تاکید رهبری بر استفاده از ادبیات طنز برای بیان آسیب‌ها با رعایت انصاف
حوزه فرهنگ و هنر همواره یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های مقام معظم رهبری بوده است. این دغدغه چه زمانی که ایشان در مقام رئیس جمهوری در کشور ( ۱۳۶۰ تا ۱۳۶۸) ایفای نقش می‌کردند و چه در طول دوره‌ای که رهبری کشور را برعهده داشته‌اند، همواره وجود داشته است. گواه آن هم این که طی سال‌های ۹۶ تا ۹۸ حضرت آیت‌الله خامنه‌ای طی جلسات مختلف در قالب نشست‌های غیررسمی، صمیمی و دوستانه که به نشست‌های «پنجشنبه شب‌ها» میان اهالی فرهنگ و هنر معروف شده است، هر بار با یکی از صنوف و شاخه‌های مختلف فرهنگ و هنر نشستی را برای شنیدن آراء، نظرات، مطالبات و دغدغه‌های هنرمندان برگزار می‌کردند.
ایشان در آن جلسات بعد از شنیدن صحبت‌های حاضران، گاه در حوزه نقد مسائل فرهنگی و گاه بر محور تقویت نقاط قدرت، قوت و جریان‌ساز مسائل فرهنگی، مسائل مربوط را به مسئولان ذی‌ربط ابلاغ می‌فرمودند و در راستای تحقق آنها نیز پیگیری مستمر و مداوم داشتند.
یکی از نشست‌های صمیمانه پنجشنبه شب‌ها به میزبانی مقام معظم رهبری از هنرمندان و خانواده تئاتر کشور اختصاص داشت که در قالب بخش دوم مستند غیررسمی به کارگردانی سیدمحمدعلی صدری‌نیا از شبکه‌های سه، افق و نمایش سیما چهارم تا ششم دی ۱۳۹۹ پخش شد.
در راستای همین نشست و بیان دیدگاه‌ها، دغدغه‌ها و نقطه نظرهای اهالی تئاتر با هنرمندان این عرصه به گفت‌وگو پرداختیم. سومین بخش این گفت‌وگوها به صحبت با ناصر فیض شاعر، منتقد ادبی و پژوهشگر حوزه ادبیات اختصاص دارد.
دیدار با رهبری مانند تابش نور امید بیشتر برای ادامه راه فرهنگی است
ناصر فیض در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا درباره دیدار صمیمانه اهل قلم با مقام معظم رهبری گفت: وقتی بالاترین جایگاه در نظام دغدغه‌های جدی داشته باشد و آشنایی بیشتر با عاملان و تأثیرگذاران حوزه‌های مختلف علمی و فرهنگی از علاقه‌مندی‌های اساسی ایشان باشد، بدون تردید فرصت‌های ارزشمندی ایجاد می‌شود که اهالی دانش و فرهنگ می‌توانند در این فضای مغتنم به دور از چهارچوب‌های دست و پاگیر و بی واسطه به طرح مشکلات و در میان گذاشتن دیدگاههایشان بپردازند.
وی ادامه داد: در چنین شرایطی سیاست‌های خاص و جناح‌بندی‌ها کمرنگ می‌شوند و آنچه که اتفاق می‌افتد به حقیقت امر بیشتر نزدیک است و می‌تواند نور امید را در دل اهل دانش، فرهنگ، هنر و نخبه‌های جامعه در حوزه‌های متفاوت زنده کند. این سبب می‌شود آنها دلگرم‌تر و با تلاشی مضاعف فعالیت‌ها و توانمندی‌های‌شان را در راستای پیشرفت کشور به کار ببندند.
اصلی‌ترین ره‌آورد دیدار با مقام معظم رهبری از دید ناصر فیض
نویسنده کتاب «گزیده ادبیات معاصر» با اشاره به آنکه برای بیان بعضی از دیدگاه‌های عزیزانی که در این دیدارها حضور داشتند در بیرون از این اتفاق گوش شنوایی وجود ندارد و اگر هم اندک توجهی وجود داشته باشد در پیچ و خم عدم شایستگی و توانایی برخی از مسئولان در پاسخگویی درست به خواسته‌های آنان نتیجه مطلوبی پیدا نخواهد کرد، خاطرنشان کرد: برای من هم به عنوان کسی که این فرصت را داشته و در دو دیدار از سلسله دیدارهای غیر رسمی حضور داشته‌ام، تجربه‌ای شیرین و دوست داشتنی بود و با آنچه در طرح مباحث پیش آمد تا پیش از آن بی‌نصیب و بیگانه بودم و همواره به عنوان واقعه‌ای کم سابقه و ارجمند در خاطرم خواهد ماند.
اصلی‌ترین ره آورد این دیدارها برای من روشن شدن برخی از تردیدها در ذهنم بود. یکی اینکه اغلب ناهماهنگی‌ها که حتی گاه در سطوح قابل توجه مسئولیت‌ها در کشور وجود دارد نه تنها مورد تأیید ایشان نیست بلکه از مطالبات و دغدغه‌های جدی شخص اول نظام است.
تاکید رهبری بر استفاده از طنز برای بیان مشکلات و نقد منصفانه
فیض که از شاعران شناخته شده عرصه طنز و برگزیده جشنواره شعر فجر است گفت: در دیداری که طنزپردازان داشتند اهالی طنز از اصحاب مطبوعات و همکاران رسانه صدا و سیما هر یک از دیدگاههایشان صحبت و برخی از خواسته‌هایشان را مطرح کردند که ایشان نیز با طرح دیدگاه‌های خود به بیان انتظاراتی که از مسئولان امر داشتند پرداختند و در اهمیت طنز و شوخ طبعی در بیان مشکلات در کنار نقد منصفانه سخن گفتند و توصیه به اینکه وظیفه طنزپردازان وظیفه خطیری است و باید قدر این هنر و توانایی خویش را بدانند.
مترجم کتاب «دست‌هایم را برای تو می‌آورم» تصریح کرد: در خلال سخنان ایشان اشاره ای هم به اهمیت هجو شد که می‌توان از هجو به عنوان سلاحی کار آمد و تأثیر گذار در برابر دشمنان استفاده و جنبه‌های غیر انسانی و منفی آنان را برجسته‌تر کرد تا دیگران با ماهیت پلید و شرارت آنان آشناتر شوند. برخی از طنزپردازان هم آثاری به نظم و نثر قرائت کردند که استقبال ایشان را در پی داشت و طبق معمول اگر نیازی پیدا می‌شد، نقد و نظر خود را درباره آثار خوانده شده پنهان نمی‌کردند.
توصیه مهم رهبری درباره رعایت حد و جایگاه طنز نزد عموم مردم
فیض با تاکید بر آنکه توصیه دیگر ایشان به پرهیز از لودگی بود و اشاره به اینکه ولو با بی اخلاقی همراه نباشد، لودگی را مردود دانستند، یادآور شد: در جایی هم تذکر مهمی دادند به اینکه شما اهل طنزید، این را در آثارتان بگنجانید و به صورت فرهنگ درآورید که طنز غیر از بی‌حیایی است. غیر از تهمت، دروغ و خلاف اخلاق است تا مردم کسی را که به نام طنز پرده‌داری می‌کند پس نزنند.
یک وقت شما اعتراض دارید و به زبان طنز بیان می‌کنید این اشکالی ندارد اصلا طنز برای نقد کردن است اما زیادی تند و تیز و دارای بی‌مبادلاتی نباشد. به هیچ وجه معتقد نیستم که باید جلوی زبان طنز انتقادی را گرفت اما بی‌محابا وارد نشوید چون ممکن است گاهی اثر عکس بگذارد. نکته‌ها و مطالب ارزشمند در این دیدار فراوان بود که در این مقال و مجال مختصر نمی‌گنجد.
تاکید معظم‌له بر توجه بیشتر به مسئولیت اهل فرهنگ
فیض در پایان تاکید کرد: این دیدار از زاویه‌ای بالاترین سطح در دیدار با مسئولان است. مباحث و مطالبی که در این دیدار از طرف مدعوین و میزبان دیدار مطرح و بیان می‌شود بدون تردید می‌تواند در سطح تصمیمات کلیدی کشور در حوزه‌های مختلف تأثیر گذار باشد.
وی خاطرنشان کرد: کمترین تأثیر آن تذکری است که به برخی داده می‌شود در توجه بیشتر به مسئولیتی که بر عهده دارند و نتیجه‌ی آن می‌تواند تامل و بازنگری در اقداماتی باشد که تا کنون انجام گرفته تا شاید در ادامه راه اوضاع دانش، فرهنگ، هنر و بخش‌های دیگرِ توانمندی‌ها، رضایت‌بخش تر باشد.
