شیوه حضور پاک زنان در جامعه

به گزارش کارگرآنلاین شکل گیری نهضت بازگشت زنان شاغل به خانه در غرب _ دانستیم که فمینیسم (جُنبش اجتماعی زنان) در دوره اوّل خود، زنان را از خانه بیرون کشید و به اشکال مختلف، بزک کرد و در معرض دید قرار داد. این حرکت که در غرب آغاز شد، تأثیر خود را در مشرق‌زمین نیز بر جای گذاشت و هوای خروج از منزل را در سرِ زنان بی‌شماری پروراند.

 این در حالی است که بسیاری از زنان غربی به آسودگی زنان شرقی در منازل خود، غبطه می‌خورند. دوره جدید فمینیسم، حرکتی برخلاف دوره قبل آغاز کرده و نسبت به روش‌های پیشین، معترض است. امروز در غرب، نهضتی به نام نهضت بازگشت به خانه در میان زنان وجود دارد. زنان غربی باید برای بازگشت به خانه، مبارزه کنند و راه به اشتباه رفته را برگردند. زن غربی، بی‌دفاع‌ترین زن جهان است؛ نه دژی مستحکم به نام خانه و خانواده دارد، و نه سپر و زرهی همچون حجاب، و بلکه فراتر از این، او را وا داشته‌اند تا به دست خود، به گونه‌ای هوس‌انگیز در صحنه عمومی جامعه حاضر شود. آیا این به سود زنان است؟

خانه آرامترین مکان برای زنان…
فرهنگ حیا، این مخاطرات نابود کننده را به زیرکی در می‌یابد و خانه را دژی مستحکم قرار می‌دهد. رسول خدا به مسلمانان توصیه می‌کردند که اگر زنان شما خواستند به مسجد بیایند، مانع آن ها نشوید؛(صحیح مسلم، ج ۲، ص ۳۲ ) ولی به زنان نیز توصیه کرده است که برای آن ها نماز خواندن در خانه، بهتر از نماز خواندن در مسجد است و این به جهت آن است که کمتر در معرضِ دید نامحرم قرار گیرند و بر این اساس، حتی نماز خواندن در جایی که کمتر در معرض دید باشد، بهتر است.

 در روایات آمده که نماز خواندن زن درون اتاق، بهتر از نماز خواندن در ایوان اتاق است و نماز خواندن در ایوان، بهتر از نماز خواندن در وسط حیاط خانه است و نماز خواندن در وسط حیاط خانه، بهتر از نماز خواندن در مسجد است. (کتاب من لایحضره الفقیه،ج۱،ص۳۷۴)

اتاق اختصاصی زن، کمترین دید را دارد و ایوان اتاق، کمتر از حیاط و حیاط، کمتر از مسجدی که بیرون منزل است و به همین ترتیب، فضیلت‌ها نیز کاهش می‌یابند
 
البته صِرف درون خانه بودن نیز شاید همیشه تأمین‌کننده حیا نباشد. گاهی خانه‌ها به گونه‌ای ساخته می‌شوند که درون آن ها از بیرون پیداست و گاهی ممکن است زنان، در موقعیت‌هایی از خانه قرار بگیرند که از بیرون دیده شوند، مثل قرار گرفتن پشت پنجره‌ها، یا ایستادن در بالکن طبقه‌های بالا و یا رفتن روی بام خانه. این ها نیز تأمین کننده هدف حیا نیست و لذا رسول خدا سفارش کرده که اتاق دختران و زنان را در طبقه‌های بالای خانه ـ که ممکن است بیشتر در معرض دید باشندـ قرار ندهید (کتاب من لایحضره الفقیه، ج ۳، ص ۴۴۲ ) و بنابراین، شیوه اوّل، استفاده از خانه به عنوان دژی در برابر دید نامحرم است. این کار، بخش مهمّی از فضای بصری جامعه را پاک نگه می‌دارد.۱

حفظ حجاب، راهی برای حفظ حیا برای بیرون از خانه
امّا به هر حال، زنان نیز از خانه خارج می‌شوند. در این گونه موارد، چگونه می‌توان فضای بصری جامعه را از زشتی و نابه هنجاری، پاک نگه داشت؟ و به طور مشخّص، اقتضای حیا در این موضوع چیست؟
 شیوه اوّل، مبتنی بر «کاهش حضور» بود و شیوه‌هایی که در موقعیت حضور به کار گرفته می‌شوند، مبتنی بر «کاهش تحریک» و به «حدّاقل رساندن نگاه نامحرم» است. به بیان دیگر، شیوه نخست، «پرهیز از خروج بی‌دلیل» بود و این شیوه، مبتنی بر «خروج پاک» است.

شیوه خروج پاک …
بر همین اساس، اوّلین اقدام در جلوگیری از آلودگی بصری شهر حیا، استفاده از حجاب و پوشش مناسب است. حجاب، زیبایی‌هایی را که ممکن است وسوسه‌انگیز و تحریک کننده باشند، می‌پوشانَد. وقتی زنان مسلمان، مورد آزار و اذیت هوسبازان قرار گرفتند و و پاکی آنان در معرض تهدید قرار گرفت، قرآن کریم شیوه دفاعی حجاب را معرّفی کرد تا موجب ایمنی زنان گردد. این امر به سرعت و شدّت، مورد استقبال زنان مسلمان و پاک‌دامن قرار گرفت.

در شهر حیا، زنان از حجاب استفاده می‌کنند و هنگام خروج از خانه، آرایش نمی‌کنند  و از لباس‌های توجّه‌برانگیز  و نازک و بدن نما، و همچنین از لباس‌های تنگ و چسبان استفاده نمی‌کنند. شهروندان شهر حیا، حتّی برای پیکر بی‌جان خود نیز برنامه دارند؛ تا حجم بدن آنان نمایان نشود برای جلوگیری از این امر، می‌توان مکان‌های مخصوصی را به بانوان اختصاص داد.
 
اختصاص مکان مخصوص به زنان
تدبیر دیگر، جدا کردن محلّ زنان و مردان از یکدیگر برای جلوگیری از اختلاط آنان است که گاهی خواسته یا ناخواسته، صحنه‌های زشتی را به وجود می آورند.
رسول خدا، هنگامی که ساختمان مسجد را بنا می‌کردند، دری مخصوص زنان قرار داد و استفاده مردان را از آن  ممنوع ساخت.(ر . ک: حلیه الاولیاء، ج ۱، ص ۳۱) این مسئله می‌تواند در همه جا رعایت شود. مثلاً اگر کلاس‌های درس و دانشگاه مختلط است، می‌توان برای هر گروه، درِ جداگانه‌ای در نظر گرفت. یا جداسازی محلّ شنای زنان و مردان در سواحل دریاها که امروزه به «طرح سالم‌سازی دریا» مشهور است، نیز از همین گونه است. به هر حال، مهمْ آن است که صحنه‌های اختلاط پیش نیاید و این را می‌توان در مهندسی ساختمان‌ها رعایت کرد.
 
تأخیر زمانی
 اگر در اجتماعی مثل مسجد، زن و مردْ حضور دارند، هنگام خروج، می‌توان با استفاده از تأخیر زمانی، مانع اختلاط شد و زمانِ در دید قرار گرفتن زنان را کاهش داد.
 
تأخّر مکانی
قرار گرفتن زنان در پشت سرِ مردان، آنان را از دید آنان، دور نگه می‌دارد. در اجتماعات، این تدبیر می‌تواند مانع اختلاط زن و مرد شود و در عین حال، زنان را از دید مردان، خارج می‌سازد. این که در راهپیمایی‌ها و نمازهای جماعت، زنان، پشت سرِ مردان قرار می‌گیرند، بر همین اساس است. این امر، در حرکت‌های کوچک‌تر (مثل پیاده‌روی و کوه‌پیماییِ یک یا چند خانواده) نیز کاربرد دارد.
 
حرکت از کنار راه
 وسط راه‌ها معمولاً دو ویژگی دارد: یکی شلوغ بودن و دیگری در دید بودن. شلوغی ممکن است سبب برخورد زن و مرد نامحرم با یکدیگر شود و لذا حرکت از کنار مسیر ـ که معمولاً خلوت‌تر است ـ راه مناسبی برای جلوگیری از این پیشامد است. همچنین حرکت زن از وسط مسیر، ممکن است او را بیشتر در دید نامحرم قرار دهد.

استفاده از همراه در هنگام خروج از منزل
 این همراه، ممکن است زن باشد یا مرد. دو زن، کمتر از یک زن مورد، تعرّض قرار می‌گیرند، بخصوص اگر زن همراه، سنّ بیشتری داشته باشد. بهترین وضعیت، همراه بودن مرد مَحرم است. زنانی که همراه مرد محرم، بخصوص همسر خود از منزل خارج می‌شوند، بسیار کمتر از وقتی که به تنهایی بیرون می‌آیند و یا همراه زن دیگری هستند، مورد تعرّض قرار می‌گیرند.