پریشان‌حالی محیط‌ کارگری در اردبیل

کارگرآنلاین:  در سال گذشته استان اردبیل تجربه‌های متعددی از مطالبات ناکام کارگران را تجربه کرد. چه آن زمان که کارگران کارخانه ذوب‌آهن اردبیل بارها و بارها در مقابل استانداری و سایر دستگاه‌ها صف کشیدند و چه آن زمان که کارگران کارخانه سیمان مدعی حقوق از دست رفته بودند.

نه تنها در بین صنایع بزرگ بلکه در کارگاه‌های کوچک نیز کارگران داد خود را به دستگاه‌های متولی بردند تا شاید فریادرسی صدای آن ها را بشنود و به تب و تاب زندگی آن ها سروسامانی بخشد.

امروز بررسی کارشناسان نشان می‌دهد، وضعیت نامطلوب محیط‌های کاری برآمده از علل مختلف از جمله بی‌توجهی به قوانین، استعمار کارگر به بهانه سود آفرینی، رکود بازار و برخی مسائل کلان اقتصادی است.

بطوریکه کارگرانی که حاضرند با عرق جبین خود معیشت خانواده‌شان را تأمین کنند، در لابه‌لای چرخ‌دنده‌های تفکر و عملکرد کارفرمایان از عنصر مهم امنیت شغلی که این روزها در محیط‌های کاری به جد به آن توجه می‌شود، بی‌بهره‌اند.

قراردادهایی که به نفع کارفرما نوشته می‌شود

مسئولان استانی اذعان دارند که اشتغال دغدغه اصلی جوانان تحصیل کرده است. آخرین نرخ بیکاری در این استان ۱۲.۸ درصد اعلام شده است.

تعداد کثیر نیروی کار و کمبود زمینه‌های شغلی موجب شده است، در سال‌های اخیر رفتار کارفرمایان با کارگران با تغییرات قابل‌توجهی مواجه شود.

کارفرمایان با مشاهده تعداد قابل‌توجه متقاضی در بیشتر مواقع قوانین دستمزد و تسهیلات را پشت گوش انداخته و قراردادهایی به نفع خود تنظیم می‌کنند.

در مقابل جوانان تحصیل کرده به مشاغل و درآمدهایی که در حد تأمین استهلاک رفت‌وبرگشت به محیط کاری است، تن داده و برای اینکه شغلی داشته باشند، قراردادهای این چنینی را امضا می‌کنند.

مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان اردبیل گفت: هر فردی که در مقابل دستمزد کار کند، مشمول قوانین کار است چه بیمه باشد چه نباشد؛ چه قرارداد کتبی داشته باشد چه نداشته باشد.

حسین منوری که بخش مهمی از فعالیت اداره کار را تنظیم روابط کار می‌داند، تصریح کرد: متأسفانه قراردادهای سفید امضا آفت محیط‌های کاری است و ما شاهد تنظیم قراردادهایی سفید تاریخ، سفید مبلغ و سفید امضا هستیم که هر گونه حق را برای کارفرما ایجاد می‌کند.

یکی از شهروندان اردبیلی در این خصوص گفت: بنده برای پیدا کردن شغل به چند شرکت خصوصی مراجعه کردم که در تمامی آن ها گفته شد به هیچ عنوان پوشش بیمه نداریم.

معصومه محمدی تصریح کرد: در یک جا برای کار دفتری ۳۰۰ هزار تومان در ماه، در جای دیگر ۲۰۰ هزار تومان و در جایی ۲۵۰ هزار تومان پیشنهاد می‌شد و هیچ تسهیلاتی نیز قائل نبودند و فقط مدت‌زمان کار تفاوت داشت.

وی افزود: در یکی از شرکت‌ها نیز گفته شد بعدازاینکه مشغول به کار شدم به نسبت کاری که انجام می‌دهم حقوق دریافت خواهم کرد.

معضل بیمه در محیط کاری و چشم‌پوشی نهادهای ناظر

کارفرمایان در اغلب مواقع نه تنها شرایط کاری را خود و نه بر اساس قوانین تنظیم می‌کنند، بلکه بسیاری از حقوق کارفرما را پرداخت نیز نمی‌کنند.

همچنان که شهروند اردبیلی به آن اشاره داشت، بیمه نشدن کارگر در محیط کاری از معضلاتی است که برای قبول نکردن تعهدات در اغلب محیط‌های کار و کارگری مشاهده می‌شود.

کارگران به دلیل اینکه بتوانند معیشت خود را تأمین کنند، تمکین می‌کنند و این موضوع موجب می‌شود در ادامه کارفرمایان جرئت و جسارت بیشتری در بهره‌کشی کارگر بیابند.

مدیر یک واحد تولیدی در اردبیل در خصوص اینکه چرا کارگران خود را با وجود اعتراض‌های مکرر آن ها بیمه نمی‌کند، تصریح کرد: بنده در وضعیت اقتصادی فعلی قادر به تأمین هزینه بیمه نیستم.

وی که نخواست نامی از وی برده شود، متذکر شد: وقتی واحد تولیدی به رکود برمی‌خورد، از سوی دستگاه های متولی هم موردحمایت قرار نمی‌گیرد و در نتیجه وقتی دخل‌وخرجمان همخوانی نداشته باشد مجبور می‌شوم از برخی هزینه‌ها از جمله بیمه کسر کنم.

این کارفرما معتقد است اغلب واحدهای تولیدی به دلیل مشکلات اقتصادی کارگران خود را بیمه نمی‌کنند و بااین‌وجود به نظر می‌رسد هنوز هم مواردی از بیمه نشدن کارگران در واحدهای تولیدی موفق به گوش می‌رسد.

کارگران میدان عالی‌قاپو: امنیت شغلی نداریم

شاید بتوان یکی از نمونه‌های بارز وضعیت محیط‌های کاری را در وضعیت کارگرانی که در میدان عالی‌قاپو منتظر کار نیمه‌وقت با بیل و کلنگ می‌نشینند مشاهده کرد.

کارگرانی که بارها به بهانه‌های مختلف از جمله آلوده شدن منظر شهری از مقابل مسجد عالی‌قاپو رانده شده‌اند اما بار دیگر به امید اینکه بتوانند کار یکی ‌دو روزه پیدا کنند، صف کشیده و منتظر کارفرما مانده اند.

یکی از این کارگران گفت: هیچ کجا کار نمی‌دهند، مجبورم اینجا بشینم تا شاید کسی کارگر بخواهد.

یکی دیگر که به مدت یک هفته است سر کار نرفته، از وضعیت نامناسب مالی خانواده‌اش می‌گوید.

اغلب کارگرانی که به این شکل در محیط‌های کاری به کار گرفته می‌شوند امنیت شغلی ندارند و صرفاً برای دستمزد حاضر به کار بدون کمترین تسهیلات می‌شوند.

امنیت شغلی در محیط‌های شیک کاری نیز عنصر گمشده‌ای است. در برخی مواقع شرکت‌های خصوصی با به کار گیری موقت نیروهای کار هیچ تضمینی برای ماندگاری وی ایجاد نمی‌کنند.

بطوریکه به گفته مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان بیشترین موارد عدم رعایت قوانین در محیط‌های کاری به اتمام مدت قرارداد و عدم تمدید قرارداد ارتباط دارد.

منوری افزود: در بیشتر مواقع کارفرما موظف به پرداخت مطالبات کارگر بیکار شده است؛ از جمله بیمه بیکاری برای کارگرانی که بدون میل و اراده بیکار شده‌اند و بااین‌وجود برای اینکه از این مهم سر باز زند یا با کارگر عقد قرارداد نمی‌شود و یا قراردادهای سفید منعقد می‌شود یا مطالبات پرداخت نمی‌شود.

فشار اقتصادی در بین کارگران سرشکن می‌شود

سال گذشته پنج هزار مورد شکایت از عملکرد کارفرمایان در اردبیل بررسی شده است. در مقابل شکایت از عملکرد کارگران به ندرت مشاهده می‌شود.

مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان معتقد است بازرسان کار هرگونه تخلف را رصد می‌کنند و بااین‌وجود عوامل متعددی موجب بروز و ظهور این تخلفات می‌شود.

وی افزود: اینکه یک کارگاه تولید کند و به سودآوری برسد و دخل‌وخرج متناسب داشته باشد بی‌شک در چنین محیطی کارگر اذیت نمی‌شود، چراکه کارگر و کارفرما لازم و ملزوم یکدیگر هستند.

منوری افزود: آنچه موجب بروز و ظهور این آزار و اذیت‌ها است، به نتیجه فعل‌وانفعال اقتصادی برمی‌گردد؛ از جمله بهره بانک‌ها، تحریم، نرخ دلار، ناتوانی در فروش محصول و ورود محصولات وارداتی.

وی تأکید دارد که در وضعیتی که کارخانه‌هایی با مشکلات محیط‌های کاری داریم، کارخانه‌هایی نیز فعال هستند که بهره‌وری دارند و کارگران در وضعیت مناسبی مشغول به کارند.

به گفته مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان فشار اقتصادی در سطح ملی و بین‌المللی سرشکن می‌شود و وقتی درآمد و هزینه همخوان نباشد برخی از این مشکلات دور از ذهن نیست.

کارگران ذوب‌آهن زمانی که در مقابل استانداری اردبیل صف کشیده بودند، تنها یک مطالبه داشتند و آن هم حق قانونی آن ها بود. یکی از این کارگران تأکید داشت که وقتی با زحمت ما کارخانه پا گرفته درست نیست امروز پول ما را ندهند.

هر چند به همت دستگاه‌های اجرایی مشکل این کارگران رفع شد و به سرکار خود باز گشتند، اما هنوز شمار کارگران قربانی محیط‌های کاری که از ترس از دست دادن شغل به شرایط کارفرما رضایت می‌دهند قابل‌توجه است. کارگرانی که اگر حمایت شوند، حقوقشان محفوظ خواهد ماند./مهر