حسن روحانی چند سال قبل در مقدمه کتاب سریع القلم چه نوشته بود؟
به گزارش کارگرآنلاین، رهبر انقلاب فرمودند «مسیر پیشرفت در گرو حرکت بر چارچوب اصول و مبانی مکتب امام است»، این به آن معنی است که الگوی پیشرفت متعارف در بررسی‌های توسعه مطلوب جمهوری اسلامی ایران نیست. اما چگونه می‌توان بین دو مقوله پیشرفت و نیروی محرکه آن پیوند ایجاد کرد.
مفروض این است که «مدل امام»، یک مدل متناسب با اندیشه امام، بومی و درون‌زاست؛ به این معنی که یکی از شاخص‌های مدل امام «ایجاد انگیزه، تحرک و امید در ملت ایران» بود، و بارها تلاش کرد این موضوع مورد توجه قرار گیرد که «ملت ایران جایگاه قابل توجهی دارد». استعاره استقلال که در منظومه فکری امام جایگاه رفیعی دارد به دلیل اهمیت همین «جایگاه قابل توجهی» مطمح نظر ایشان است که برای ملت ایران تصور می‌کنند.
در مقدمه‌ی چاپ دوم کتاب «اقتصادنا»، شهید صدر نخست از دو جریان حاکم در غرب، یعنی نظام اقتصادی سوسیالیستی و سرمایه‌داری سخن می‌گوید که ادعای امامت برای جهانیان را دارند و کشورهای فقیر و مسلمان را به دنبا‌له‌روی خود می‌خوانند. آن‌گاه الگوگیری و تبعیت از این نظام‌های غربی را در سه شکل و سه مرحله‌‌ی متوالی توضیح می‌دهند.
اول، تبعیت سیاسی کشورهای اسلامی از الگوی غرب؛ طوری‌که مستقیماً اقتصاد خود را بدان‌ها سپرده باشند. دوم، تبعیت اقتصادی با فرض استقلال سیاسی؛ طوری‌که خود زمامدار امور اقتصادی خود باشند، ولی در عمل، میدان اقتصاد آنها جولانگاه غرب باشد.
سوم، تبعیت از منهج و تفکر اقتصادی غرب، هرچند که در سیاست و اقتصاد، خود را مستقل بدانند. بعد از اضمحلال شوروی، در حال حاضر مصداق طواغیت و کفار، نظام لیبرال سرمایه داری غرب است که نه تنها به ملت های مسلمان که به ملت های خود نیز رحم نمی نماید.
با توجه به گفتمان «عزت و پیشرفت» که منطبق با فراگفتمان انقلاب اسلامی است؛ الزاما نیازی نیست که در هر آنچه اطراف خود می بینیم به استقلال مطلق تولید برسیم و هیچگونه مبادله ای با کشورهای دیگر نداشته باشیم. بلکه با رصد و اشراف دقیق فنی، علمی و صنعتی باید حداقل در هر کالا یا حوزه ای که می تواند زمینه-ی تسلط و فشار کفار را فراهم آورد، برنامه خودکفایی را اجرا نماییم.
این حوزه ها می توانند حوزه های تکنولوژی سطوح عالی، انواع انرژی، اقلام مصرفی استراتژیک مثل گندم، برنج و کنجاله باشد که در سال های متمادی نتیجه عدم خودکفایی درآنها را در برخی بحران ها و نوسانات قیمتی جامعه ی خود دیده ایم. مثلا کشور ما در حوزه ی انرژی کشوری غنی است ولی عدم تدبیر صحیح باعث شده که از ناحیه گاز در برخی استان های شمالی بخصوص در فصول سرد دچار بحران شویم.
در این تقسیم بندی، کشورهای در حال توسعه نیز سهمی از تولید جهانی دارند. مثلا کشورهای شرق آسیا، بعلت داشتن ملتی با سطح توقع و زندگی ساده تر، و البته بازار مصرف مناسب، وظیفه تامین نیروی کار ارزان برای کمپانی های چندملیتی را دارند. درست است که این حجم از تولید در کشورهای در حال توسعه سبب ایجاد اشتغال می شود؛ اما این اشتغال به منزله ی دارویی آرام بخش، مسکن درد موقتی بیکاری در کشورهای در حال توسعه است و نه علاج آن زیرا اشتغالی است که ناپایدار بوده و سیاست گذار کلان آن در جایی دیگر قرار دارد.
حسن روحانی در مقدمه کتاب «ایران و جهانی شدن»، نوشته ی محمود سریع القلم، صراحتا توسعه و هویت ملی را در مقابل هم قرار می دهد. وی از لزوم تعادل میان هویت و توسعه در فرآیند جهانی شدن صحبت می کند و در کنار این مسئله، الگوی اقتصادی کشورهایی چون چین، برزیل و هند را مطرح می نماید.
فارغ از بحث «هویت» که در حوزه ی فرهنگی جای کار بسیار دارد، اولویت دادن نامعقول به توسعه در خلال این سخنان را می توان دریافت. از آنجائیکه یکی از مولفه های هویتی گفتمان ناب انقلاب(عزت و پیشرفت)، استقلال است؛ طبیعتا با این طرح بحث، کشوری که بخواهد دنبال توسعه به هر قیمتی باشد، باید این مولفه ی هویتی را کنار بگذارد و یا حداقل آنرا تعدیل کند. سریع القلم بعنوان یکی از چهره های فعال این گفتمان در حوزه نظری، در حاشیه ی یکی از مقالات خود می گوید: ««ما در دنیا لفظ، مفهوم و تعبیری به نام استقلال اصلاً نداریم.
استقلال تعبیری است که در دهه‌ی 1950 میلادی کشورهای آفریقایی برای دوره‌ی استعمارزدایی استفاده می‌کردند. مفهومی بود که مؤثر افتاد و در کسب حاکمیت ملی برای ایران در دوران پس از انقلاب اسلامی مفید بود، اما امروز لغت استقلال کاربرد ندارد». در این راستا، تضعیف توان و استعداد ملی در جهت تولید و تاکید بر لزوم واردات کالا به منظور پیوستن به دهکده ی جهانی، سرلوحه این جریان فکری قرار گرفته است.
گفتمان دولت تدبیر و امید که متاسفانه تا اندازه ی زیادی این نظم ساخته آمریکا را پذیرفته است؛ بنا دارد ایران اسلامی را با الگویی شبیه مالزی و کره جنوبی، به توسعه یافتگی برساند. یکی از مظاهر این نگاه در صنعت عاریتی و ناقص خودروسازی ایران مشهود است. نگاه توسعه گرایانه در زمان پهلوی و در ادامه در برخی مدیران بعد از انقلاب، ظرفیت خودروسازی کشورمان را تبدیل به کمپانی های غول پیکری برای مونتاژ نمود.
کمپانی هایی که خیلی بیشتر از کمپانی اصلی تولید می کنند، ولی در آنچه تولید می شود نیز از لحاظ قطعات، خط تولید، استانداردها و ... وابسته به کمپانی های خارجی چون رنو، پژو، دوو و کیاموتورز هستند. ضمن آنکه مدل های مونتاژ شده سالهاست که از استانداردهای جهانی فاصله دارند و ایران را به بازاری برای بازتولید خودروهای از دور خارج شده کشورهای غربی و سودهای هنگفت کمپانی رو به ورشکستگی این کشورها تبدیل کردند.
لذا کشورمان که در حال حاضر در حوزه هوافضا و دفاعی ثابت کرده است به مدد وجود اندکی روحیه ی پیشرفت درونزا، به تکنولوژی ساخت ماهواره، ماهواره بر و هواپیماهای عملیاتیِ جنگی رسیده است؛ توان ساخت داخلی یک خودروی ملی را هم ندارد. آنچه به اسم خودروی ملی در این ساختار معیوب در سالهای اخیر چون سمند و تیبا ساخته می شود نیز، در تمام قطعات خود وابسته به شرکت خارجی است. و کل ابتکار و سواد مهندس ایرانی، فقط اجازه تغییر شکل در چراغ، بوق، حذف و یا اضافه صندوق و نهایتا طراحی لاستیک ماشین را به وی می دهد.
اگر به همه اینها، معیوب بودن چرخه ی مدیریت تولید و نیز وابستگی به حمایت های دولتی را بیافزاییم، به جواب این سئوال که چرا با این حجم تولید ماشین، «کیفیت ماشین های ما اصلا در دنیا مطرح هم نیست؟»، خواهیم رسید. طبق آمارهای جهانی، میانگین تعداد صادرات خودرو به تولید حدود 25% است و این رقم در ایران حدود 15 درصد است. حال آنکه از لحاظ درآمد صادرات، این رقم عددی بسیار پایین تر را دارد.
در دنیای امروز که توانمندی های اقتصادی و علمی برخی کشورهای پیشرفته، بجای اینکه بر خلاف ادعای ظاهرفریب آنها برای خدمت به بشر باشد، برای احاطه و غارت ملت هاست، استقلال در تولید حداقل کالاهای اساسی ضروری است. نظریه پردازان انتقادیِ جهانی شدن سه موج و مرحله برای جهانی شدن قائلند. موج اول استعمار است که زمانی در دست کشورهای غربی بود و از راه ظلم و تسلط نظامی، اهداف نظام لیبرال سرمایه داری را به پیش برد. موج دوم تحمیل الگوی توسعه غربی به کشورهای غیر غربی است و همان اهداف موج قبلی را با روش های روزآمدتر پیگیری می کند.
در این میان برای تضعیف روحیه ی انقلابی گری و عدول ملت ها از ارزشهای انقلابی خود، این ارزشها بعنوان افراط معرفی شده و در نتیجه به لزوم اعتدالگرایی برای رسیدن به مسیر درست و درحقیقت عدول از مسیر درست تاکید می شود. این جریانی نیست که مختص ایران باشد و در دهه های اخیر در بسیاری از کشورهای مخالف غرب ترویج شده است.
جریان توسعه خواه که بخصوص بعد از رحلت امام خمینی(ره) پرده از چهره ی خود کنار زده و بعضا با وقاحت کامل ذیل پرچم امام دوستی، کمر همت به نابودی راه امام راحل بسته اند؛ با مقاومت و روشنگری مقام معظم رهبری حضرت امام خامنه ای(مدظله العالی) روبرو شده است. در این شرایط رهبر انقلاب در مقابل این جریان و توسعه خواهی آن، الگوی «پیشرفت» را بجای توسعه مطرح کردند.
این مفهوم کلیدی که از مفاهیم کلیدی گفتمان عزت و پیشرفت است، راهبردهایی دارد که از جمله مهمترین آنها اقتصاد مقاومتی است. برای تحقق اقتصاد مقاومتی از نگاه رهبر معظم انقلاب، یکی ازمهمترین کارها توجه به تولید و توان داخلی است و یا آنچه راهبرد پیشرفت درونزا مطرح می شود.
«ستون فقرات اقتصاد مقاومتی تولید داخلی است. تولید داخلی اگر بخواهد رونق پیدا بکند یقیناً باید، هم به آن کمک تزریق بشود، هم از چیزهایی که مانع رشد آن است جلوگیری بشود»(10/2/1393).
ایشان در این فراز دو مسئولیت مهم بر گرده ی مسئولین امر می گذارند: حمایت و رفع موانع.
«در اقتصاد مقاومتی تکیه بر تولید داخلی است، بر استحکام بنیه‌ی درونیِ اقتصاد است»(16/4/1393).
همانطورکه شاهد هستیم، ایشان تولید داخلی را بعنوان بنیه ی درونی اقتصاد و نیز ستون فقرات اقتصاد معرفی می کنند. امام خمینی(ره) نیز برخلاف برخی روشنفکرنمایان که کاری جز تضعیف ملت خود ندارند؛ برای دادن روحیه ی خودباوری به جامعه و ملت های مسلمان، ضمن اشاره به توکل به خداوند متعال اینگونه می فرمایند: «بدانید که نژاد آریا و عرب از نژاد اروپا و امریکا و شوروى کم ندارد و اگر خودىِ خود را بیابد و یأس را از خود دور کند و چشمداشت به غیر خود نداشته باشد، در دراز مدت قدرت همه کار و ساختن همه چیز را دارد. و آنچه انسانهاى شبیه به اینان به آن رسیدهاند شما هم خواهید رسید به شرط اتکال به خداوند تعالى و اتکا به نفس، و قطع وابستگى به دیگران و تحمل سختیها براى رسیدن به زندگى شرافتمندانه و خارج شدن از تحت سلطه اجانب.»
امام خمینی(ره) در فرازهای بسیاری از سخنان خویش، با اشاره به اصل استقلال و نفی سبیل به مسئله توان وتولید ملی می پردازند. «بر دولت ها و دستاندرکاران است چه در نسل حاضر و چه در نسلهاى آینده که از متخصصین خود قدردانى کنند و آنان را با کمکهاى مادى و معنوى تشویق به کار نمایند و از ورود کالاهاى مصرفساز و خانه برانداز جلوگیرى نمایند و به آنچه دارند بسازند تا خود همه چیز بسازند. ایشان به مشکلات و محاصره های اقتصادی و تحریم، با این نگاه به عنوان فرصت نگریسته و می فرمایند: «مادامى که بخواهیم مستقل باشیم و زیر بار وابستگى نرویم، باید تحمل این مشکلات و قدرت مبارزه با آن را پیدا کنیم».
امام خامنه ای(مد ظله العالی) نیز با نگاه به قواعد دینی راهبردهایی متناسب به اقتضای شرایط مطرح می کنند. توجه به تولید ملی و ظرفیتهای داخلی آنقدر در منظومه گفتمانی مقام معظم رهبری اهمیت دارد که ایشان نام گذاری چندین سال را با مضامینی مختلف، به این مسئله اختصاص دادند.
«تولید ملی، حمایت از کار و سرمایه ی ایرانی»، «جهاد اقتصادی»، «اصلاح الگوی مصرف» از جمله نام هایی است که به مقوله تولید و نیز مدیریت تولید اشاره دارد. ایشان در سیاست های ابلاغی »تولید ملی، حمایت از کار و سرمایه ی ایرانی» که در سال 1391 به روسای سه قوه ابلاغ شد نیز به نکات دقیقی از منظر راهبردی اشاره داشتند که هنوز هم باید مبنای عمل مسئولین باشد.
ایشان حمایت و عدم تضعیف توان ملی برای تولید را بسیار مورد توجه قرار می دهند و در این باره می فرمایند: « ما تا به کار ایرانی و سرمایه‌ی ایرانی احترام نگذاریم، تولید ملی شکل نمی‌گیرد؛ و اگر تولید ملی شکل نگرفت، استقلال اقتصادی این کشور تحقق پیدا نمی‌کند»(10/2/1391).
«همه بایستی همه‌ی همّتشان را در بخشهای مختلف و گوناگون برای مسئله‌ی تولید صرف کنند»(9/2/1394).
مقام معظم رهبری در اولین روز سال 1394 می فرمایند: «به نظر بنده آن چیزی که امسال [1394] و سالهای بعد از این باید به‌عنوان هدف اقتصاد مورد توجّه باشد، عبارت است از سرمایه‌گذاری بر روی تولید داخلی»(1/1/1394).
در لزوم توجه مسئولین به تولید داخلی و ارتباط آن با راهبرد اقتصادی مقاومتی همچنین می فرمایند»تکیه‌ی عمده‌ی اقتصاد مقاومتی هم باز روی مردم است؛ روی تولید داخلی است»(29/11/1393).
در آخر اگر بخواهیم مولفه های گفتمان عزت و پیشرفت را در حوزه تولید به صورت خلاصه مطرح کنیم شایان ذکر است که رونق تولید ملی باید به حمایت و مدیریت کلان دولت صورت گرفته، موانع شناسایی شود و در جهت رفع آن اقدامات صورت گیرد. اولین گام در شرایط فعلی اینست که جلوی مسئولین و روشنفکرنمایان قجری که در گفتار و عمل به تضعیف توان ملی می پردازند، گرفته شود!!!
منبع: جهان
