رأی وحدت رویه در خصوص الزام به اصلاح حکم بازنشستگی با توجه به پرداخت حق بیمه اضافه کار

اعلام تعارض الزام به اصلاح حکم بازنشستگی با توجه به پرداخت حق بیمه ایام اضافه کار و استحقاق دریافت مابه‌التفاوت ناشی از اعمال آن در مستمری بازنشستگی (رأی شماره ۱۰۸۴ مورخ ۱۴۰۰/۳/۲۵ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری)

• تاریخ دادنامه: ۱۴۰۰/۳/۲۵
• شماره دادنامه: ۱۰۸۴
• شماره پرونده: ۹۹۰۱۱۱۷
• مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
• اعلام‌کننده تعارض: آقای علی اکبر نظری

موضوع: اعلام تعارض در آراء صادر شده از شعب دیوان عدالت اداری

گردش کار : شعب دیوان عدالت اداری در خصوص دادخواست اشخاص به خواسته الزام به اصلاح احکام بازنشستگی با توجه به پرداخت حق بیمه ایام اضافه کار و استحقاق دریافت مابه‌التفاوت ناشی از اعمال آن در مستمری بازنشستگی آرای متفاوتی صادر کرده‌اند.

گردش کار پرونده‌ها و مشروح آراء به شرح زیر است :

الف: شعبه ۱۶ تجدیدنظر دیوان عدالت اداری در خصوص دادخواست خانم زهره سعیدی کیا به طرفیت اداره کل تأمین اجتماعی استان ایلام و به خواسته الزام به کسر حق بیمه اضافه کاری و صدور حکم به اصلاح حکم بازنشستگی به موجب دادنامه شماره ۹۷۰۹۹۷۰۹۵۶۲۰۲۲۲۳ـ ۱۳۹۷/۷/۱ ضمن نقض دادنامه شماره ۹۶۰۹۹۷۰۹۰۳۵۰۴۳۸۷ ـ ۱۳۹۶/۱۲/۲۶ صادر شده از شعبه ۴۹ دیوان عدالت اداری به شرح زیر رأی به ورود شکایت و پرداخت مابه‌التفاوت مذکور از زمان صدور رأی اداره کار صادر کرده است:

“با عنایت به مجموع اوراق پرونده‌های بدوی و تجدیدنظر و مستندات ابرازی نظر به اینکه مستندات و اظهارات تجدیدنظرخواه مؤید انجام اضافه کاری و پرداخت حق بیمه آن می‌باشـد و از طرفی با احتساب ایام پرداخت اضافه کاری جزو سوابق بیمه شده مشارالیها مستحق دریافت مابه‌التفاوت مربوطه از صدور رأی اداره کار می‌‌باشد بنابراین تجدیدنظرخواهی از تاریخ صدور رأی (آذر ۱۳۹۴) وارد است. به استناد مواد ۷۱ قانون تشکیلات و آئین دادرسی دیوان ضمن نقض رأی معترض‌به حکم به ورود شکایت و افزایش و پردخت مابه‌التفاوت مستمری با در نظر گرفتن ایام پرداخت اضافه کار از آذر ۱۳۹۴ صادر و اعلام می‌گردد و خواسته تجدیدنظرخواه نسبت به ایام قبل از آن غیرثابت و محکوم به رد است. رأی اصداری قطعی است.”

ب: در خصوص دادخواست خانم زینب عید صید به خواسته الزام به پرداخت مابه‌التفاوت احکام بازنشستگی ناشی از پرداخت حق بیمه اضافه کار و به طرفیت اداره کل تأمین اجتماعی ایلام شعبه ۵۷ دیوان عدالت اداری به موجب دادنامه شماره ۹۷۰۹۹۷۰۹۰۱۷۰۰۴۶۱ـ ۱۳۹۷/۳/۲۰ به شرح زیر رأی به ورود شکایت و استحقاق دریافت مابه‌التفاوت مذکور از زمان بازنشستگی صادر کرده است:

• “نظر به اینکه استحقاق برخورداری از مزایای مربوط به کسر حق بیمه از اضافه کار و مشخصاً مابه‌التفاوت ناشی از اعمال آن در مستمری بازنشستگی موضوع شکایت شاکی با لحاظ مفاد دادنامه شماره ۹۳/۱/۴/۵۱ـ ۱۳۹۳/۳/۲۵ هیأت تشخیص اداره کار استان ایلام از زمان بازنشستگی مورخ ۱۳۹۳/۱۱/۱ شاکیه ثابت و مستقر است، دفاع مطروحه از ناحیه سازمان در پرداخت مابه‌التفاوت مربوطه از زمان قطعیت دادنامه صادره از هیأت تشخیص اداره کار و استحقاق شاکیه از زمان مذکور غیرموجه تلقی می‌گردد بر این اساس شکایت مطروحه وارد تشخیص و به استناد مواد ۱۱ و ۶۵ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری حکم به ورود و اجابت خواسته صادر و اعلام می‌نماید.”
• رأی مذکور به موجب دادنامه شماره ۹۷۰۹۹۷۰۹۵۵۶۰۳۳۱۵ ـ ۱۳۹۷/۹/۲۱ صادره از شعبه ۱۵ تجدید نظر دیوان عدالت اداری تأیید گردیده است.

ج: شعبه ۵۱ دیوان عدالت اداری به موجب دادنامه‌های شماره ۹۶۰۹۹۷۰۹۵۷۷۰۱۲۷۹ـ ۱۳۹۶/۵/۲۵ و ۹۶۰۹۹۷۰۹۵۷۷۰۱۲۷۷ ـ ۱۳۹۶/۵/۲۵ در خصوص دادخواست اشخاص به خواسته الزام اداره کل تأمین اجتماعی ایلام به پرداخت مابه‌التفاوت احکام بازنشستگی ناشی از پرداخت حق بیمه ایام اضافه کار از تاریخ بازنشستگی به شرح زیر رأی به ورود شکایت و پرداخت مابه‌التفاوت مذکور از زمان بازنشستگی صادر کرده است:

“توجهاً به رأی هیأت تشخیص و هیأت حل‌اختلاف که کارفرما متعهد به پرداخت حق بیمه مربوط به اضافه کاری ادعایی گردیده و متعاقب آن نیز پرداخت گردیده و تأخیر یا عدم پرداخت حق بیمه توسط کارفرما رافع مسئولیت و تعهدات سازمان در مقابل بیمه شده نخواهد بود. علیهذا نظر به پرداخت آن بعد از صدور رأی قابل تسری به زمان استحقاق می‌باشد. لذا شکایت شاکی را موجه و وارد تشخیص داده و مستنداً به مواد ۱۰ ـ ۱۱ـ ۶۵ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری حکم به ورود شکایت صادر و اعلام می‌گردد.”

آرای مذکور به موجب دادنامه‌های شماره ۹۶۰۹۹۷۰۹۵۶۲۰۴۵۲۳ـ ۱۳۹۶/۱۱/۱۱ و ۹۶۰۹۹۷۰۹۵۶۲۰۴۴۳۸ ـ ۱۳۹۶/۱۱/۸ صادره از شعبه ۱۶ تجدیدنظر دیوان عدالت اداری تأیید شده است.

د: شعبه ۵۲ دیوان عدالت اداری به موجب دادنامه‌های شماره ۹۶۰۹۹۷۰۹۵۷۷۰۰۸۲۴ـ ۱۳۹۶/۳/۲۳ و ۹۷۰۹۹۷۰۹۰۱۲۰۰۰۴۰ ـ ۱۳۹۷/۱/۱۸ در خصوص دادخواست اشخاص به خواسته الزام اداره کل تأمین اجتماعی استان ایلام به پرداخت مابه‌التفاوت حقوق بازنشستگی ناشی از پرداخت حق بیمه ایام اضافه کار به شرح زیر رأی به ورود شکایت صادر کرده است:

• ” نظر به اینکه محاسبه حق بیمه اضافه کاری و وصول آن در بازه زمانی مورد ادعای شاکی به صورت مستقیم در میزان مستمری تأثیرگذار می‌باشد و علی‌رغم صدور رأی در هیأت و پرداخت آن از سـوی اداره متبـوع شاکی، دلیلی بر احتساب آن ارائه نگردیده است شکایت شاکی را موجه و وارد دانسته مستنداً به ماده ۷۷ قانون تأمین اجتماعی و مواد ۱۰ و ۶۵ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری حکم به ورود آن صادر و اعلام می‌گردد.”
• آرای مذکور به موجب دادنامه‌های شماره ۹۶۰۹۹۷۰۹۵۶۹۰۱۲۷۶- ۱۳۹۶/۸/۱۳ شعبه ۲۰ تجدید نظر دیوان عدالت اداری و ۹۷۰۹۹۷۰۹۵۵۴۰۲۵۶۳ـ ۱۳۹۷/۸/۱ شعبه ۱۳ تجدید نظر دیوان عدالت اداری تأیید شده است.

هـ: شعبه ۴۶ دیوان عدالت اداری به موجب دادنامه شماره ۹۶۰۹۹۷۰۹۰۲۹۰۱۷۴۶ ـ ۱۳۹۶/۵/۲۴ در خصوص دادخواست آقای علی اکبر نظری به خواسته الزام اداره کل تأمین اجتماعی ایلام به پرداخت مابه‌التفاوت احکام بازنشستگی ناشی از پرداخت حق بیمه ایام اضافه کار از تاریخ بازنشستگی به شرح زیر رأی به رد شکایت صادر کرده است:

“با توجه به اینکه در اجرای ماده ۱۰۶ قانون مدیریت خدمات کشوری مبنای محاسبه کسور بازنشستگی حقوق ثابت و فوق‌العاده‌های مستمر و فوق‌العاده‌های بند ۱۰ ماده ۶۸ قانون مزبور می‌باشد و اضافه کار شامل هیچکدام از موارد مزبور نبوده تا سازمان متبوع استخدامی شاکی الزامی به کسر حق بیمه از آن داشته باشد بنابراین با توجه به مراتب مزبور از سوی سازمان تخلفی احراز نشده و مستند به رأی ۱۳۹۲ الی ۱۴۰۲- ۱۳۹۳/۹/۱۰ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری حکم به رد شکایت صادر می‌شود.”

هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۱۴۰۰/۳/۲۵ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.

رأی هیأت عمومی
الف- تعارض در آراء محرز است.

ب- اولاً: براساس ماده ۳۰ قانون تأمین اجتماعی مصوب سال ۱۳۵۴: «کارفرمایان موظّفند از کلّیه وجوه و مزایای مذکور در بند ۵ ماده ۲ این قانون حق بیمه مقرر را کسر و به اضافه سهم خود به سازمان پرداخت ‌نمایند.» همچنین به موجب بند ۵ ماده ۲ قانون مذکور نیز مقرر شده است که: «مزد یا حقوق یا کارمزد در این قانون شامل هرگونه وجوه و مزایای نقدی یا غیرنقدی مستمر است که در مقابل کار به بیمه‌شده داده می‌شود.»

ثانیاً: براساس دادنامه شماره ۹۳ مورخ ۱۳۷۳/۸/۱۴ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری: «بند ۵ ماده ۲ قانون تأمین اجتماعی ناظر به کار مستمر و غیرمستمر نبوده، بلکه ناظر به مزد و حقوق و مزایا می‌باشد و پرداخت حقوق اضافه کاری پس از ارجاع اضافه‌کاری و انجام آن جزء اختیارات کارفرما نبوده، بلکه حقی است که مستقر گردیده و اصولاً پرداخت حقوق و مزایا در مقابل نوع کار «اعم از مستمر و غیرمستمر» امری است مستمر.»

• ثالثاً براساس تبصره ۱ ماده ۲ آیین‌‌نامه اجرایی ماده ۳۹ قانون تأمین اجتماعی (مصوب ۱۳۷۲/۳/۱۷ شورای عالی تأمین اجتماعی): «مزایای نقدی غیرمشمول کسر حق بیمه عبارت است از: بازخرید ایام مرخصی، کمک عائله‌مندی طبق قانون (ماده ۸۶ قانون تأمین اجتماعی)، هزینه سفر و فوق‌العاده مأموریت، عیدی، کمک هزینه مسکن و خواربار در ایام بیماری، حق شیر، پاداش نهضت سوادآموزی، حق‌التضمین (کسر صندوق)، خسارت اخراج و مزایای پایان کار و پاداش افزایش تولید. سایر مزایای نقدی که تحت هر عنوان به بیمه‌شدگان پرداخت می‌گردد، مشمول کسر حق بیمه خواهد بود» و بر همین اساس، حقوق اضافه کاری که پرداخت آن ناشی از ارجاع کار اضافی به کارگر باشد، از موارد غیرمشمول کسر حق بیمه نیست.
• با توجه به مراتب فوق، حقوق اضافه کار که پرداخت آن ناشی از ارجاع کار اضافی به کارگر باشد، از موارد مشمول کسر حق بیمه بوده و در مواردی که بابت آن به سازمان تأمین اجتماعی حق بیمه پرداخت گردیده، می‌بایست در تعیین مستمری بازنشستگی محاسبه و از تاریخ برقراری مستمری بازنشستگی پرداخت گردد و بر همین اساس دادنامه‌ شماره ۹۷۰۹۹۷۰۹۵۶۲۰۲۲۳۳ـ ۱۳۹۷/۷/۱ صادره از شعبه ۱۶ تجدیدنظر دیوان عدالت اداری، دادنامه شماره ۹۷۰۹۹۷۰۹۰۱۷۰۰۴۶۱ـ ۱۳۹۷/۳/۲۰ (صادره از شعبه ۵۷ بدوی دیوان عدالت اداری) که به موجب دادنامه شماره ۹۷۰۹۹۷۰۹۵۵۶۰۳۳۱۵- ۱۳۹۷/۹/۲۱ (صادره از شعبه ۱۵ تجدیدنظر دیوان عدالت اداری) تأیید گردیده، دادنامه شماره ۹۶۰۹۹۷۰۹۵۷۷۰۱۲۷۹- ۱۳۹۶/۵/۲۵ (صادره از شعبه ۵۱ بدوی دیوان عدالت اداری) که به موجب دادنامه شماره ۹۶۰۹۹۷۰۹۵۶۲۰۴۵۲۳ـ ۱۳۹۶/۱۱/۱۱ (صادره از شعبه ۱۶ تجدیدنظر دیوان عدالت اداری) تأیید شده، دادنامه شماره ۹۶۰۹۹۷۰۹۵۷۷۰۱۲۷۷- ۱۳۹۶/۵/۲۵ که به موجب دادنامه شماره ۹۶۰۹۹۷۰۹۵۶۲۰۴۴۳۸- ۱۳۹۶/۱۱/۸ (صادره از شعبه ۱۶ تجدیدنظر دیوان عدالت اداری) مورد تأیید قرار گرفته، دادنامه شماره ۹۶۰۹۹۷۰۹۵۷۷۰۰۸۲۴- ۱۳۹۶/۳/۲۳ (صادره از شعبه ۵۲ بدوی دیوان عدالت اداری) که به موجب دادنامه شماره ۹۶۰۹۹۷۰۹۵۶۹۰۱۲۷۶- ۱۳۹۶/۸/۱۳ (صادره از شعبه ۲۰ تجدیدنظر دیوان عدالت اداری) تأیید گردیده و دادنامه شماره ۹۷۰۹۹۷۰۹۰۱۲۰۰۰۴۰- ۱۳۹۷/۱/۱۸ (صادره از شعبه ۵۲ بدوی دیوان عدالت اداری) که به موجب دادنامه شماره ۹۷۰۹۹۷۰۹۵۵۴۰۲۵۶۳- ۱۳۹۷/۸/۱ (صادره از شعبه ۱۳ تجدیدنظر دیوان عدالت اداری) تأیید گردیده و با توجه به پرداخت حق بیمه ایام اضافه کار، حکم به ورود شکایت در خصوص خواستة الزام به اصلاح احکام بازنشستگی صادر و استحقاق شاکیان را به دریافت مابه‌التفاوت ناشی از اصلاح فوق تأیید کرده‌اند، در این حد صحیح و منطبق با قوانین و مقررات قانونی هستند.

این رأی به استناد بند ۲ ماده ۱۲ و ماده ۸۹ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ برای شعب دیوان عدالت اداری و سایر مراجع اداری مربوط در موارد مشابه لازم‌الاتباع است.

رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری- محمد مصدق