سوره حَدید پنجاه و هفتمین سوره و از سوره‌های مدنی قرآن است که در جزء ۲۷ قرآن جای دارد. این سوره به دلیل آمدن کلمه «حدید‌» به‌معنای آهن در آیه ۲۵ آن، حدید نام گرفته است.

 در این سوره به موضوعاتی مانند توحید، صفات الهی، عظمت قرآن و وضع مؤمنان و منافقان در قیامت پرداخته شده و به گفته علامه طباطبایی غرض اصلی این سوره تشویق مسلمانان به انفاق در راه خدا است.

در سوره حدید به داستان برخی از پیامبران چون نوح، ابراهیم و عیسی پرداخته شده است. آیه چهارم درباره خلقت هستی در شش روز و آیه ۱۱ درباره نیکو بودن قرض‌الحسنه از آیات مشهور این سوره است.

در روایات، رهایی از عذاب جهنم و برخورداری از نعمت‌های بهشتی و دیدار با امام زمان در زمان ظهور، از خواص و فضیلت‌های تلاوت این سوره شمرده شده است.

محل و ترتیب نزول 

سوره حدید جزو سوره‌های مدنی و در ترتیب نزول، نود و چهارمین سوره‌ای است که بر پیامبر(ص) نازل شده است. این سوره در چینش کنونی مُصحَف، پنجاه و هفتمین سوره است  و در جزء ۲۷ قرآن جای دارد.

تعداد آیات و دیگر ویژگی‌ها

این سوره جزو سوره‌های هفتگانه مُسَبِّحات است که با تسبیح خداوند آغاز می‌شود. سوره حدید ۲۹ آیه، ۵۷۶ کلمه و ۲۵۴۵ حرف دارد و جزو سوره‌های مُفَصَّلات (دارای آیات کوتاه) قرآن است.

محتوا

به گفته علامه طباطبایی در تفسیر المیزان، غرض اصلی این سوره، تشویق به انفاق در راه خداست که در چند جای سوره به آن اشاره شده است و از آن به منشأ ایمان به رسول خدا یاد می‌شود.

بنابر تفسیر نمونه محتوای سوره را می‌توان به هفت بخش تقسیم کرد:

۱- توحید و ذکر بیست صفت الهی؛

۲- عظمت قرآن؛

۳- وضع مؤمنان و منافقان در قیامت؛

۴- دعوت به ایمان و سرگذشت اقوام گذشته کافر؛

۵- تشویق به انفاق به‌ویژه برای جهاد در راه خدا و بی‌ارزش بودن اموال دنیا؛

۶- عدالت اجتماعی؛

۷- رد رهبانیت و انزوای اجتماعی.

آیات مشهور

آیه چهارم درباره خلقت هستی در شش روز و آیه ۱۱ درباره قرض‌الحسنه از آیات مشهور این سوره است.

خلقت هستی در شش دوره

هُوَ الَّذِی خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْ‌ضَ فِی سِتَّهِ أَیَّامٍ… (آیه ۴)

ترجمه: اوست آن کس که آسمان‌ها و زمین را در شش هنگام آفرید.

مسئله خلقت در شش روز، هفت مرتبه در قرآن ذکر شده است که نخستین بار در آیه ۵۴ سوره اعراف و آخرین بار در همین آیه آمده است. منظور از«روز» در این آیات، روز معمولی نیست؛ بلکه منظور از آن «دوران» است؛ خواه این دوران کوتاه باشد یا طولانی هرچند میلیون‌ها سال طول بکشد.

آیه قرض‌الحسنه

نوشتار اصلی: آیه قرض‌الحسنه

مَن ذَا الَّذِی یُقْرِ‌ضُ اللَّـهَ قَرْ‌ضًا حَسَنًا فَیُضَاعِفَهُ لَهُ وَلَهُ أَجْرٌ‌ کَرِ‌یمٌ (آیه ۱۱)

ترجمه: کیست آن کس که به خدا وامى نیکو دهد تا [نتیجه‌اش را] براى وى دوچندان گرداند و او را پاداشى خوش باشد؟

در این آیه، برای تشویق به انفاق، از تعبیر «وام دادن به خداوند» استفاده شده است. منظور از «قرض دادن به پروردگار» هرگونه انفاق در راه اوست که یکی از مصادیق مهم آن کمک‌کردن به پیامبر(ص) و امام است تا در مصارف لازم برای ادارۀ حکومت اسلامی به کار گیرد.  در سخن امام علی(ع) آمده است خداوند، از روی ذلّت و خواری، از شما یاری نخواسته یا برای جبران کمبود خود، از شما قرض نخواسته است.

محتوای این آیه در اشعار فارسی نیز بازتاب داده شده است. مولوی می‌سراید:

اقرضوا الله قرض ده زین برگ تن

تا بروید در عوض در دل چمن

بگیر کیسه پر زر باقرضوا الله آی

قراضه قرض دهی، صد هزار کان گیری

فضیلت و خواص

از پیامبر(ص) نقل شده است هر کس سوره حدید را بخواند، بر خداوند است که او را از عذاب جهنم حفظ کند و به او در بهشت نعمت دهد و کسی که بر قرائت این سوره مداومت داشته باشد، اگر زندانی باشد، رهایی یابد؛ هرچند که جنایات بسیاری علیه او باشد.  همچنین از پیامبر(ص) روایت شده است هر کس سوره حدید را بخواند جزو کسانی محسوب خواهد شد که به خدا و پیامبرش ایمان آورده‌اند.

از امام باقر(ع) نقل شده است، کسی که «مُسَبِّحات» را پیش از خواب بخواند از دنیا نمی‌رود تا حضرت مهدی(ع) را درک کند و اگر از دنیا برود در همسایگی رسول خدا خواهد بود.