تاریخ : 12:02 - 1398/05/09
کد خبر : 73263
سرویس خبری : کارگری و اقتصادی
۱۳ مزیت و ۶ عیب حذف صفر پول ملی/چه کسانی از حذف چهار صفر زیان می بینند؟
خبر فوری/هیئت وزیران چهار صفر از پول ملی کشور را حذف کرد
براساس مصوبه امروز هیئت دولت چهار صفر از پول ملی کشور حذف شد.
به گزارش کارگر آنلاین ، براساس مصوبه امروز هیئت دولت چهار صفر از پول ملی کشور حذف شد. اطلاعات دقیق‌تر قرار است از سوی رییس کل بانک مرکزی اطلاع رسانی شود.
تورم با حذف صفر مهار نمی‌شودسازمان حمایت ۴ سال پیش در گزارشی به بررسی طرح دولت برای حذف صفرها از پول ملی پرداخت و با تشریح ۱۳ مزیت و ۶ عیب این طرح اعلام کرد: طرح حذف صفرهای پول ملی بدون بسترسازی اقتصادی تورم را مهار نخواهد کرد.
هیات دولت یازدهم روز گذشته در لایحه بانک مرکزی مصوب کرد، واحد پول کشور از ریال به تومان تغییر و هر تومان معادل 10 ریال باشد که در واقع این مصوبه که برای نهایی شدن نیاز به تصویب مجلس و تایید شورای نگهبان دارد، حاکی از حذف یک صفر از پول ملی است. این در حالی است که طرح حذف صفر پول ملی در دولت گذشته با پیشنهاد حذف 3 تا 4 صفر مطرح شده بود.
به گزارش کارگر آنلاین به نقل از سایت اقتصاد آنلاین، دفتر بررسی های اقتصادی سازمان حمایت از مصرف کنندگان و تولید کنندگان در گزارشی که مربوط به چهار سال پیش است، به بررسی اثرات حذف صفر از پول ملی بر تورم پرداخت و نوشت: در صورتی که اصلاحات و بسترسازی‌های مناسب اقتصادی قبل از اجرای طرح حذف صفرها صورت نگیرد، شاید در کوتاه مدت اثراتی بر کاهش سطح عمومی قیمتها و نورخ تورم داشته باشد، ولی قطعاً در بلند مدت حذف صفرها نتیجه ای جز افزایش تورم نخواهد داشت.
سازمان حمایت در این گزارش به 13 مزیت حذف صفرها از پول ملی اشاره کرد که جزئیات آن به شرح زیر است:
1- کاهش تورم
آنچه مسلم است حذف صفر از پول ملی تاثیرات چندانی بر تورم ندارد. مگر اینکه اصلاحات اقتصادی قبل از حذف صفر صورت گرفته باشد. اما در کوتاه مدت اختلاف نظرهایی بین صاحبنظران وجود دارد ولی آنچه به قطع می‌توان گفت این است که تاثیرات کوتاه مدت بر روی تورم و نقدینگی بیش از همه به نحوی اجرای طرح باز می‌گردد.
2- نقل و انتقال آسانتر پول و کاستن از مخاطرات آن در حجم کلان
سیستم‌های اقتصادی باید طوری باشد که مردم احساس راحتی و آسایش بیشتری در معاملات روزمره داشته باشند تا فعالیت‌های اقتصادی به سهولت بیشتری انجام شود به طوری که امروزه برای انجام معاملات نیاز به حجم زیادی از اسکناس‌هاست.
3 – صرفه‌جویی در هزینه‌های چاپ اسکناس
طبق آمار ارائه شده در سال 1384 بیش از 8 میلیارد برگ اسکناس در کشور ما در جریان است که با توجه به جمعیت سرانه اسکناس در ایران 114 برگ می‌باشد. این آمار در کشورهای پیشرفته 12 تا 14 برگ می‌باشد. بنابراین سرانه اسکناس در ایران نزدیک به 10 برابر کشورهای پیشرفته است که این امر باعث میشود پول بعضی از خواص خود (قابل حمل بودن) را از دست بدهد. بنابراین با توجه به هزینه‌های بسیاری بالایی که در چاپ اسکناس و اقتصاد تحمیل می‌کند عده‌ای معتقدند با حذف صفر و ارزشمند شدن پول ملی و هزینه‌های چاپ اسکناس به میزان زیادی صرفه‌جویی خواهد شد.
4- صرفه‌جویی در وقت نیروهای انسانی و هزینه‌های معاملاتی در مسایل مالی کشور
در حال حاضر بخش‌های حسابداری و مالی تمام موسسات برای انجام امور مالی با صفرهای زیادی در پول سرو کار دارند که با کاهش تعداد صفرها، هم در وقت و هم در هزینه‌ها صرفه‌جویی میشود.
5- اثرات مثبت روانی در جامعه (افزایش اعتماد مردم)
وقتی صفرها از پول حذف می شود مردم از لحاظ روانی احساس می‌کنند که پول کمتری را در معاملات روزمره هزینه می‌کنند.
6- مانع نفوذ ارزهای خارجی
با افزایش ارزش پول ملی اعتماد مردم به پول داخلی بیشتر میشود و کمتر از پول‌های خارجی دلار و یورو استفاده می‌کنند.
7- تقویت پول ملی و افزایش ارزش اسمی آن
حذف صفر باعث افزایش جایگاه پول ملی در حوزه بین‌المللی خواهد شد. به طور مثال در این حالت یک دلار آمریکابه جای ده هزار ریال، ده ریال معامله میشود. این در واقع همان ارزش اسمی پولی ملی است.
8- کاهش تورم موجب جلب اعتماد سرمایه‌گذاران خارجی و حذف بیشتر سرمایه‌های خارجی خواهد شد، جذب سرمایه‌گذاری خارجی بیشتر موجب تسهیل روند رشد اقتصادی کشورها خواهد شد.
9 – سادگی در مبادلات و نگهداری ساده‌تر حساب‌ها ارقام، ترازنامه‌ها
مبادلات کنونی در دستگاه‌های دولتی و غیر دولتی با صفرهای زیاد سر و کار دارد، صفرهایی که عملا حتی تلفظ هم نمی‌شوند اما در ترازنامه درجشان ضروری است.
10 – اشغال فضای کمتر آمار و اطلاعات مالی در حافظه و هارد رایانه
11- کاهش نیاز به استفاده از چک‌های بانکی به شکل بی‌رویه و غیرمنطقی
13- کاهش تسهیلات فعالیت دستگاه‌های خودپرداز
گزارش سازمان حمایت در ادامه به ارائه شش عیب طرح حذف صفرها از پول ملی به شرح زیر پرداخت:
1-هزینه سنگین جایگزینی اسکناس‌های جدید
یکی از مهمترین دلایلی که از سوی مخالفان طرح تغییر واحد پول کشور مطرح میشود. افزایش در هزینه‌های سنگین در نتیجه جایگزین اسکناس‌های جدید با قبلی است.
2- افزایش سطح عمومی قیمتها
کارشناسان بانک می‌گویند: در این شرایط عده‌ای تلاش خواهند کرد تا در طول این فرآیند، قیمت کالای خود را افزایش داده و به این ترتیب برمبنای پول جدید کالاهای خود را با قیمت بالاتری ارزش‌گذاری کنند. عدم امکان نظارت بر بازارها در چنین شرایطی با توجه به پیچیدگی اجرای این تصمیم، باعث افزایش سطح عمومی قیمتها میشود.
3- ناسازگاری دفاتر و صورت‌های مالی و پایگاه‌های اطلاعاتی جدید و قدیم و تحمیل هزینه به فعالان اقتصاد با حذف صفر، در دفاتر و پایگاه‌های اطلاعاتی و صورت‌های مالی یک بی‌نظمی بین اطلاعات قبلی و جدید رخ می‌دهد که این امر موجب اتلاف وقت میشود از جمله اینکه مقایسه صورت‌های مالی و حساب‌های اقتصادی را مشکل می‌سازد.
4- عدم پذیرش افراد مسن
برخی کارشناسان معتقدند افراد مسن تا سال‌ها از قبول واحد پول جدید سرباز می‌زنند.
5- احتمال کاهش درآمدهای صادراتی
یکی از معایب این طرح کاهش درآمدهای صادراتی به دلیل افزایش پول ملی است.
6- خنثی بودن اجرای این طرح
بسیاری از کارشناسان معتقدند حذف صفر در متغیرهای واقعی کاملا بی‌تاثیر است. آنها بیان می‌کنند پول تنها ضریب تبدیل کالا به واحد پول است و اثری روی سرمایه‌گذاری، اشتغال و تورم ندارد. در حالی که مهمترین هدف از حذف صفر و تغییر واحد پولی مهار تورم است.
در بخش نتیجه‌گیری و پیشنهادات گزارش سازمان حمایت آمده است: همانطور که قبلا گفته شد حذف صفر از پول ملی در کشورها بعد از جنگ جهانی دوم و به دلیل دوران بحران بدهی‌ها و تورم‌های بسیار بالا صورت گرفت.
درست است که طی سه دهه گذشته بسیاری از متغیرهای اسمی و سطح عمومی قیمتها رشد چند برابری داشته‌اند و رشد نرخ تورم پیوسته صعودی بوده به طوری که تورم‌های دو رقمی همواره آزار دهنده می‌باشد اما در هیچ یک از دوران‌ها ایران با تورم‌های بسیار بالا (ابرتورم) مثل برزیل، آرژانتین و زیمباوه مواجه نبوده است.
از طرفی به دلیل وجود نوسانات زیادی که متغیرهای کلان اقتصادی ایران دارند موفقیت این طرح مستلزم بسترسازی‌های مناسب اقتصادی قبل از اجرای طرح می‌باشد. هر چند ایران دارای برنامه‌های عمرانی (قبل از انقلاب) و توسعه (بعد از انقلاب) می‌باشد، اما اکثر این طرح‌ها رشد اقتصادی پیش‌بینی شده در سند طرح را محقق نساخته است.
همچنین به دلیل بالا بودن قدرت قیمت‌گذاری عوامل اقتصادی در ایران با حذف صفرها بسیاری از قیمتها مضربی از این تعداد صفرها نیستند، مثلا به هنگام حذف سه صفر از پول ملی، عمده قیمتها مضربی از 1000 نیستند و لذا کالاهای 2500 یا 3750 ریالی که باید 2.5و 3.75ریال قیمت‌گذاری شوند با مشکل گرد کردن اعداد مواجه می‌شوند که با توجه به قدرت اقتصادی در قیمت گذاری، قیمتها به سمت بالا گرد خواهند شد.
پیشنهاد میشود قبل از اجرای سیاست صفرزدایی در کشور که می‌تواند به نتایج مثبت و خوبی منجر شود، باید اقدامات ذیل را انجام داد که برخی از آنها پیش‌شرط بسیاری از فعالیت‌های اصلاحی است:
1)ایجاد فضای رقابتی و عمیق کردن بازارها
2) محدود کردن قدرت قیمت‌گذاری عوامل اقتصادی
3) انضباط و شفافیت در بودجه دولت و رفتار مالی دولت
4) اصلاح نظام مالیاتی و کاهش وابستگی اقتصاد کشور و بودجه دولت به درآمد نفت
5) محدود کردن فعالیت‌های نامولد و تثبیت نسبت مبادلات مرتبط و نامرتبط با تولید ناخالص داخلی
6) ایجاد نظام مدیریت اصلاح قیمت و نظارت بر تغییرات قیمت
7) نظارت بر اعطای اعتبار و بازدریافت وام‌های معوقه
8) انضباط پولی
سازمان حمایت در پایان این گزارش تصریح کرد: این اقدامات پیش شرط بسیاری از اقدامات اصلاحی به شمار می‌روند و تا زمانی که در مورد آنها فکری نشود نمی‌توان به موفقیت هر نوع اصلاحاتی امیدوار بود.
چه کسانی از حذف چهار صفر زیان می بینند؟
علی حق در وبلاگش نوشت: طرحی که زمزمه های جدی در خصوص اجرای آن از دو سال پیش مطرح شد، زمانی که بهمنی در اولین واکنش ها به تبعات اجرای آن در مهرماه 88 گفت:" حذف سه صفر از پول ملی ایجاد تورم نمی کند و هزینه ها را نیز کاهش می دهد، همچنین اثرات روانی آن بر تورم نیز در کوتاه مدت خواهد بود."
وی سه ماه بعد هم گفت:" اینکه سه یا چهار صفر از رقم واحد پول ایران حذف شود، منوط به اجرای طرح تحول اقتصادی و مشخص شدن قیمت‌های واقعی است."
بهمنی یک ماه بعد هم اظهار داشت:" حذف سه صفر پول ملی را فعلا لازم نمی دانیم و پس از اجرای هدفمندی یارانه ها و مشاهده آثار آن در این مورد تصمیم گیری می شود."
بر این اساس با وجود تلاش بسیار زیاد رییس کل بانک مرکزی در این سه اظهار نظر رسمی برای پنهان کردن علل اجرا و تبعات اجرای طرح حذف صفرهای پول ملی، دو نکته خود نمایی می کند که تاثیر کوتاه مدت اجرای این طرح بر رشد تورم قطعی است و لزوم اجرای آن در افزایش قیمت ها پس از اجرای قانون هدفمندسازی یارانه ها ریشه دارد.
چنان که وی در دی ماه گذشته در خصوص طرح حذف سه صفر از پول ملی گفت: "حذف سه صفر از واحد پولی در جلسه کارگروه طرح تحول به تصویب رسیده است و در این خصوص به نتیجه نهایی رسیدیم، اما فعلاً تا کاهش بیشتر تورم این طرح را متوقف کرده‌ایم."
اما حال سه ماه پس از انتشار این خبر، رییس کل بانک مرکزی از ضرورت اجرای طرح حذف 4 صفر به جای سه صفر از پول ملی سخن می گوید. این بدان معناست که پیش بینی بانک مرکزی از آینده اقتصاد ایران، حاکی از شتاب گیری نرخ تورم فراتر از برآوردهای پیشین در خصوص تبعات اجرای قانون هدفمندسازی یارانه هاست.
برای اثبات این فرضیه کافیست، چند گزاره را بازخوانی کنیم. پس از سخنان بهمنی در دی ماه گذشته که از کاهش بیشتر نرخ تورم سخن گفت، نرخ تورم در قالب یک روند صعودی در اسفندماه گذشته تا 19.9 درصد افزایش یافت. گذشته از این زمانی که یک صفر بر تعداد صفرهایی که باید حذف شوند، اضافه می شود، بدان معناست که پیش بینی ها از افزایش قیمت ها یا به تعبیر بهمنی، واقعی شدن قیمت ها، 10 برابر افزون تر شده است و الا اجرای طرح حذف 3 صفر کفایت می کرد.
البته تنها یک امیدواری وجود دارد و آن این که افزایش صفرهای در آستانه حذف پول ملی قدری با انگیزه های سیاسی هم تلاقی کرده باشد و این گمان در میان برخی دولتمردان پیش آمده باشد که در صورت حذف 4 صفر، ارزش برابری یک ریال ایران با یک دلار آمریکا تقریبا یکسان خواهد شد.
اما این سوال مطرح است که از این منظر، در عمل با حذف چهار صفر از پول ملی چه اتفاق هایی رخ خواهد داد:
1- هر 10 هزار ریال فعلی معادل یک ریال خواهد شد. در این صورت اگر واحد خردتر از ریال برای اقتصاد ایران طراحی نشود، تمامی اجناسی که در حال حاضر کمتر از یکهزارتومان قیمت دارند، حداقل تا هزارتومان رشد قیمت خواهند داشت. این بدان معناست که اقلامی همچون نان، بنزین، گازوئیل و ... به بیش از یکهزارتومان فروخته خواهند شد که خود این اتفاق منشاء رشد بیشتر نرخ تورم خواهد شد.
2- در شرایطی که هر یکهزار تومان معادل یک ریال شود و واحد خردی همانند شاهی برای آن تعریف نشود، ارزش پول نقد یک دهم قبل می شود. حال فارغ از تاثیر رشد تورم بر کاهش قدرت خرید پول، کسانی که پول نقد در اختیار دارند و یا سپرده های بانکی کلان دارند، با کاهش ارزش پول مواجه خواهند شد.
3- همانطور که رییس کل بانک مرکزی هم پیشتر تاکید کرده، تورم روانی اجرای این طرح هم در کوتاه مدت اجتناب ناپذیر است. تورمی که ناشی از این تصور عمومی است که یک ریالی های جدید دیگر ارزش یکهزارتومانی های سابق را ندارد و کم ارزش تر است.
4- تحت تاثیر تورم روانی، قیمت گذاری کالاها به خصوص کالاهای سرمایه ای همچون مسکن، طلا و سکه بیش از واحد پول جدید، قرار داد می شود. چرا که به عنوان مثال برای مردم درک این که بهای آپارتمانشان از 200 میلیون تومان فعلی به 20 هزارتومان کاهش یابد، قابل پذیرش نخواهد بود و در این گونه بخش ها، رشد قیمت ها برای کاهش زیان ذهنی مالکان شتاب بیشتری خواهد گرفت.
5- کاهش صفرهای پول ملی، موجب نرخ برابری یک به یک میان دلار و ریال نمی شود. چرا که با توجه به شرایط تورمی اقتصاد ایران به سرعت نرخ برابری جدیدی شکل خواهد گرفت که با برآورد قدرت خرید هر ریال ایران با توجه به مجموعه شاخص ها و شرایط کلان اقتصاد آن محاسبه خواهد شد. گذشته از این احتمال دارد که فرصت مناسب برای اجرای خواسته از فعالان اقتصادی که معتقدند دلار زیادی ارزان است و باید برای حمایت از تولید ملی، گرانتر شود، مهیا شود. چرا که پذیرش عمومی نرخ برابری هر دلار معادل 3 ریال آسان تر می شود، دولت نیز عایدی ریالی بیشتری در ازای فروش دلارهای نفتی خواهد داشت. در حالی که این نرخ به معنای 3 هزار تومان شدن دلار در شرایط فعلی است. اما در حال حاضر این اتفاق نه تنها موضع سیاسی ایران در برابر آمریکا را قدری تضعیف می کند، نرخ برابری دارایی های عمومی را در بازار های جهانی به شدت کاهش می دهد که خود زمینه ساز رشد قیمت ها خواهد شد. همچنین واردات کالاهای مصرفی و حتی مواد اولیه و کالاهای سرمایه ای را گران تر خواهد کرد که این امر موجب رشد قیمت تولیدات داخلی هم می شود.
6- افزایش نرخ برابری دلار و ریال در پی حذف چهارصفر پول ملی که به آن اشاره شد، یک تاثیر دیگر دارد و آن این که دارایی های غیر نقدی مردم قدری هم به این دلیل و برای حفظ ارزش برابری آن ها با قبل، رشد خواهد کرد.