یادداشت بهزاد تیمورپور
اهمیت فرهنگ به عنوان مولفه قدرت و رابطه آن با حکمرانی فرهنگی
فرهنگ به‌عنوان یکی از بنیادی‌ترین مؤلفه‌های قدرت در جوامع بشری شناخته می‌شود. این مفهوم فراتر از هنر و ادبیات است و به باورها، ارزش‌ها و رفتارهایی که جامعه را شکل می‌دهند، اشاره دارد. در شرایطی که جوامع با چالش‌های متعددی از جمله ناامنی، بی‌اعتمادی و قطب‌بندی‌های اجتماعی مواجه هستند، نفوذ فرهنگ در حکمرانی، به عنوان ابزاری قدرتمند برای تقویت همبستگی ملی و انسجام اجتماعی، به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه، به‌عیان نمایان می‌شود.
۱. تعریف فرهنگ و ماهیت آن
فرهنگ شامل مجموعه‌ای از ایده‌ها، باورها، ارزش‌ها، رفتارها و نمادهاست که هم در زندگی فردی و هم در زندگی اجتماعی افراد تأثیرگذار است. این عناصر می‌توانند پیوند دهنده افراد به یکدیگر باشند و در ایجاد identiTy ملی و ورای آن، هویت جمعی نقش داشته باشند.
۲. فرهنگ به‌عنوان نیروی قدرت
فرهنگ می‌تواند نقشی تعیین کننده در ایجاد یا تغییر نوع حکمرانی ایفا کند. قدرت سیاسی بدون زیرساخت فرهنگی مستحکم، در معرض ضعف و زوال است. جاذبه‌های فرهنگی می‌توانند در ایجاد اعتماد میان مردم و حاکمیت مؤثر باشند و انسجام اجتماعی را تقویت کنند. به عبارت دیگر، حاکمیت فرهنگی به گونه‌ای است که می‌تواند قدرت نرم را به یک نیروی مؤثر تبدیل سازد.
۳. حکمرانی فرهنگی و تاثیر آن بر جامعه
حکمرانی فرهنگی به معنی استفاده از ابزارهای فرهنگی به منظور پیشبرد اهداف اجتماعی، سیاسی و اقتصادی است. این نوع حکمرانی به‌وسیلهٔ هم‌افزایی فرهنگی می‌تواند منجر به بهبود مشارکت اجتماعی و تقویت همبستگی میان شهروندان گردد. با تقویت ارزش‌های فرهنگی از طریق دیپلماسی فرهنگی و برنامه‌های آموزشی، می‌توان پلی میان اقشار مختلف جامعه ساخت.
۴. چالش‌های حکمرانی فرهنگی
با این‌حال، حکمرانی فرهنگی با چالش‌هایی نیز مواجه است. فقدان مشارکت مردمی، بی‌اعتنایی به نظرات فرهنگی اقلیت‌ها، و نبود سیاست‌های حمایتی لازم، می‌تواند منجر به عدم موفقیت در حکمرانی فرهنگی شود. در این راستا، نیازمند بازنگری و طراحی مجدد استراتژی‌های فرهنگی برای تضمین مشارکت فعال و مؤثر از سوی تمامی اقشار جامعه هستیم.
نتیجه‌گیری
فرهنگ به‌عنوان یک مؤلفه کلیدی قدرت در جوامع انسانی، توانایی ایجاد اتحاد و انسجام ملی را دارد. حکمرانی فرهنگی می‌تواند موجب تقویت هویت ملی و ارتقاء ظرفیت‌های اجتماعی شود. برای رسیدن به حکمرانی فرهنگی موفق، ضروری است که برنامه‌ها و سیاست‌های فرهنگی به‌گونه‌ای طراحی شوند که توجه به نظرات و مصالح تمامی اقشار جامعه را مد نظر قرار دهند. لذا، ایجاد و تقویت یک فضای فرهنگی مشارکتی و همدل می‌تواند به ترویج حکمرانی مؤثر و پایدار در جامعه منجر شود.
