از آموزش و استخدام تریدر با بیمه تا خرید و فروش ارز و دستگاه‌های استخراج آن نشان می‌دهد.

توسعه روزافزون بازار ارزهای مجازی در کشور باعث شده تا این روزها، بازار معاوضه با این ارزهای نوین نیز داغ شود. بر همین اساس برخی مشاوران املاک، واحدهای مسکونی را برای معاوضه با بیت‌کوین آگهی کرده‌اند. از یک دفتر اداری ۴۹۰ میلیون تومانی در تهران تا معاوضه ویلای ۱۹۰ میلیارد تومانی. البته معاوضه با بیت‌کوین تنها به واحد مسکونی و دفتر اداری محدود نیست و در میان آگهی‌های متنوع این بخش، چندین درخواست برای معاوضه پمپ بنزین سه منظوره شهری و بین راهی نیز دیده می‌شود. دایره معاوضه با بیت کوین به کالاها هم رسیده است، به طوری که یکی از شرکت‌های تولیدکننده ایزوگام برای معاوضه محصول صادراتی خود با بیت کوین اعلام آمادگی کرده است. با توجه به استقبال از استخراج رمز ارزها نیز، بازار اجاره و فروش مزارع یا نیروگاه‌های با مجوز برای این کار داغ شده است. حتی برخی صاحبان مزارع دستگاه‌های ماینر دیگران را قبول می‌کنند. در کنار این‌ها، برخی افراد بیت کوین‌های گم یا فراموش شده را بازیابی می‌کنند.

اندازه بازار خرد رمز ارزها

• با وجودی که به‌گواه گزارش‌ها و نظر کارشناسان، بازار رمز ارزها در کشور بخصوص بخش غیررسمی آن خیلی بزرگ است، اما بررسی آمارهای معاملات ریالی و خرد در این بازار نشان می‌دهد که بخش عمده معاملاتی که درنهایت اعداد و ارقام بزرگی را به دست می‌دهد، مربوط به معاملات او تی سی یا خارج از صرافی است که میان دو یا چند نفر صورت می‌گیرد. درواقع بخشی از بازار رمز ارز تاریک است. زمانی که معامله میان دو نفر صورت می‌گیرد و شخصی در ازای دریافت رمز ارز ریال پرداخت می‌کند، قابل شناسایی نیست.
• در سال ۹۹ به طور میانگین روزانه ۱۵ میلیارد تومان سرمایه وارد بازار رمز ارزها شده است. اما پس از اوج‌گیری قیمت رمز ارزها بخصوص بیت کوین از آبان ماه سال گذشته این عدد بیش از ۱۰ برابر شد. درواقع با توجه به اینکه پرداخت‌های ریالی برای خرید و فروش رمز ارزها سقف روزانه دارد، این معاملات خرد حجم بزرگی ندارد. برآوردهایی که از تعداد افرادی که وارد بازار رمز ارزها شده و سرمایه‌گذاری کرده‌اند، بین ۸۰۰ هزارتا یک میلیون نفر است که عمدتاً معاملات خرد و زیر ۱۰۰ میلیون تومان است. حدود ۲۰۰ تا ۲۵۰ هزار نفر نیز به‌صورت حرفه‌ای از این بازار نوسان می‌گیرند. اما آن بخش از معاملات رمز ارزها که به‌صورت کلان انجام می‌شود، همان معامله او تی سی است که میان دو نفر بر اساس توافق انجام می‌شود و هزینه رمز ارزها به‌صورت چک رمزدار بانکی پرداخت می‌شود.

بازار بزرگ معاملات غیررسمی

• نیما امیر شکاری، کارشناس بانکداری الکترونیک و ارزهای مجازی درباره آمارهایی که از مبادله رمز ارزها در کشور اعلام می‌شود، گفت: بازار ارزهای مجازی در کشور ما دارای دو بخش رسمی و غیررسمی است که به‌دلیل تحت نظارت نبودن بخش غیررسمی آن، اعدادی که در خصوص مبادله آن اعلام می‌شود، به واقعیت نزدیک نیست. وی افزود: عمده آمارهایی که در خصوص خرید و فروش ارزهای مجازی در ایران ارائه می‌شود بر اساس عملکرد صرافی‌های آنلاین تخمین زده می‌شود، اما به علت اینکه بخش بزرگی از معاملات ارزهای مجازی در بستر صرافی‌های غیرایرانی انجام می‌شود، ارائه آماری دقیق ممکن نیست. وی تأکید کرد: با وجود این هم اکنون بازار غیررسمی ارزهای دیجیتال بسیار بزرگ است.
• وی، همچنین درباره بخش رسمی بازار ارزهای مجازی، توضیح داد: بر اساس اعلام بانک مرکزی، استخراج کنندگان قانونی و با مجوز رمز ارزها می‌توانند ارزهای دیجیتالی را که به دست می‌آوردند برای واردات کالا همانند ارز نیمایی به بانک مرکزی تحویل دهند، ولی این ارزهای دیجیتال سهم اندکی از بازار دارد.
• به گفته این کارشناس بانکداری الکترونیک، هم اکنون تعداد زیادی ماینر غیرقانونی در کشور فعال است که ارزهای دیجیتال به دست آمده را به‌صورت غیررسمی در بازار عرضه می‌کنند و عدم اعتماد به بازارهای سرمایه‌گذاری مرسوم و همچنین بازدهی بالای ارزهای مجازی باعث شده است تا تعداد زیادی از سرمایه‌گذاران به سمت این بازار بروند.
• امیرشکاری ادامه داد: یکی از راه‌های برآورد میزان سرمایه‌ای را که وارد بازار ارزهای مجازی شده است می‌توان در میزان خروج سرمایه از بازارهای دیگر مانند ارز، بورس و مسکن جست‌وجو کرد.

وی اضافه کرد: در حالی که حجم نقدینگی در کشور با سرعت زیادی در حال افزایش است، اما شواهدی از ورود نقدینگی به بازارهای مرسوم نیست و بر همین اساس بخشی از آن به بازار ارزهای مجازی وارد می‌شود.

این کارشناس بانکداری الکترونیک در پاسخ به این پرسش که آیا خرید ارزهای مجازی به مثابه خروج ارز از کشور است، گفت: به محض اینکه ارز مجازی خریداری می‌شود، همان لحظه خروج ارز از کشور رخ داده است. حتی خرید این ارزها با ریال نیز تبدیل به ارزهای خارجی می‌شود و در فضای ابری از کشور خارج می‌شود.

امیر شکاری در پایان تصریح کرد: این در حالی است که این سرمایه‌گذاری هیچ سودی برای اقتصاد ایران ندارد و تنها منافع آن به شخص سرمایه‌گذار می‌رسد.