چالش‌های بهزیستی در ارائه خدمات به مددجویان چیست؟
سازمان بهزیستی یک نهاد دولتی زیرمجموعه وزارت رفاه و تأمین اجتماعی ایران است که خدماتی به افراد نیازمند جامعه ارائه می‌دهد. بهزیستی، عبارت است از مجموعه‌ای هماهنگ از برنامه‌ها و فعالیت‌هایی که تحت نظارت و کمک دولت، برای بهبود زندگی افراد و گروه‌های آسیب‌پذیر جامعه، انجام می‌شود، این تعریفی است که سازمان ملل متحد از بهزیستی ارائه کرده است، از بدو تأسیس سازمان بهزیستی ۵۲ وظیفه بر عهده این سازمان گذاشته شد، که رسیدگی به امور کودکان بی‌سرپرست (شیرخوارگاه‌ها و مراکز شبه خانواده)، زنان بی‌سرپرست و سرپرست خانوار، مسئولیت سلامت روان جامعه، امور مربوط مهدهای کودک، سالمندان، معلولان، کودکان کار و خیابانی، زنان آسیب دیده و در معرض آسیب، کاهش طلاق، مشاوره، اشتغال و مسکن، آموزش‌های پیش از ازدواج و … بخشی از آن است.
تلاش برای حفظ کیان خانواده‌های آسیب دیده و آسیب پذیر، نگهداری و مراقبت و توانبخشی معلولان و آماده‌سازی آنان برای از سرگیری زندگی عادی در جامعه، توسعه پژوهش‌های کاربردی برای پیشگیری از معلولیت‌ها و آسیب‌های اجتماعی، بازپروری، اصلاح و ارشاد ناسازگاران و آسیب دیدگان اجتماعی، تأمین موجبات تشویق و جلب مشارکت‌های مردمی به منظور بهبود کیفیت خدمت رسانی و حمایت از اقشار محروم و آسیب پذیر و نیز تشویق و حمایت از بخش غیردولتی به منظور سرمایه‌گذاری در هر یک از حالت‌های توانبخشی و اجتماعی؛ از عمده‌ترین وظایف و مسئولیت‌های سازمان بهزیستی است.
در حاشیه بازدید مدیرکل و معاونان بهزیستی استان با ولی الله نصراصفهانی، مدیرکل بهزیستی استان اصفهان در خصوص برخی خدمات اداره کل بهزیستی در استان اصفهان گفت‌وگویی انجام شد که شرح آن را در ادامه می‌خوانید:
تاکنون چه تعداد از مددجویان، سالمندان و پرسنل شاغل در مراکز بهزیستی واکسینه شدند؟
در فاز یک برنامه واکسیناسیون، واکسیناسیون پرسنل شاغل در مراکز درمانی، ای سی یو، پزشکان کلینیک‌ها و مطب‌ها به اضافه آسایشگاه سالمندانی که در مراکز شبانه روزی هستند، انجام شده و قرار است در فاز دو سایر مراکز اقامتی معلولان واکسینه شوند و این برنامه ملی تا فاز چهارم که احتمالاً دی ماه امسال است، ادامه دارد، در حال حاضر واکسیناسیون گروه‌های سنی بالای ۸۰ و ۷۰ سال در حال انجام است.
در حال حاضر حدود سه هزار و ۷۱۲ نفر از مدد جویان و پرسنل شاغل در مراکز شبانه روزی واکسینه شدند، اما این در حالی است که استثنائاً تعویق‌هایی برای برخی افراد وجود دارد، چرا که افراد واجد شرایط هستند، باید واکسن بزنند و تقریباً همه افرادی که واجد شرایط بودند واکسینه شدند، اما برخی از این مددجویان ممنوعیت تزریق واکسن دارند، در برخی از آنها خانواده‌ها اجازه تزریق نمی‌دهند و برخی نیز که مبتلا شده‌اند، جزو افراد دارای تعویق در واکسیناسیون هستند و مواردی هم جزو احتیاطات واکسینه شدن هستند، اگر این موارد را از مجموعه مددجویان مقیم در مراکز شبانه روزی حذف کنیم به جرأت می‌توانم بگویم صددرصد مواردی که واجد شرایط بودند واکسینه شدند و حتی در بعضی از مراکز واکسیناسیون بار دوم هم انجام شده است همچنین در سه شهرستان استان نیز پرسنل مراکز روزانه توانبخشی و مددجویان بالای ۱۸ سال واکسینه شدند.
آیا مددجویان زیر ۱۸ سال مراکز اقامتی بهزیستی واکسینه می‌شوند؟
و در حال حاضر در ایران بحث واکسینه کردن افراد زیر ۱۸ سال هنوز مطرح نشده است و احتمالاً تا سه هفته آینده پیشرفت خوبی در واکسیناسیون پرسنل مراکز روزانه و مراکز مراقبت در منزل انجام شود، البته در این زمینه همکاری خوب معاونت بهداشتی، دانشگاه و معاونت درمان دانشگاه پزشکی کاشان و اصفهان عالی بوده است و از آنها تشکر می‌کنم، همچنین واکسیناسیون معلولین نیز در سطح خوبی قرار دارد.
تفاهم‌نامه‌ای بین بهزیستی و کانون وکلای اصفهان برقرار شد اهداف آن چیست؟
اسفندماه سال ۱۳۹۹ سازمان بهزیستی کشور تفاهم‌نامه‌ای را با کانون وکلای دادگستری و رئیس کانون وکلای ایران امضا کردند، استان‌های دیگر همکاری زیادی با کانون وکلا داشتند و همکاران ما در استان اصفهان هم‌تفاهم نامه نداشتند، اما تفاهم‌نامه‌ای با کانون وکلای اصفهان امضا کردند که هر جا مددجویی به کانون وکلا معرفی شد، به پرونده آنها رسیدگی شود.
با انعقاد این تفاهم نامه تعهداتی برای کانون وکلا و سازمان بهزیستی در نظر گرفته شد، تعهدات کانون وکلا این بود که بتواند وکلایی که قبلاً به صورت داوطلب برای مددجویان فعالیت می‌کردند را شناسایی کند و اسامی آنها را به سازمان بهزیستی اعلام کند، کانون وکلای دادگستری اصفهان هم استقبال خوبی از این تفاهم نامه داشتند و حتی استان اصفهان یکی از پیشروترین استان‌هایی است که وکلای تسخیری خدمات حقوقی خوبی به مددجویان بهزیستی ارائه می‌دهند و مددجویان ما از کار آنها راضی هستند.
البته برخی از نارضایتی‌ها به دلیل این بود که مددجو انتظار داشت چون از طرف بهزیستی معرفی شده کارش خارج از نوبت به نتیجه برسد و این انتظار طبیعی نبود. کانون وکلای اصفهان هم اعلام آمادگی کردند که بتوانند وکلای داوطلب را به بهزیستی معرفی کنند و تعهدات بهزیستی هم این است که بتوانیم یک مکان مناسب و تجهیز شده در اختیار کانون وکلا قرار دهیم، که این مکان تجهیز شده و آماده تحویل است.
در این تفاهم نامه مقرر شد هفته‌ای سه روز وکلای داوطلب در بهزیستی استان حضور داشته باشند و به پرونده‌های حقوقی مددجویان که به دفتر حقوقی ارجاع می‌شود، رسیدگی کنند، ارائه مشاوره روانشناسی که در حوزه پیشگیری انجام می‌شود و بر انجام آن تاکید شده نیز یکی دیگر از تعهدات بهزیستی است. در نشست کشوری وکلا در اصفهان در مجمع عمومی تعهدات و انتظارات سازمان بهزیستی را اعلام کردیم و مورد استقبال هم قرار گرفت تا روند رسیدگی به پرونده مددجویان روندی افزایشی باشد.
خدمات مسکن بهزیستی به کدام گروه از مددجویان یا معلولان ارائه می‌شود؟
با توجه به اینکه گستره موضوعات برای خدمت دهی زیاد و توان ارائه خدمات بهزیستی محدود است، نمی‌توانیم به همه جامعه هدف خدمات مطلوب ارائه دهیم، بنابراین معلولیت‌ها را با عنوان‌های معلولیت خفیف، متوسط، شدید و خیلی شدید طبقه بندی می‌کنیم و خدمات مستمر را به معلولان شدید و خیلی شدید و خدمات مسکن هم برای خانواده‌های تک معلول گستره زیادی ندارد و بیشتر برای خانواده‌هایی با دو معلول به بالا است.
در سال ۹۹ حدود ۵۵۱ واحد دو معلولی را شروع و در حال حاضر ۴۳۰ واحد را واگذار کردیم و از ابتدای پروژه ساخت مسکن تاکنون حدود شش هزار واحد ساخته و تحویل داده شده است، تفاهم نامه‌ای بین سازمان بهزیستی کشور، بنیاد مستضعفان، بنیاد مسکن و مجمع خیران مسکن‌ساز منعقد شده تا به طرح واگذاری مسکن به معلولان سرعت دهیم و در حال حاضر ۱۳۶ واحد کامل در فولادشهر ساخته و آماده تحویل است، با تمام تلاش‌های شبانه روزی باز هم نیاز جامعه هدف را نتوانستیم پوشش دهیم، با وجود مشکلات اقتصادی برخی از خانواده‌هایی که مستأجر هستند نیز دچار مشکل شدند و تقاضای کمک دارند و با افزایش قیمت‌ها در زمینه مسکن چالش‌های فراوانی داریم.
بهزیستی برای اشتغال مددجویان چه راهکارهایی ارائه کرده است؟
در حوزه اشتغال از سال‌ها قبل سه حمایت برای بکارگیری مددجویان ارائه می‌داد که این خدمات شامل پرداخت ۲۳ درصد سهم کارفرمایی، دریافت ۵۰ میلیون وام اشتغال چهار درصد و پرداخت حقوق پنج سال مددجویان را به کارفرما است اما در حال حاضر ۵۰ میلیون تومان برای یک کسب و کار جوابگو نیست و قطعاً باید مبلغ اشتغال را تا دو یا سه برابر افزایش دهیم، چالش‌هایی از جمله پرداخت وام اشتغال صرفاً به خود معلول با دریافت مدرک فنی و حرفه‌ای داتشیم در حالی که گاهی فرد معلول حتی توانایی حرکت هم ندارد، چه برسد به اینکه بتواند مدرک فنی و حرفه‌ای بگیرد، پس در استان و با تأیید ستاد اشتغال وام را به افراد درجه یک معلول مشروط به اینکه گواهی فنی و حرفه‌ای داشته باشد و مطمئن شویم که بتوانند اشتغالی راه‌اندازی کند که برای فرد معلول سودآوری داشته باشد، می‌دهیم و این اقدام باعث شده تا ۱۰۷ درصد تعهد اشتغال بهزیستی استان در سال ۹۹ محقق شود، همچنین بانک‌ها و قرض‌الحسنه‌های طرف قرارداد بهزیستی با افزایش اعتبارات پرداختی و ارائه مشاوره اشتغال به معلولان به توانمندسازی آنها کمک می‌کنند.
به بیماران ای ال اس در بهزیستی چه خدماتی ارائه می‌شود؟
با توجه به اینکه سیر بیماری‌ای ال اس ناتوان‌کننده است و نیاز به ارائه خدمات گسترده‌ای هستند، همچنین در جلساتی که با شهرداری در خصوص بیماران ای ال اس داشتیم، قرار شد تا علاوه بر خدماتی که به آنها ارائه می‌دهیم، سایر موارد لازم مربوط به این افراد را نیز تحت پوشش بهزیستی قرار دهیم.
در حال حاضر علاوه بر بیماران ای ال اس، بیماران ام اس که معلولیت جسمی حرکتی دارند، معلولان آسیب نخاعی، نابینایان و کم بینایان تحت پوشش بهزیستی قرار می‌گیرند، بنابراین افرادی که بیماری جسمی دارند که به معلولیت ختم می‌شود و یا سیر بیماری از خفیف تا شدید است، از خدمات بهزیستی بهره‌مند خواهند شد، حدود دو هزار خانواده چند معلولیتی تحت پوشش بهزیستی استان قرار دارند.
طرح خانه‌های اقامتی کوچک بهزیستی چیست؟
با توجه به رویکردی که سازمان بهزیستی کشور دارد و مشکلاتی که مراکز تجمعی بزرگ دارند سیاست‌گذاری‌های جدید بهزیستی بیشتر به سمت تأسیس خانه‌های اقامتی با جمعیت کمتر رفته است، به احتمال زیاد تا پایان سال حدود ۱۰ تا ۱۲ خانه اقامتی را ایجاد خواهیم کرد که این خانه‌ها تنها برای سالمندان نیست بلکه بیماران ذهنی مانند اوتیسم را هم شامل می‌شود و تعدادی نیز در این زمینه مصاحبه‌هایی انجام دادند که در حال بررسی برای موافقت با آنها هستیم، همچنین در خصوص خانه‌های اقامتی بیماران اعصاب و روان زیر ۱۵ سال دو واحد را راه‌اندازی کردیم.
چند خانواده در استان اصفهان در نوبت فرزندخواندگی قرار دارند؟
تاکنون حدود یک هزار و ۸۶۰ خانواده در نوبت فرزندخواندگی قرار دارند و در سال گذشته حدود ۱۱۱ مورد واگذاری فرزند خوانده به خانواده‌ها داشتیم که تحت سه عنوان فرزندخواندگی دائم، موقت و مهمان بوده است، طرح فرزندخواندگی مهمان باعث شده تا وابستگی کودک به شیرخوارگاه کمتر شود و به آغوش خانواده‌ها بازگردند، در طرح مهمان کودکان به صورت موقت به خانواده‌ها واگذار می‌شوند و بعد از یک ماه اگر خانواده شرایط فرزندخواندگی دائم را داشته باشد، کودک به آنها واگذار می‌شود.
طرح مهمان، طرح موفقی بوده و آمار شیرخوارگاه را از ۷۰ فرزند به ۱۴ فرزند رسانده است، مراقبان در شیرخوارگاه باید به صورت استاندارد حداقل شش فرزند را مراقبت کنند، این در حالی است که در استان در هر شیفت که یک مراقب و پرستار داریم به دو تا سه بچه رسیدگی می‌کند و این آمار بسیار رضایت‌بخش است. همچنین در سال گذشته دو فرزند مبتلا به بیماری اچ ای وی به خانواده‌های متقاضی فرزندخواندگی واگذار شدند، البته فرزندان دارای معلولیت نیز داشته‌ایم که خانواده‌هایی متقاضی فرزندخواندگی آنها بوده‌اند و حتی هزینه‌های بسیاری برای درمان آنها انجام داده‌اند.
چه چالش‌هایی در خصوص عرضه غیرقانونی متادون وجود دارد؟
برای درمان اعتیاد با دانشگاه علوم پزشکی اصفهان هماهنگ هستیم و افراد در این زمینه باید به بهزیستی مراجعه کنند، گاهی افراد نمی‌دانند باید به کجا مراجعه کنند که این موضوع خود یک چالش است، متادون که یکی از درمان‌های اصلی اعتیاد است، باید تحت نظارت پزشک تجویز و از طریق داروخانه به دست افراد برسد، اما در اکثر موارد به صورت غیرقانونی به فروش می‌رسد.
