حجت‌الاسلام دعایی: شهید صدر، اوج عظمت یک عالم و محقق در عصر ما بودند
نشست «راز ما شدن» با معرفی و بررسی کتاب «نا»، روز سه‌شنبه ۲۵ آذر با مشارکت پژوهشگاه تخصصی شهید صدر و با حضور حجت‌الاسلام محمود دعایی و زهرا حائری، در فرهنگ‌سرای امام(ره) برگزار شد. این نشست به منظور رعایت شیوه نامه‌های بهداشتی مقابله با ویروس کرونا، بدون حضور شهروندان و به صورت مجازی برگزار شد و علاقه‌مندان در فضای مجازی به صورت زنده از آن بهره بردند.
حجت‌الاسلام محمود دعایی، محقق و مدیرمسئول روزنامه اطلاعات، از شاگردان امام خمینی(ره) و سفیر جمهوری اسلامی ایران در عراق (۱۳۵۸ و ۱۳۵۹)، نخستین سخنران این نشست بود که عنوان کرد: «زیبنده است در این مجالس کسانی صحبت کنند که از فضای فکری و پژوهشی شهید صدر بهره کافی را برده باشند و من از این حیث فقیر هستم. اما به دلیل حضور در نجف و درک محضر این عالم بزرگوار، خاطراتی درباره ایشان و ارتباط سازنده‌ای که با حضرت امام(ره) داشتند، بیان می‌کنم.»
وی ادامه داد: «شهید صدر اوج عظمت یک عالم و محقق در عصر ما بودند. در ایران ما شهید مطهری این جایگاه را داشتند و در عراق شهید صدر. این دو بزرگوار رسالت تاریخی خود را در آن دوران به نحو احسن ایفا کردند. کتاب «فلسفتنا» از آیت‌الله صدر همان ویژگی‌هایی را داشت که کتاب «شرح اصول فلسفه و روش رئالیسم» شهید مطهری در ایران داشت. این دو عالم از لحاظ جغرافیایی دور و از نظر فکری بسیار به هم نزدیک بودند. شهید صدر اهتمام ویژه‌ای در تبیین اصول عقاید اسلامی در جامعه و پاسخ به شبهات روز داشتند و کتاب «اقتصادنا» را نیز با این نگاه نوشتند. دو کتاب «فلسفتنا» و «اقتصادنا» در ایران نیز ترجمه و چاپ شد که شهید صدر از کیفیت ترجمه کتاب فلسفی‌شان ناراضی بودند، اما از ترجمه کتاب اقتصادی‌شان رضایت کامل داشتند.»
حجت‌الاسلام دعایی در ادامه به نقل خاطره‌ای از شهید آیت‌الله صدر پرداخت و گفت: «یک بار ایشان را در عراق دیدم و به من گفتند اگر با آقای مطهری ارتباط دارید از ایشان اجازه بگیرید کتاب «مسئله حجاب» را در عراق ترجمه و منتشر کنیم. فرمودند خواهرم بنت‌الهدی این آمادگی را دارد. در ایران موضوع را با شهید مطهری مطرح کردم و ایشان ویراست جدید کتاب را در اختیارم قرار دادند و در سفر بعدی‌ام به عراق کتاب را تقدیم شهید صدر کردم.»
وی اضافه کرد: «در جریان هجرت امام (ره) از عراق به فرانسه، لحظات پایانی حضور امام(ره) در عراق برای علاقه‌مندان ایشان بسیار دلهره‌آور بود، چون نسبت به آینده نهضت ایشان نگران بودیم و حضورشان در کشوری غیراسلامی باعث نگرانی ما بود. شهید صدر در آن روزها ابراز ارادت و علاقه به حضرت امام(ره) داشتند و صحبت‌ها و حمایت‌هایشان باعث شد امیدی در دل ما زنده شود. این نشان‌دهنده عمق نگاه و شناخت آیت‌الله صدر نسبت به شرایط جهان بود و این در شرایط آن روزگار نجف، اهمیتی دوچندان داشت.»
حجت‌الاسلام دعایی در پایان سخنانش گفت: «حضور شهید صدر در عراق آن سال‌ها، تأثیر ویژه‌ای بر حوزه‌های علمیه و دانشگاه‌های عراق داشت و فضای روشنفکری آن زمان را تحت تأثیر قرار می‌داد. در روزهای پایانی عمر ایشان مقدمات حضورشان در ایران نیز فراهم شد و امام(ره) از سفر آیت‌الله صدر به ایران استقبال کردند و فرمودند به ایشان بگویم ایران وطن شماست. متاسفانه تقدیر این گونه رقم خورد که آقای صدر و خواهر بزرگوارشان در راه آرمان و عقیده‌شان به شهادت برسند.»
زهرا حائری: شهیده بنت‌الهدی صدر انعکاس کاملی از برادرشان بودند
در ادامه، زهرا حائری از شاگردان شهیده بنت‌الهدی صدر به بیان نکاتی پرداخت و گفت: «درک عظمت جایگاه بزرگوارانی مانند شهید صدر و خواهرشان فراتر از درک ماست. این دو عالم در زمان خودشان به خوبی شناخته نشدند و امروز نیازمند برگزاری چنین نشست‌هایی برای شناخت بیشتر آنان هستیم. همچنین نگارش کتاب‌هایی مانند «نا» می‌تواند با زبان داستانی، شخصیت‌های بزرگ اسلام را به عموم مردم بشناساند.»
وی افزود: «شهیده بنت‌الهدی صدر انعکاس کاملی از برادرشان بودند و وقتی به ایشان می‌گفتیم شما کجا درس خوانده‌اید، می‌فرمودند من مدرسه نرفته‌ام و فقط نزد برادرم تحصیل کرده‌ام. ایشان و شهید صدر به معنای واقعی کلمه یک روح در دو بدن بودند. در زمانی که دختران و زنان محدودیت‌های متعددی داشتند، میزان دانش و اثرگذاری علمی شهیده بنت‌الهدی یک معجزه بود. در وضعیتی که دختران عراقی حتی اجازه خروج از منزل را هم نداشتند، ایشان سه روز هفته را در نجف و بقیه هفته را در کاظمین سپری می‌کردند تا به تدریس علوم دینی به ما بپردازند.»
حائری اظهار کرد: «باورش سخت است که یک دختر در آن روزگار بتواند در حوزه‌های گوناگون علمی تا این حد اثرگذار باشد. ایشان در تشویق دختران به ادامه تحصیل هم بسیار فعال بودند و بسیاری از پدرها را متقاعد می‌کردند که اجازه تحصیل به دخترانشان بدهند. همچنین در زمینه ترویج مطالعه تلاش فراوانی داشتند و چند روز یک بار درس را کاملاً تعطیل می‌کردند و ما را به کتابخانه می‌بردند و می‌گفتند هر کتابی که می‌خواهید بخوانید. من عادت کتاب خواندن را از ایشان به یادگار دارم.»
وی در پایان ابراز امیدواری کرد که با برگزاری چنین برنامه‌هایی، شخصیت‌هایی مانند شهیده بنت‌الهدی صدر به عنوان الگویی برای زنان و دختران جامعه معرفی شوند.
سخنران پایانی نشست، حجت‌الاسلام امید مؤذنی، معاون پژوهشی پژوهشگاه تخصصی شهید صدر بود که با تقدیر از فرهنگ‌سرای امام(ره) برای برگزاری این برنامه گفت: «کتاب «نا» بسیار هنرمندانه نوشته شده و دو ویژگی مهم دارد؛ یکی اینکه خانم برادران نویسنده کتاب بسیار جامع به شهید صدر پرداخته‌اند و ابعاد مختلف زندگی‌شان را پوشش داده‌اند. این کتاب پرسش‌های فراوانی را در ذهن مخاطب ایجاد می‌کند و باعث می‌شود خواننده کتاب بخواهد دانستن درباره شهید صدر را ادامه دهد.»
وی ادامه داد: «ویژگی دیگر کتاب، پرداختن به شهید صدر از زوایای دید متنوع است و راوی در مقام دانای کل سعی کرده به روایت‌های مختلف از ایشان نیم نگاهی داشته باشد و به وجوه متفاوت شخصیت آیت‌الله صدر بپردازد. به خانم برادران برای نگارش این کتاب مهم تبریک می‌گویم و فکر می‌کنم این کتاب با قلمی روان و شیوا نوشته شده است.»
امضای پوستر نشست توسط میهمانان، پایان‌بخش ویژه‌برنامه «راز ما شدن» بود.
