ملاصدرا معاد جسمانی را با الهام از قرآن به اثبات رساند
حجت‌الاسلام والمسلمین سیدیدالله یزدان‌پناه، 12 اسفندماه در افتتاحیه همایش بین‌المللی «جاودانگی نفس در اسلام و مسیحیت» که به همت پژوهشکده فلسفه و کلام اسلامی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد، در سخنانی به سیر تطور تبیین‌های فلسفی و عرفانی از آموزه معاد جسمانی پرداخت.
وی با بیان مختصری از مبانی سه دستگاه فلسفی در تاریخ اندیشه اسلامی(فلسفه مشاء، فلسفه اشراق و حکمت متعالیه)، به تأثیر این مبانی در تبیین آموزه معاد جسمانی پرداخت و گفت: ابن سینا بر معاد روحانی استدلال می‌کند و دستگاه فلسفی او توان اثبات معاد جسمانی را ندارد و خود بدان معترف است.
دبیر علمی همایش «جاودانگی نفس در اسلام و مسیحیت» تصریح کرد: شیخ اشراق با توجه به تأکید نصوص دینی بر جسمانی‌بودن معاد، تا حدودی توانست جسمانی‌بودن معاد را تبیین فلسفی کند، اما به طور کامل از عهده تبیین آن بر نیامد تا اینکه ملاصدرا با جمع‌آوری هشت دسته نصوص دینی و با دسته‌بندی چهار مؤلفه، توانست به تبیین معقولی از معاد جسمانی در دستگاه فلسفی حکمت متعالیه دست یابد.
وی افزود: ملاصدرا اولاً صور بهشتی را به صورت تقدّری و صوری تبیین کرد و شکل‌مندی و اندازه‌داشتن صور بهشتی را اثبات فلسفی کرد؛ ثانیاً گفت این صور جوهری‌اند، یعنی ما در بهشت با حقایق جوهری در ارتباطیم؛ ثالثاً این حقایق صوری جوهری نه در دنیا، بلکه در نشئه آخرت هستند؛ رابعاً از متون دینی بر می‌آید که بدن اخروی همین بدن دنیوی بعینه است.
یزدان‌پناه اظهار کرد: در واقع، صدرا با یک تلاش اجتهادی فیلسوفانه در سطح عالی معارف دینی در فهم متون دینی گام برداشت و توانست در مرحله بعدی با تأثیرپذیری از عرفان، و مبتنی بر چندین اصل به اثبات معاد جسمانی بپردازد.
وی گفت: البته از آنجا که ملاصدرا فصل اخیر انسان را جنبه الوهی او می‌دانند، قائل‌اند در هر مرتبه وجودی که این فصل اخیر حاضر باشد، بر اساس اصل اتحاد عاقل و معقول یا عمل و عامل، هویت واحد انسانی و کمالات او محفوظ است و این همانی بدن دنیوی و اخروی حفظ می‌گردد؛ یعنی وقتی نفس عمل در جان ما می‌نشیند، هویت ما ساخته می‌شود و این هویت است که بهشت یا جهنم ما را می‌سازد؛ او معتقد است این هویت جوهری با قوه خیال محقق می‌شود.
دبیر علمی همایش «جاودانگی نفس در اسلام و مسیحیت» تصریح کرد: ملاصدرا با ابزارهای فلسفی‌اش توانست حقایق نصوص دینی، عینیت و تقدر اعمال را حفظ کند؛ یعنی توانست اثبات فلسفی کند که باطن ما در روز قیامت ظاهر می‌شود و سیرت دنیایی ما به صورت ظاهر اخروی درآید و این نکته‌ای است که او از قرآن الهام گرفته است که می‌فرماید: «یوم تبلی السرائر»؛ بنابراین ملاصدرا به کمک نزدیک به ۲۰ اصل فلسفی تلاش کرد معاد جسمانی را به اثبات فلسفی برساند و به نظر می‌رسد وی در این تلاش فلسفی کامیاب بوده است.
این همایش تا ۱۴ اسفندماه ۱۳۹۹ با ارائه مقالات پذیرفته‌شده و رونمایی از ۱۵ اثر ذیل همایش ادامه می‌یابد.
انتهای پیام
