به وسیله روش تقطیر، اسانس یا روغن از گیاهان مورد نظر گرفته می‌شود. بعد با الکل مخلوط می‌شود تا ماندگاری بیشتری داشته‌باشد و قدرت آفت و بیماری‌کشی آن حفظ شود.



انواع روش‌ها
روش‌های مختلفی‌ برای استفاده از رایحه‌درمانی وجود دارد. در این میان می توان به روش‌هایی مانند

ماساژ درمانی با روغن­ها، روغن‌مالی روی پوست، استحمام در وانی که روغن‌ها در آن ریخته شده‌است، استنشاق روغن‌ با بینی و افشانه کردن یک یا چند روغن در هوا اشاره کرد.

گیاهان خوشبو
تنوع این گیاهان آن­قدر زیاد است که شامل گل‌­های زینتی، گیاهان دارویی، درختان میوه و درختان غیر مثمر می‌شود. پس برای راحتی کار آنها را بر اساس محل استخراج روغن یا اسانس تقسیم بندی می­‌کنیم.

گل‌: گل محمدی، رز، شمعدانی، یاس، نرگس، مریم، یاسمن و بابونه

کل گیاه (برگ و ساقه): آویشن، پونه، نعنا، رزماری و بادرنجبویه

میوه‌: پرتقال، گریپ فروت، لیمو و سیب

برگ‌: اکالیپتوس

ریشه‌: زنجبیل

دانه‌: رازیانه

چوب: سدر و کاج

صمغ‌: درخت کندر

گل‌ یا دوا

گل­های زیادی در رایحه درمانی مؤثرند؛ بنابراین در این گزارش کوتاه فقط به معرفی پنج گل بسنده‌ کرده‌ایم‌.

گل نرگس: اگر درباره رایحه درمانی جست‌وجو کنید اولین گلی که به شما پیشنهاد می­‌شود گل نرگس است که به نام درمانگر اصلی بیماری افسردگی معرفی شده. هم­چنین گفته‌می­‌شود نرگس در درمان زکام و سرماخوردگی هم کارآمد است. از این رو امام رضا (ع) می‌فرمایند: استشمام گل نرگس را به تأخیر نیندازید؛ زیرا از زکام، ایمنى مى‌‌بخشد. علاوه بر بو، رنگ‌‌های این گل زیبا هم در ایجاد روحیه نشاط و شادابی انسان موثرند.

گل مریم: این گل هم مثل گل نرگس عطری گرم و دلنشین دارد. بوییدنش در زمستان، در پیشگیری از سرماخوردگی و بهبود آن مؤثر است. عطر مریم، ایجاد حس شادی کرده طوری که می­‌تواند در طول روز آدم را سرحال و شاداب نگه دارد.

گل محمدی: خیلی از ما ممکن است حس آرامش پس از بوییدن گل محمدی را تجربه کرده‌باشیم. این به خاطر تحریک مغز و افزایش ترشح بعضی مواد آرام‌بخش است. به همین دلیل از گل محمدی، برای درمان اضطراب و افسردگی استفاده می‌شود. از دیگر اثرات رایحه گل محمدی یا بخور گل‌های خشک‌شده آن می‌­توان به تنظیم دوره‌های قاعدگی بانوان و رفع بی‌نظمی‌‌‌های آن اشاره کرد. رایحه گل محمدی را هم می‌­توان با بوییدن گل تازه و هم گلاب آن استنشاق کرد. درمانگران عطر درمانی معتقدند اگر مادران قبل از بارداری عطر یا اسانس گل محمدی را ببویند، در افزایش قدرت باروری و ایجاد آرامش و شادابی مادر موثر است.

گل یاس: عطر یاس هم گرم و شیرین است. پس در بهبود بیماری‌های روحی، تنظیم خواب و آرامش اعصاب بسیار اثر دارد. همچنین گفته می­‌شود عطر یاس باعث تقویت حافظه، افزایش هوشیاری و فعالیت مغز، درمان فراموشی، صرع، کم‌کاری تیروئید و بعضی سردردها می‌شود.

گل رز: رز را گل عشق نامیده‌­اند چون با ایجاد احساساتی مثل شادی، عشق و هیجان، در درمان افسردگی، پرخاشگری و انزوا بسیار موثر است. اگر حیاط دارید یک بوته رز در آن بکارید تا این احساسات را هر روز تجربه کنید.

10کاربرد رایحه درمانی
یافته­‌های تحقیقاتی و مرور مقالات مختلف نشان‌دهنده اثرات و کاربردهای مختلف رایحه‌درمانی است.‌ در ادامه به 10مورد از این کاربردها اشاره می‌شود.

بهداشت روان: محققان اثر رایحه درمانی را روی دو گروه از بیماران بررسی کردند و در نهایت بیمـاران به بیان احسـاس تسکین و آرامش نسبت به احساسات آزاردهنده خود پرداختند. همچنین مطالعه دیگری نشان داد شش هفته رایحه درمانی باعث بهبود خلق و کاهش علائم اضطراب و افسردگی می­‌شود. روغن‌هایی مثل روغن اسطوخودوس و بابونه می‌توانند در تسکین استرس و اضطراب مفید باشند.

تسکین درد: گفته می‌­شود ماساژ با روغن گیاهان معطر باعث تحریک اندورفین و تسکین درد می‌شود. اسطوخودوس به‌عنوان تسکین دهنده‌­هـای موضـعی درد کاربرد دارند. همچنین ماساژ با اسانس نعنا فلفلی و بادام شیرین در تسکین درد مؤثر است.

موقعیت­‌های نورولوژیک: مطالعات روی بیماران صرعی نشان داده رایحه درمانی قابلیت کنترل حملات صرع را دارد. روغن یاسمن یکی از روغن‌­های معطر موفق در این زمینه است.

درمان بیماری‌های تنفسی: بیشترین روغنی که برای کاهش مشکلات تنفسی کاربرد دارد، روغن اکالیپتوس است. این اسانس همراه با ماساژ درمانی باعث بهبود عملکرد ریه و تغییرات چشمگیر ضربان قلب بیماران می‌­شود.

درمان بیماری‌های گوارشی: روغن معطر نعنا باعث کاهش اسپاسم روده می‌شود و بر سندروم روده تحریک‌پذیر مؤثر است. تحقیقات نشان داده ماساژ شکم همراه با این روغن‌­ها شـدت علائم گوارشی مرتبط با یبوست را کاهش و تعداد حرکات روده­ای را افزایش می‌­دهد.

درمان بیماری‌های پوست و مو: تأثیر رایحه درمانی روی اگزمای کودکان و ریزش مو مثبت ارزیابی شده. تجارب قدیمی‌­ها نشان می­‌دهد مالیدن بعضی روغن‌ها روی پوست بدن و سر از آکنه، شوره سر، اگزما و سایر مشکلات پوستی جلوگیری می­‌کند یا در درمان آنها مؤثر است. به عنوان مثال، روغن درخت چای، اسطوخودوس، بابونه و در موارد نادری روغن هسته انگور برای سلامت پوست و درمان زخم‌­ها مؤثرند چون دارای اثرات ضد باکتریایی و ضد قارچی هستند.

مراقبت سرطان: ماساژ و رایحه درمانی می­تواند در کاهش رنج و سازگاری بهتر بیماران با تشخیص سرطان کمک کند. همچنین این روش برای کاهش عوارض درمان­های سرطان نیز می­‌تواند مفید باشد. مثلا ترکیب روغن چای و ترنج مخلوط خوبی برای شست‌وشوی دهان در افراد با التهاب مخاط است. به علاوه رایحه درمانی روی عوارض گوارشی ناشی از شیمی درمانی نیز مؤثر است.

بهداشت مادر و کودک: ادعاهایی وجود دارد که نشان می‌­دهد بعضی روغن‌ها در کاهش عوارض بارداری مثل تهوع صبحگاهی، کمر درد، خستگی مفرط و ریفلاکس معده - مری تاثیر دارند. همچنین مطالعات نشان می­دهد افرادی که از این روش استفاده کرده­اند در حین زایمان درد را بهتر تحمل کرده و نیاز به حس‌کمتری داشته‌­اند و حتی ارتقای وضعیت جسمی و روحی مادران، کاهش خستگی و اضطراب آنها، تسهیل تعامل مادر و نوزاد و ترمیم سریع­تر زخم بهتر صورت گرفته است.

بهبود وضعیت خواب: از آنجا که استفاده از رایحه‌درمانی منجر به کاهش استرس می­‌شود، در نتیجه بر بهبود کیفیت خواب نیز تأثیر جانبی خواهدداشت. بنابراین افرادی که دچار اختلالات خواب مثل بدخوابی، کم‌خوابی و بی‌خوابی هستند می‌توانند از روغن‌های اسطوخودوس، بابونه و رز استفاده کنند.

تقویت سیستم ایمنی: گفته می‌­شود استفاده از روغن مرکبات می­‌تواند باعث بهبود عملکرد سیستم ایمنی شود.
 

منبع: جام جم