فرونشست زمین در ایران چرا یک ابرچالش است؟

«فرونشست زمین یک ابرچالش است که ۳۸۰ شهر و ۹۰۰۰ روستا دچار این فرو نشست هستند و وسعت آن ۱۸۵ هزار کیلومتر مربع است.» این سخنان را رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در مراسم معارفه خود عنوان کرده و باید یک هشدار بزرگ برای تصمیم گیران دستگاه های اجرایی تلقی گردد.چند سالی است که پدیده فرونشست زمین در اثر خشکسالی های پیاپی از سوی کارشناسان مطرح شده و نسبت به تبعات آن هشدار داده شده بود اما این بار یکی از مقامات ارشد اجرایی کشور از آن نه به عنوان یک بحران بلکه به عنوان ابربحران نام برده است.

  این پدیده که زمین شناسان از آن به عنوان مرگ پنهان زمین یاد می کنند خسارات اقتصادی جبران‌ناپذیری همچون ایجاد ترک و تخریب جاده‌ها و مسیرهاى ارتباطى، شکسته‌شدن لوله‌ها و شریان‌هاى حیاتى، آسیب‌دیدگی کانال‌هاى آبرسانى، ترک  درپی‌سازه‌ها و دیوارهاى جداکننده، تخریب زمین‌هاى کشاورزى، جابه‌جایی و تغییر شکل در مسیر راه‌آهن، تخریب لوله جداره و تجهیزات سر چاهى، شکستگى زهکش‌ها و لوله‌هاى فاضلاب، آلودگى آبخوان‌ها، تخلیه ناگهانى برکه‌هاى آب، وقوع تلفات انسانى و ... را به‌دنبال دارد.به بیان دیگر فرونشست زمین می تواند روستاها و حتی شهرهای بزرگ را در معرض تهدید و نابودی قرار دهد.یکی از مهم ترین  عوامل موثر در ایجاد فرونشست در ایران ، برداشت بیش از حد مجاز از منابع آب زیرزمینی، است.

برداشت بیش از حد مجاز را می توان نتیجه عدم وجود مدیریت درست منابع آب در بخش برداشت و از سوی دیگر به هدر رفتن حجم عظیمی از آب در در نتیجه نادرست بودن شیوه‌های کشاورزی و مصارف صنعتی و شهری یا بطور خلاصه مصرف نامتناسب دانست.مقابله با فرونشست زمین و کنترل آن نیازمند همکاری بین بخشی و حتی فرابخشی دستگاه های مختلف به ویژه وزارتخانه های جهاد کشاورزی، نیرو، صنعت، معدن و تجارت و سازمان حفاظت محیط زیست است.صرفه‌جویی در مصرف آب به ویژه در بخش های کشاورزی و صنعت ، جلوگیری از برداشت بی‌رویه آب های زیرزمینی ، تغذیه مصنوعی و آبخیزداری، فرهنگ‌سازی و آموزش و آگاه‌سازی عموم مردم از خطرات ناشی از فرونشست زمین و بهره گیری از مشارکت مردمی می تواند گام ها و اقدامات موثری برای مقابله با پدیده فرونشست زمین باشد.

باید این باور در میان مدیران ارشد اجرایی و همه تصمیم گیران به وجود بیاید که فرونشست زمین در کشورمان یک ابربحران است که هرگونه سطحی نگری و غفلت در این خصوص پیامدهای جبران ناپذیری به همراه خواهد داشت. بنابراین تا بیش از این دیر نشده باید فکر عاجلی نمود.