هدف خدا از آفرینش انسان چه بود ؟

در پاسخ به سؤال فوق، شایسته ترین جواب را باید در کلام هستی آفرین جستجو نمود.

آیاتی از کلام الله مجید به این موضوع اساسی پرداخته است که تدبر در آنها راز آفرینش را بر ملا می کند.

خداوند هنگام آفرینش حضرت آدم (ع) به عنوان اولین انسان می فرماید: " وَ إِذْ قالَ رَبُّکَ لِلْمَلائِکَةِ إِنّی جاعِلٌ فِی اْلأَرْضِ خَلیفَةً " [i]

ترجمه: و چون پروردگار تو به فرشتگان گفت: من در زمین جانشینی خواهم گماشت...

بنابراین آیه، خداوند انسان را آفرید که جانشین او بر روی زمین باشد. معنای خلافت ، لوازم و مقتضیات آن را در کتب مفصل از جمله کتب تفسیر ملاحظه بفرمائید.

" وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ اْلإِنْسَ إِلاّ لِیَعْبُدُونِ * ما أُریدُ مِنْهُمْ مِنْ رِزْقٍ وَ ما أُریدُ أَنْ یُطْعِمُونِ [ii] ".

ترجمه:

و جن و انس را نیافریدم جز برای آنکه مرا بپرستند. از آنان هیچ روزیی نمی خواهم، و نمی خواهم که مرا خوراک دهند.

مرحوم علامه طباطبایی در تفسیر این آیه می فرماید:

... نتیجه می گیریم که خدای سبحان در کارهایی که می کند غرضی دارد، اما غرضش ذات خودش است، نه چیزی که خارج از ذاتش باشد. و کاری که می کند از آن کار سود و غرضی در نظر دارد، ولی نه سودی که عاید خودش گردد، بلکه سودی که عاید فعلش شود. اینجاست که می گوئیم خدای تعالی انسان را آفرید تا پاداش دهد، و معلوم است که ثواب و پاداش عاید انسان می شود و این انسان است که از آن پاداش منتفع و بهره مند می گردد، نه خود خدا [iii] .

من نکردم خلق تا سودی کنم *** بلکه تا بر بندگان جودی کنم.

" إِلاّ مَنْ رَحِمَ رَبُّکَ وَ لِذلِکَ خَلَقَهُمْ ". یعنی مگر کسانی که مشمول رحمت الهی شدند و بهمین دلیل نیز ما آنها را آفریدیم [iv] .

در این آیه شریفه نیز تصریح شده است که هدف از خلقت آدمیان، رحمت بدانان است.

از مجموع این آیات برمی آید که هدف از آفرینش انسان، لطف و عنایت پروردگار و کمال بخشیدن به انسان است که این جلوه ای از رحمانیت و مهربانی خداوند متعال و اقتضای ذات اوست که به انسانها نظر عنایت نموده و آنها را از عدم به وجود و از نیستی به هستی آورده است و خلافت خود در زمین را بدانان مرحمت نموده است.

[i] سوره بقره ، آیه 30.

[ii] سوره ذاریات ، آیات 56 و 57.

[iii] المیزان ج 18 ص 579.

[iv] سوره هود، آیه 119.