صنعت حال خوشی ندارد
کارگران نگران از حمایت‌های شیشه‌ای
به گزتارش کارگرآنلاین، هیچ کس منکر ضعف صنعت در اردبیل نیست. ضعفی که زمانی به بهانه نوپا بودن این استان و زمانی تبعیض بر آن دلیل به ظاهر منطقی یافت و هر دولتی که فعالیت خود را آغاز کرد بخشی از ضعف‌ها را به عملکرد مدیران قبلی منتسب ساخت.
بخش عمده واحدهای تولیدی شهرک‌ها و نواحی صنعتی همچنان در حسرت دودهای سفید سر به فلک کشیده هستند. کارگران همچنان در آرزوی امنیت شغلی و با این وجود جیب مسئولان همچنان پر از آمارهای رونق و اشتغال.
طی سال‌های گذشته تکانه‌های اقتصادی واحدهای ضعیف و نزار را ملتهب ساخته، عده‌ای موفق به دریافت تسهیلات شده‌اند و عده‌ای جان سالم به در نبرده و از چرخه فعالیت خارج شدند.
با وجود اینکه گروه اول همواره مورد بازدیدهای تبلیغی قرار گرفته و در جلسات خبری به عنوان عامل موفقیت در عملکرد مطرح شده‌اند، گروه دوم که اکثریت نیز محسوب می‌شوند، بیشترین تأثیرات خود را بر معیشت کارگران گزاردند.
کارگرانی که گمان کردند با تحصن و اعتراض می‌توانند به حقوق چندماهه خود دست یابند. دریغ از آن که در روزهایی به نام آن ها نه آماری مطرح شد و نه مسئولان با شفافیت با مردم سخن گفتند.
تثبیت شغل و تعدیل نیرو به موازات هم
در آخرین آمار اعلام شده در پی فعالیت ستاد تسهیل و رفع موانع تولید استان به عنوان مهمترین جلسه رفع مشکلات واحدهای تولیدی، ۲۲۹ واحد تولیدی و صنعتی تسهیلات دریافت کردند.
رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان در این خصوص گفت: ستاد تسهیل در اردبیل عملکرد موفقی داشته و ما با پرداخت نزدیک به ۲۵۰ میلیارد تومان تسهیلات به واحدهای تولیدی موجب تثبیت نزدیک به سه هزار و ۵۰۰ شغل شدیم.
سید حامد عاملی تأکید کرد: در واقع تثبیت شغل به این معنی است که اگر این واحدها تسهیلات دریافت نمی‌کردند، این تعداد از کارگران شغل خود را از دست می‌دادند.
در عین حال مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان در خصوص سازوکار ستاد تسهیل به خبرنگار مهر گفت: پیش از این کارگروه اشتغال منابع مالی در اختیار داشت که برای تسهیلات بنگاه‌های زودبازده پرداخت می‌شد و این تسهیلات می‌توانست شغل ایجاد کند.
قاسم رحیمی تصریح کرد: این تسهیلات به کارگروه تسهیل و رفع موانع تولید انتقال یافته و در آن جا نیز به شکل مطلوبی هزینه می‌شود. بطوریکه عملکرد ستاد تسهیل استان نشان می‌دهد با همین تسهیلات پرداختی مشاغل متعددی تثبیت شده و شغل‌های جدیدی نیز ایجاد شده است.
وی افزود: سیاست دولت در وهله نخست تثبیت اشتغال است و در ادامه با فعال کردن طرح‌های راکد و بالای ۶۰ درصد پیشرفت به دنبال ایجاد زمینه‌های شغلی جدید است.
به گفته رحیمی در حال حاضر کارگروه اشتغال در حوزه مشاغل خانگی فعالیت دارد و علاوه بر این مدل‌های جدید کسب‌وکار از جمله طرح تکاپو در کارگروه طرح شده است.
تلاش یک ساله ستاد تسهیل تثبیت سه هزار و ۵۰۰ شغل بوده و این در حالی است که همچنان واحدهای صنعتی بزرگ استان با مشکلات متعددی مواجه هستند و برخی با یک چهارم ظرفیت خود و حتی کمتر فعالیت می‌کنند.
در واقع بازدیدهای تبلیغی از واحدهای تولیدی موفق نتوانسته داغ کارگرانی که از کار بیکار شده‌اند را به فراموشی بسپارد.
وضعیت صنایع بزرگ در اردبیل مطلوب نیست و در همین صنایع فعال نیز کارگران هر روز دست به تحصن می‌زنند
از جمله این واحدها ذوب‌آهن اردبیل است که به گفته نماینده مردم اردبیل در مجلس نزدیک به چهار هزار نفر ظرفیت اشتغال دارد اما تنها با ۲۰۰ نفر فعالیت می‌کند.
صدیف بدری در این خصوص تأکید کرد: وضعیت صنایع بزرگ در اردبیل مطلوب نیست و در همین صنایع فعال نیز کارگران هر روز دست به تحصن می‌زنند.
وی افزود: برای رفع مشکلات بیکاری می‌بایست وضعیت کارگران اردبیلی بازنگری شده و به حل مشکلات آن ها رسیدگی شود.
رکود واحدهای تولیدی که در اغلب مواقع دلایل اصلی آن ضعف مدیریت عنوان می‌شود، موجب شده بسیاری از واحدها دست به تعدیل نیرو و اخراج کارگران حتی با چندین دهه تجربه بزنند.
نماینده مردم اردبیل در این خصوص نیز متذکر شد: برخی شرکت‌ها حتی قرارداد سه‌ماهه با فرد منعقد می‌کنند و این افراد نمی‌دانند امنیت شغلی دارند یا نه و آیا بعد از سه ماه دوباره به کار گرفته خواهند شد یا نه.
واحد تولیدی دیگر سبلان پارچه است که زمانی از آن به عنوان بزرگ‌ترین صنایع نساجی یاد می‌شد اما به گفته بدری به جای چهار هزار نفر، تنها ۷۰۰ نفر در آن مشغول به کار هستند.
مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان نیز با تائید فعالیت این واحد تولیدی با کمتر از ظرفیت خود متذکر شد: سبلان پارچه تنها با ۴۰ درصد از ظرفیت خود فعالیت می‌کند.
رحیمی عمده دلیل رکود این واحد صنعتی را مشکلات بازار فروش دانست و افزود: مشکل سبلان پارچه حاد نیست و حقوق کارگران پرداخت می‌شود.
واحد دیگر نئوپان خلخال است که به گفته مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی مشکل نقدینگی دارد و این واحد شش ماه محصول تولید کرده اما فروشی نداشته است.
وی افزود: برای فروش محصولات با تاجر افغانی مذاکره شده تا وضعیت این واحد تولیدی بهبود یابد.
آمار نامشخص کارگران بیکار شده در پشت آمار اشتغال
با وجود درخواست خبرنگاران نه از طریق ادارات متولی و نه نهادهای صنفی آمار مشخصی از وضعیت کارگران، تعداد بیکار شده و مشکلات پیرامون آن ها مطرح نشده است.
تنها رقم ارائه شده ساماندهی مطابق اعلام دبیر اجرایی خانه کارگر استان مرتضی مقدم به تعداد ۱۵ هزار و ۳۴۶ نفر در خانه کارگر اردبیل است. استان اردبیل به دلیل کمبود زمینه‌های شغلی جمعیت کارگری بالایی دارد. اما اینکه این جمعیت با افزایش همراه بوده یا نه به درستی مشخص نیست.
چرا که وظیفه اعلام این ارقام و مطالعه میدانی وضعیت کارگران بر عهده اداراتی است که حتی در نشست‌های خبری مرتبط با کارگران نسبت به اعلام آن اقدام نمی‌کنند.
در چنین شرایطی مشخص نیست چه تعداد در اردبیل مشغول به کارگری هستند. اما آنچه محاسبه آن دور از انتظار نیست، گرایش به کارگری به دلیل کمبود زمینه‌های شغلی به ویژه برای جوانان فارغ‌التحصیل دانشگاهی است.
کارشناس حسابداری در این خصوص گفت: به ادارات مختلفی برای شغل مراجعه کردم اما دست‌خالی برگشتم؛ در نهایت برای اینکه در مقابل پدرم برای پول توجیبی دست دراز نکنم کارگری می‌کنم.
لازم به ذکر است، این اظهارات به معنی کم‌ارج بودن مشاغل کارگری نیست اما زمینه‌های محدود شغلی موجب شده این روزها حتی فارغ‌التحصیلان دانشگاهی بعد از صرف هزینه قابل‌توجه جهت تحصیل به مشاغلی از این دست روی بیاورند که اغلب ارتباطی با زمینه تحصیل آن ها ندارد.
در کنار افزایش مشاغل کارگری بررسی زمینه‌های حمایتی نشان می‌دهد، طی سال‌های اخیر هیچ تحرک حمایتی مشاهده نشده است. نام تشکل‌های صنفی حامی کارگران در هنگام بروز و ظهور مشکلات شنیده نشده و دستگاه‌هایی که می‌بایست به مشکلات کارگری رسیدگی داشته باشند، بیشتر سرگرم طرح آمارهای ایجاد اشتغال بوده‌اند.
به گفته نماینده مردم اردبیل در مجلس دولت توانسته ۲۴ هزار واحد تولیدی نیمه فعال و تعطیل را در کشور فعال کرده و سال گذشته ۷۰۰ هزار شغل ایجاد کند؛ در حالی که کل اشتغال پایدار ایجاد شده دولت قبلی ۱۴ هزار مورد است.
محمد فیضی گفت: هر چند وجود مشکلاتی در بخش صنعت استان پذیرفته است اما در استان نیز اقدامات مطلوبی صورت گرفته و برای رونق کسب‌وکار جلسات متعدد برگزار شده است.
در عین حال مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان در همایش کارگران از ایجاد ۲۲ هزار شغل در استان خبر داد.
رحیمی متذکر شد: در سه سال گذشته ۱۳ هزار و ۱۲۵ نفر از طریق کاریابی‌های استان به فرصت‌های شغلی معرفی شدند.
وی افزود: علاوه بر این پنج هزار و ۳۴۲ نفر از طریق شرکت‌های تعاونی فرصت شغلی کسب کرده و سه هزار و ۷۵۲ نفر نیز از طریق تسهیلات مشاغل خانگی توانستند صاحب شغل شوند.
مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان با اشاره به ایجاد اشتغال برای ۲۲ هزار نفر اضافه کرد: در سال گذشته از طریق ستاد تسهیل و رفع موانع تولید ۲۵۰ میلیارد تومان به واحدهای تولیدی اردبیل تزریق شد که موجب ایجاد شغل برای ۳۰۰ نفر شده است.
اینکه امنیت شغلی افرادی که از طریق کاریابی ها، تعاونی‌ها و مشاغل خانگی به شغل دست یافته‌اند، تا چه حد است در سال‌های آتی مشخص خواهد شد اما در مقابل آمارهای ارائه شده اشتغال و اعلام رضایت گروهی از مسئولان دل‌نگرانی کارگران از هر لحظه اخراج پابرجاست.
بر اساس اعلام مدیرکل سابق اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان در سال ۹۴ بالغ بر پنج هزار شکایت کارگران از کارفرمایان بررسی شده است.
حسین منوری گفته بود شکایات اغلب به اتمام مدت قرارداد و عدم تمدید قرارداد و پرداخت نشدن مطالبات مرتبط است.
بی‌توجهی مسئولان به ضعف امنیت شغلی کارگران موجب شد در سال ۹۵ نیز با وجود تلاش برای فرافکنی آمار کارگران بیکار شده، بارها اخباری مبنی بر اعتراض کارگران به گوش برسد.
اعتراض از بیکاری، از معوقات چندین ماه و از زورگویی کارفرمایانی که حتی برای اعتراض کارگران خود را تهدید بر برکناری از شغل کرده‌اند.
تمامی اقداماتی که انتظار می‌رفت در سرفصل تنظیم روابط کارگر و کارفرما انجام شود، تاکنون حتی مشکلات یک واحد تولیدی بزرگ را رفع نکرده است و مسکن‌های مقطعی برای رفع مشکل واحدها نتوانسته ایمنی شغلی برای کارگر ایجاد کند.
تحصن کارگری متولی پاسخگویی ندارد
طی یک سال گذشته ضعف‌های مدیریتی به عنوان عمده دلیل تعطیلی یا رکود برخی واحدهای تولیدی عنوان شده اما راهکارهای مدیرانی که از سوی اطرافیان دلسوز کارگر لقب گرفته‌اند نیز راه به جایی نبرده است.
بارها کارگران در مقابل استانداری اردبیل تحصن کرده‌اند. استانداری رفع مشکلات آن ها در حوزه مسئولیت خود ندانسته که به واقع صحیح است. گاهی ادارات صنعت و معدن و تعاون و کار نیز تحصن کارگری را مشاهده کرده‌اند. انجمن‌های صنفی پشت کارگران را خالی کرده و نهایت مسئولیت خود را به جلسات پشت پرده محدود کرده‌اند و اداره کار به ضرورت رفع مشکلات واحدهای تولیدی تأکید کرده و اعلام شده تا زمانی که شکایت از سوی کارگران مطرح نشود، نمی‌تواند به مشکلات ورود کند.
ساعت‌ها انتظار برای پاسخگویی در نهایت به تحصن بعدی و بعدی و بعدی کشیده شده و به عنوان مثال جلسات چندین ساله مسئولانی که آمارهای اشتغال مطرح کرده‌اند برای رفع مشکلات سبلان پارچه، ذوب‌آهن، سیمان، نئوپان خلخال، سرم‌سازی و روغن نباتی به جایی نرسیده است.
مسئولانی که می‌گویند مشکل شما به ما ارتباطی ندارد چند ماه حقوق دریافت نکنند تا متوجه شرایط ما بشوند
برخی کارگران به دلیل اعتراض و چربیدن زور کارفرما از کار بیکار شده‌اند و برخی معوقات بیش از یک سال خود را نتوانستند دریافت کنند.
یکی از این کارگران گفت: مسئولانی که می‌گویند مشکل شما به ما ارتباطی ندارد چند ماه حقوق دریافت نکنند تا متوجه شرایط ما بشوند.
وی افزود: ما شرمنده زن و بچه هستیم و متأسفانه به هر کجا مراجعه می‌کنیم گفته می‌شود کارخانه شما مشکل دارد و نمی‌توانیم کاری انجام دهیم.
در این میان ورود نمایندگان نیز به عنوان حامیان حقوق مردمی به برگزاری جلسات محدود مانده و برخی واحدها حتی با تغییر مدیریت، دریافت تسهیلات و رفع مشکلات اداری نیز به رونق قطعی نرسیده‌اند.
سال‌ها خدمت و در نهایت بیکاری
کارگران متعددی در سال‌های گذشته برای گریز از بیکاری به در ادارات پناه برده‌اند. بطوریکه در جلساتی که قرار بوده تولید تسهیل شود برخی مدیران عامل نیز از وضعیت آشفته تولید خود گفته‌اند اما در نهایت مشخص نیست طی این سال‌ها چه تعداد کارگر خدمت کرده بیکار شده‌اند.
تنها در ذوب‌آهن اردبیل به گفته دبیر اجرایی خانه کارگر استان نزدیک به ۱۰۰نفر شغل خود را از دست داده‌اند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد اغلب واحدهای تولیدی بزرگ در استان با تمامی ظرفیت اشتغال خود تولید نمی‌کنند.
در این میان بیشترین بار ناکامی واحدها به کارگران تحمیل شده و متأسفانه وضعیت رسیدگی به مشکلات کارگری نیز بیش از آن که ساماندهی شود، فرافکنی شده است.
در کنار کارگران واحدهای تولیدی، وضعیت کارگران روزمزد نیز بهتر از گروه اول نیست. این گروه به‌مراتب آسیب‌پذیری بیشتری داشته و میزان آسیب وارده به آن ها نیز در مقایسه با گروه اول کمتر رصد می‌شود.
با وجود تلاش دولت برای تثبیت نزدیک به ۳۵۰۰ شغل در اردبیل در پی فعالیت ستاد تسهیل و رفع موانع تولید، شماری از کارگران اردبیلی بر روی تیغ تیز بیکاری ایستاده‌اند. برخی مطالبات خود را بیش از یک سال است دریافت نکرده‌اند و برخی به دلیل صدمات محل کار حتی حاضر به ادامه شغل نیستند.
حمایت جدی و شفاف از این قشر در وضعیتی تأکید می‌شود که بیکاری کارگران آسیب‌های دامنه‌داری دارد که جبران آن هزینه‌های به‌مراتب بیشتری خواهد داشت./مهر
