سبک زندگی معنوی را بشناسید

به گزارش کارگرآنلاین پدیده‌ها و موضوعات دینی و معنوی شامل شیوه زندگی معنوی و مذهبی؛ باور و ایمان به امور ماورایی و فراحسی، انجام عمل و رفتار ایمانی و معنوی، رفتارهای مذهبی درونی ـ بیرونی؛ هویت دینی یا معنوی؛ تعهدات مذهبی؛ همچنین دعا، بخشایشگری، ذکر، مراقبه، حضور در اجتماعات مذهبی، توکل، توبه، تلاوت قرآن، صله رحم، شادکامی، شکر، روزه؛ خدا، مرگ، معجزه، ملائکه، روح، صلح، انسان‌دوستی، عدالت، تعهد، مسئؤلیت و دهها موضوع و رفتار دینی و معنوی دیگری وجود دارد که ارتباط مستقیم یا غیرمستقیمی با سلامت و بیماری دارد که در دو سده گذشته که علم پزشکی رشدی چشمگیر داشته است نقشی در تأمین سلامتی انسان‌ها نداشته و یا متخصصان سلامت از آنها غافل مانده‌اند.
یادگیری نحوه پرداختن به جنبه‌های معنوی در مراقبت پزشکی نیز یک بخش معمول از برنامه درسی دانشکده‌های پزشکی نیست، در حالی که شواهدی وجود دارند که این مسئله، چیزی است که بیماران ما از ما می‌خواهند و انتظار دارند که آن را به عنوان بخشی از مراقبتی که فراهم می‌کنیم انجام دهیم.

لزوم شناسایی نگرانی‌های معنوی بیماران
بیماران در تعامل با متخصصان بالینی و کارکنان پزشکی، کماکان افرادی با همان نیازهای عمیق و گسترده هستند. در واقع، در هنگامه بیماری و بحران است که زندگی، مرگ و سایر موضوعات معنوی، ممکن است هرچه قوی‌تر در آگاهی یک بیمار جلوه‌گر شوند. شناسایی نگرانی‌های معنوی بیماران می‌تواند به عنوان یک بخش اساسی از پزشکی بیمارمحور و علوم انسانی متعهد به ارزش‌های الهی تلقی شود.
شواهدی وجود دارد که بسیاری از بیماران مبتلا به بیماری‌های جدی، از باورهای مذهبی برای مقابله با بیماری استفاده می‌کنند. درگیری مذهبی ـ معنوی، یک تمرین گسترده است که موفقیت مقابله با بیماری جسمی را پیش‌بینی می‌کند.

معنویت از چه راه‌هایی موجب سلامت می‌شود؟
اینکه معنویت چگونه در تأمین سلامت کمک می‌کند نظریات زیادی مطرح شده است. اما شایع‌ترین تبیین‌ها به این شرح است: معنویت موجب دادن هادی در تصمیم گیری‌ها و فشارها می‌گردد، به داشتن پاسخ برای پرسش‌های بزرگ و فلسفه غایت جهان کمک می‌کند، برای معتقدین خود حمایت اجتماعی در جنبه‌های انسانی و الهی تأمین می‌کند، مثبت‌نگری و خوش‌بینی ایجاد کرده، معنا و هدفداری در زندگی ایجاد می‌کند، امیدواری و انگیزش در افراد و پیروان خود ایجاد می‌کند، توانمندی فردی را افزایش داده، احساس تسلط داشتن، الگوی پذیرش و تحمل رنج و نیز سازگاری با استرس‌ها و مشکلات را می‌افزاید. همه این‌ها که از پیامد دینداری و گرایش به زندگی معنوی است نیاز همه بیماران است و عواملی است که پژوهش‌ها نشان داده است مؤثر در بهبودی، به زیستی، و ارتقای سلامت در ابعاد بیوفیزیولوژیک، ایمونولوژیک و روانی ـ اجتماعی است.

انواع مداخلات معنوی
به جز روش‌های آموزشی، مشاوره‌ای و درمان‌هایی که توسط محافل دینی و معنوی برای تسکین درد و نگرانی‌های مردم ارائه می‌شود، پژوهش‌ها نشان داده است که روش‌های گوناگون علمی و دانشگاهی و بیمارستانی به کار گرفته می‌شود. این روش‌ها عبارتند از: روان‌درمانی دینی و معنوی، شناخت‌درمانی با رویکرد دینی و معنوی، مشاوره با رویکرد دینی و معنوی، عفودرمانی، گروه درمانی ـ خانواده درمانی با رویکرد دینی و معنوی، کتاب درمانی با مطالعه متون مقدس و معنوی، درمان و شفا در اماکن و محافل دینی و معنوی. برخی از این روش‌ها مواردی است که نه تنها در درمان بیماران روانپزشکی بلکه در کمک به پیشگیری و درمان در حوزه‌های دیگر سلامت چون بیماری‌های قلب و عروق، سرطان و درد، ایمونولوژی، پرستاری، کودکان و نوجوانان، کلیه، گوارش و رشته‌های بسیار دیگر کاربرد دارد و نه تنها به عنوان رشته‌هایی در طب مکمل، که به عنوان بخشی از مداخلات علمی در مجلات علمی، متون آکادمیک و مراکز تحقیقاتی و دانشکده‌های علوم پزشکی جای خود را باز کرده است.

سبک زندگی معنوی
سوای اهمیت پرداختن به نقش دین و معنویت در بخش درمان و سلامت، آنچه که امروز در سطح جهانی مورد نظر است توجه به «معنویت» و «ارزش‌های متعالی» در آموزش علوم بهداشتی، و به ویژه آموزش مهارت‌های زندگی، مهارت‌های زندگی معنوی و شیوه زندگی سالم به بیماران، خانواده‌ها، جوانان و دانشجویان است. گرچه قدم‌های اولیه در این راه در ایران برداشته شده است اما به کارگیری اختصاصی، کارآمد و وسیع آن در دانشگاه‌های ایران همچون دیگر کشورهای جهان مورد غفلت قرار گرفته است. آموزش مهارت‌های زندگی در پیشگیری و روبه رو شدن با استرس، خشم، خشونت و بحران خانوادگی، مشکلات دوران نوجوانی، مشکلات جنسی و ایدز، اعتیاد ابعاد وسیعی در حوزه بهداشت روان داشته است.
معنویت گرچه نقش کلیدی در تحول تمدن و جامعه بشری داشته است، اما آموزش مهارت‌های معنوی در حوزه روانشناسی و علوم رفتاری سابقه زیادی ندارد.

نقش پزشکان و دیگر متخصصان بالینی
آموزش و درمان دینی معنوی کار متخصصان دینی معنوی است، اما درمان، مشاوره و آموزش رفتار سالم با رویکرد دینی و معنوی که کاری علمی است وظیفه متخصصان دانشگاهی دارای مجوز و پروانه رسمی است. مهم اینست که پزشکان و متخصصان بالینی می‌بایست زندگی معنوی بیماران را بپذیرند و به آن احترام بگذارند و همیشه مداخلات را بیمار ـ محور قرار دهند. پذیرش ابعاد معنوی بیماران شامل اخذ یک تاریخچه معنوی است.
گرفتن یک تاریخچه معنوی اغلب به خودی خود یک کار باارزش پزشکی و یک مداخله قدرتمند است. بیماران دارای گرایش مذهبی و معنوی که اغلب، باورهایشان هسته نظام آموزشی آن‌ها را شکل می‌دهد، تقریبا همیشه حساسیت یک پزشک به این موضوع را درک می‌کنند. بنابراین، پزشکان و متخصصان بالینی می‌توانند این پیام مهم را ارسال کنند که آن‌ها با کل انسان سروکار دارند و می‌فهمند که بیماران ابعاد دینی و معنوی دارند، پیامی که رابطه پزشک-بیمار را ارتقا می‌دهد، رابطه‌ای که سنگ بنای مراقبت پزشکی است مناسب است و ممکن است تاثیر درمانی یک مداخله را افزایش دهد و در راستای دستیابی به زیستی مثبت گام بردارد.