جایگاه بازنشستگان در تحقق شعار سال

معصومه رضائیان- اهل گشت‌وگذار در فضای مجازی که باشید با یک جستجوی ساده متن‌های زیادی با موضوع «تبریک بازنشستگی» مشاهده می‌کنید. دلیلش اینکه دوران بازنشستگی در نگاه مردم آغازِ بخش طلایی زندگی و آسایش بعد از سالیان متمادی تلاش بی‌وقفه است. امری که با آنچه از وضعیت معیشتی امروز بازنشستگان می‌بینیم همخوانی ندارد و مجالی برای تبریک نیست.

تحولات اقتصادی جهان در دهه‌های اخیر و تأثیر چشمگیر آن بر معیشت، هزینه رفاه را برای همه مردم به خصوص قشر بازنشسته بالا برده و فرصت زندگی بی‌دغدغه را از اکثر این عزیزان گرفته است. اهمیت این موضوع برنامه‌ریزی در حوزه کارآفرینی پس از بازنشستگی را به ضرورتی انکارناپذیر تبدیل کرده است.

اقتضای شرایط اقتصادی و اجتماعی که با آن مواجهیم، تلاش برای رفع موانع معیشتی به خصوص در اقشار بازنشسته است. هرچند بازنشستگی در عرف به معنای منفک شدن از فعالیت‌های اقتصادی است، اما قرار گرفتن در مسیری که فرد بازنشسته دارای تجربه و مهارت بتواند با آن هزینه‌های زندگی را ساماندهی و تراز کند، منطقی است. مسئله‌ای که سیاست‌ورزان زیاد پیرامون آن صحبت کرده‌اند، ولی کار چشم‌گیری صورت نگرفته و در واقع کسب درآمد از تخصص، در دوران بازنشستگی برای اکثر بازنشستگان ناممکن است.

به گفته کارشناسان، کارآفرینی موتور و پیشران توسعه اقتصادی و از عوامـل مهم بروز خلاقیـت، در کسب وکار، ایجاد درآمد و رفع بیکاری است. موضوعی که جامعه ایران هنوز نتوانسته ارتباط مناسبی با آن برقرار کند و این خلأ سبب شده بیشتر افراد، قرار گرفتن در موقعیت استخدامی با مسئولیت تعریف شده و دریافت حقوق مشخص را به بهره‌مندی از خلاقیت فردی و دریافت نتیجه بالاتر اقتصادی در قبال زحمت بیشتر ترجیح دهند.

• بازنشستگان کارآفرین می‌توانند به عنوان بازوی اشتغالزای دولت، اتکای نیروی جوان به کار اداری و کارمندی صرف را نیز به خودباوری و خلاقیت نسل فردای جامعه تبدیل کنند.

راهبرد مقام معظم رهبری در نامگذاری سال 1403 به نام «جهش تولید با مشارکت مردم» نیز بر استفاده از تمام ظرفیت‌های کشور در حوزه‌های اقتصادی تأکید دارد. به این معنا که هرچند نقش دولت در تحقق شعار سال تعیین کننده است، نباید از ظرفیت و توانایی‌های اقشار مختلف جامعه غفلت شود. 

قشر بازنشسته بخشی از همین ظرفیت است و می‌تواند با استفاده از تجربه و تخصص بالقوه‌ای که دارد در حوزه کارآفرینی به موضوع اشتغال و حرکت به سمت تولید کمک کند و چه اینکه بار معیشتی خود را نیز از دوش دولت برمی‌دارد.
کارآفرینی بازنشستگان همچنین می‌تواند فرصت تشکیل کلونی‌های اقتصادی متکی بر توان مردمی را در جامعه ایجاد و تقویت کند و به نوعی کشور را از حلقه بسته اقتصاد دولتی نجات دهد.

تأکید بر این مسئله لازم است که تولید ثروت رابطه مستقیم با تخصص و خلاقیت دارد و این موضوع توجه خاص به حوزه بازنشستگی را ملموس‌تر می‌کند. چون می‌توان ادعا کرد حقوق‌بگیران، بخش عمده تخصص و کارآمدی خویش را مدیون فعالیت در بدنه دولت‌ها هستند و روا نیست این ظرفیت بالقوه با ورود به دوران بازنشستگی به حال خود رها شود. 

• همچنین کارشناسان اجتماعی معتقدند میزان فشار تجربه شده در افراد و تبعات جسمی و روانی آن در دوران بازنشستگی بیشتر است و در صورتیکه این موضوع از سوی سیاستگذاران نادیده گرفته شود خواهد توانست آثار سو و زیان‌باری برای جامعه داشته باشد. 

با این تفاسیر و نظر به بالا رفتن متوسط سن در جامعه ایران و اینکه در آینده نه چندان دور، بازنشستگان در کشور جمعیت زیادی را تشکیل می‌دهند؛ برنامه‌ریزی در حوزه بازنشستگی و ارائه راهکاری مناسب برای مقابله با این چالش بزرگ امری واجب است؛ لذا کارآفرینی متناسب با بازنشستگی را می‌توان به عنوان نسخه شفابخشِ کمک به بازدهی اقتصادی، ارتقای سطح کیفی زندگی و معیشت قشر بازنشسته، حفظ روحیه نشاط و مفید بودن، جلوگیری از افسردگی ناشی از بیکاری و در نتیجه حفظ سلامت آحاد جامعه تلقی کرد که با سیاستگذاری‌ درست در مسیر اصلاح قرار خواهد گرفت.