راز مقامات عرفانی و سلوک هجده ساله فاطمه زهرا (س) در دنیا

کارگر آنلاین |  حضرت زهرا (س) در زندگی خود تنها به عنوان دختر پیامبر اکرم (ص) و همسر حضرت امیر (ع) نقش‌آفرینی نکرد. سرتاسر حیات کوتاه اما پر برکت صدیقه طاهره (س) آکنده از عرفان و معنویتی خاص بود که جز وجود نورانی آن حضرت، احدی یارای رسیدن به آن جایگاه را نداشت.

بر آن شدیم با توجه به فرارسیدن ایام فاطمیه و شهادت جانگداز آن حضرت، ابعاد عرفانی و معنوی سیره ام ابیها را بررسی کنیم. بدین منظور با حجت‌الاسلام و المسلمین احمد رهدار استاد حوزه و دانشگاه به گفت‌وگو نشسته‌ایم که در ادامه می‌خوانید:

حجت‌الاسلام والمسلمین احمد رهدار، با اشاره به گستره معنوی و عرفانی حضرت فاطمه زهرا (س) گفت: نقطه شتاب حرکت حضرت زهرا (س) در مسیر معنوی و باطنی در طول عمر آن حضرت بسیار قابل توجه است و علت این مساله از یک جهت به این مهم بر می‌گردد که این درجه و منزلتی که آن حضرت کسب کرد حداکثر طی ۱۸ سال اتفاق افتاده است. ایشان بانویی با سن بالا نیست و هرچه که از کرامات و بزرگواری صدیقه طاهره (س) ثبت یا در ادبیات روایی ما بازتاب داده شده در واقع قرائتی از یک سیره هجده ساله است و طبعاً این مدت نشان دهنده آن است که سرعت سلوک معنوی حضرت جایگاه والایی داشته است که در این مدت تا این اندازه میراث بر جای گذاشتند.

این استاد حوزه ادامه داد: نکته جالب توجه اینکه حتی ائمه اطهار (ع) به هنگام سختی‌ها به حضرت زهرا (س) پناه برده و توسل می‌کردند؛ معمولاً وقتی انسان در اوج سختی‌ها به کسی پناه می‌برد آن شخص باید موقعیت و منزلتی فرادست داشته باشد؛ البته حضرت زهرا (س) با قطع نظر از آن مقامات و منزلت‌هایی که دارند؛ همین اندازه که مادر امامان معصوم هستند حکایت از جایگاه والای آن حضرت دارد و از سوی دیگر پناه بردن ائمه (ع) به هنگام شداید و سختی‌ها به آن حضرت جالب توجه است چراکه سختی‌های اهل بیت فردی و شخصی نبوده بلکه به خاطر جایگاه رسالت و امامت بوده و جنس متفاوتی داشته است، بنابراین علی القاعده آن کسی که اهل بیت (ع) به او توسل کنند جایگاهی بس رفیع دارد.

یکی از شاخص‌های نظام معنویت فرد است که از طریق نظام بلا، میزان توجه خداوند را به آن شخص را ارزیابی کنیم.

وی افزود: از سوی دیگر «عطای خاص» ویژگی دیگر حضرت زهرا (س) است. برای شرح این مساله باید مقدمه‌ای را بیان کنم، از جمله تفاوت‌هایی که میان دستگاه نبوت و دستگاه امامت مطرح می‌کنند آن است که برای نبی وحی نازل می‌شد، به عبارت دیگر علم نبی از طریق کانال وحی به لوح محفوظ وصل می‌شود و علم امام به طریق الهام، البته این الهام غیر از الهام‌های روان شناختی است.

رهدار با اشاره به انواع وحی تصریح کرد: یک وحی عام و یک وحی خاص داریم، وحی عام به همه اعم از انبیا، به امامان و حتی به موجودات دیگر شده و برای مثال در قرآن آمده است که به زنبور عسل وحی کردیم؛ اما وحی خاص جز ممیزات دستگاه نبوت است، یعنی فرشته الهی از جانب خداوند سخن و امری را خطاب به شخص خاص می‌کند که به آن وحی خاص می‌گویند، حضرت زهرا (س) بی آنکه نبی باشد وحی خاص دریافت می‌کرده است. به همین دلیل از تعبیر عطای خاص استفاده کردم. این امر نشان از جایگاه والای معنوی آن حضرت دارد.

وی گفت: نکته دیگری که لازم می دانم در این مورد مطرح کنم، بحثی است که فلاسفه اسلامی مطرح می‌کنند؛ یکی از منازل که در سلوک عرفانی مطرح شده بلا و ابتلاء است. در کتاب «منازل السائرین» خواجه عبدالله انصاری بلا به عنوان یکی از منازل بر شمرده شده است. دستگاه دینی نیز همین گونه بوده و به بیان‌های مختلفی بیان شده کسانی که مقرب تر هستند با بلایای بیشتری در زندگی مواجه می‌شوند؛ تجربه تاریخی از زندگی معصومین (ع) نیز به وضوح این مساله را نشان می‌دهد. حتی حضرت سلیمان که مکنت داشت باز هم به گونه‌ای دیگر با بلا مواجه بود چه اینکه خداوند در قرآن می‌فرماید بلا برای برخی با خوف و برای برخی با نعمت نمودار شده و انسان‌ها اینگونه آزمایش می‌شوند.

این استاد حوزه و دانشگاه افزود: بنابراین بلا برای مؤمن نعمت است و اگر شدت بلا برای بانوی مکرمه‌ای چون زهرای مرضیه، به حدی است که انسان حیرت می‌کند از این جهت است که حضرت مقام والایی داشته که این چنین با بلایای مختلف مواجه می‌شده و آنچنان که در روایت‌ها بیان شده است حضرت در هجده سالگی موهایشان سفید شده بود و این امر به دلیل کثرت بلاها بوده است. این سطح از سختی‌ها و بلایا برای آن حضرت یک کُد است، یکی از شاخص‌های نظام معنویت فرد است که از طریق نظام بلا، میزان توجه خداوند را به آن شخص را ارزیابی کنیم.

وی ادامه داد: طرفه آنکه، در تمام مدت با وجود این بلاهای مستمر و شدید، هیچ گلایه‌ای از حضرت زهرا (س) ثبت نشده است، البته ایشان شکایت دارد برای مثال خلیفه اول و دوم می‌آیند و حضرت شکایت می‌کند و می‌فرماید که من شکایت شما را نزد خداوند خواهم گفت. ماجرای این شکایت نیز بر سر پایمال کردن حق علی (ع) امام و ولی جامعه بود.

حجت‌الاسلام رهدار گفت: بنابراین مقام معنوی و عرفانی زهرای مرضیه به گونه‌ای رفیع بود که اولاً وحی خاص دریافت می‌کرد که حکایت از سیره وجودی آن حضرت و مقامات ایشان دارد و از سوی دیگر نسبت شداید و بلایایی که حضرت در زندگی متحمل شدند حکایت از جایگاه معنوی دخت پیامبر (ص) دارد. بلایایی که هریک در نظر آن حضرت نعمت بود نَه رنج و مصیبت.