چگونه بهداشت روانی خود را بیمه کنیم؟
به گزارش کارگرآنلاین بهداشت روانی عبارت از پیشگیری از بروز بیماریهای روانی و سالم‌سازی محیط روانی ــ اجتماعی است تا افراد جامعه بتوانند با برخورداری از تعادل روانی با عوامل محیط خود رابطه و سازگاری صحیح برقرار کرده به هدف‌های اعلای تکامل انسانی که از مهمترین سفارشات دین مبین اسلام است برسند.
بر اساس مکتب اسلام، انسان مستحکم‌ترین زیر بناها را برای حفظ بهداشت روانی دارد. اینجا قدرت مطلقه به دست خداست، هر قدرتی در برابر خدا هیچ است و توجه به مضمون (انا لله وانا الیه راجعون ) تحمل سخت ترین رنج های روانی را آسان می کند
بهداشت روانی بر مبنای قر آن را می توان این چنین توصیف کرد:
ارج و بهای انسان به روح معنویت اوست و جسم به تبع این که حامل روان است ارزشمند می باشد.
نفس انسان متعادل آفریده شده و استعدادهای بالقوه در او نهاده شده است که برای رشد متعادل او کفایت دارند. اما منوط به آن است که انسانها از این استعداد ها بر طبق موازین استفاده کند و بر مبنای فطرت عمل نماید که موصول به صراط مستقیم است در غیر این صورت از تعادل خارج شده و بهداشت روانی او دچار تزلزل می گردد که آیه شریفه زیر مصداق این نظر است:
یسئلونک عُن الروْح، قل الروْح مِن اَمر ِ رُب‍ّی و ما اُ تیتم مِن العلم الاّ قلیلً (سوره اسرا آیه ی ۸۵ )
از تو راجع به ماهیت روح سؤال می کنند ، بگو روح امر خداست...........
باورهای مذهبی بر بهداشت روانی انسان از دیگر مواردی است که باید مورد توجه قرار گیرد
رفتارهای مذهبی یکی از رفتارهای پیچیده انسانی است که کم تر مورد توجه روانشناسان قرار گرفته است ،اما بوده اند اندیشمندانی که به نقش مذهب در سلامت روح وجسم اشاره داشته اند.
این اندیشمندان هرکدام به نوبه خود اهمیت رفتارها واعتقادات مذهبی را یاد آور شده اند .بسیاری از فرهنگ ها با نگاهی بر درمانهای پزشکی کلاسیک ، روشهای سازمان یافته ای برای مقابله با بیماریهای بدنی و روانی انسان در نظر گرفته اند
باید یاداور شد که. در این راستا همواره ایمان و اعتقاد مذهبی دارای اهمیت بوده و درمان مبتی بر ایمان به خداوند به عنوان نیروی فوق طبیعت ، سابقه ای دیرینه در بین پیروان مذاهب گوناگون داشته است که دین اسلام کاملترین این امور را به ما هدیه کرده است
امروزه از جمله تکنیک های درمانی برای مشکلات روان شناختی استفاده از تکنیک آرام سازی است.
در این روش فرد باید تلاش کند تا به حالتی آرام و عاری از فشار دست یابد . بدین منظور روشهای مختلفی ابداع شده است در یکی از این روشها که (آرامش آموزی ) نام دارد فرد یاد می گیرد که عضلات مختلف خود را منقبض کند و بعد آرام سازد . به کمک تمرینات مداوم با این روش می توان در مواقع فشار روانی آرامش لازم را به دست آورد و به طریق مناسبی با آن مقابله کرد .به نظر می رسد آنچه در لایه زیرین این روش وجود دارد اندکی خودشناسی است تا بتواند آن را در اختیار بگیرد و به مقابله با فشار روانی بپردازد ،اما آنچه در آرام سازی دینی موجود است عمیق تر و ژرف تر از این گونه آرام سازی ها است.انسان با داشتن نوعی ملایمت و نرمی روح ، آرام ومطمئن است و ایمان دارد. ایمان نیز عبارت است توکل و اعتماد کامل به خداوند و این مقامی است از کمال انسانی . انسان هراندازه خدا را بشناسد و از حکمت و رحمت او بیشتر آگاه گردد وابستگی او به ذات بی همتا بیشتر میشود و هرگز یاس و نا امیدی به خود راه نمی دهد و مبی تواند بر مشکلات پیروز شود.بنابر این راه چاره را در امنیت خاطر ، اطمینان قلبی و توکل به خدا جست و جو کنیم .
خداوند در سوره رعد آیه ۲۸ می فرماید:
«دل آرام گیرد با یاد خدای »
بنابراین با ایمان و توکل به خدا و با استفاده از روشهای آرام سای می توان برفشارهای روانی غلبه کرد .
یکی از جنبه های ارزنده و مهم نهادهای مذهبی ، وابستگی روحانی شدیدی است که پیروان به پایه های اصول اعتقادی آن دارند.مسلمانان عشق و اعتقاد خالصانه ای به زیارتگاهها و قبور ائمه دارند همه روزه زائران بسیاری اعم از پیر و جوان به این مکانهای مقدس رفته و به جز دعاهایی که به صورت گروهی و فردی می خوانند ، به ضریح چسبیده ، آن را می بوسند و امام را با تمام آرزوها و غم و غصه های خود مورد خطاب قرار می دهند و به یاری می طلبند. اثرات روانی برقراری چنین ارتباطی با امام وآزاد شدن هیجاناتی که همراه دعا ونیایش ایجاد می شود ، به وضوح در حالت روانی و رفتاری فرد مؤمن مشهود است .
در قرآن کریم آیات بسیاری وجود دارد که فطرت وجودی انسان وحالات گوناگون روان او را متذکر شده علل و عوامل انحراف و بیماری ها و همچنین راههای تهذیب و تربیت و درمان روان انسان را نشان داده است.
آیاتی که در خصوص روان انسان در قرآن کریم وجود دارند نشانه هایی هستند که انسان برای شناختن خود و خصلت های گوناگونش می تواند از آن ها راهنمایی بجوید .
ما به طور کامل می توانیم به کمک حقایقی که در قرآن درباره انسان و صفات و حالات روانی اوآمده است، به ترسیم چهره ای درست از شخصیت انسانی راهنمایی شویم و نیز انگیزه های اصلی محرک رفتار انسان و عواملی را که در هماهنگ کردن شخصیت و تکامل و ایجاد بهداشت روانی او تاثیر به سزایی دارند، بشناسیم تا «روان شناسی قرآن» به صورت هماهنگ ومنسجم در اختیار ما قرار گیرد..
البته در سال های اخیر کوشش هایی از سوی روان شناسان در جهت شناخت روان آغاز شده است وتوجه بیشتری نیز به شیوه ها و عوامل سازنده واکنش ها و غریزه انسان و به پدیدههای اصلی روانی چون محبت، عقل، شعور، آگاهی و ارزش های دیگر انسانی مبذول شده استولی با این همه هنوز در آغاز راهی بس دشوار و دراز هستند.
باید در ادامه به این موضوع اشاره کنیم که تأکید قرآن به اظهار محبت مسلمانان به یکدیگر و داشتن روابط گرم و برادرانه ، از یک سو موجب رشد عاطفه ی نوع دوستی در نفس و ترغیب انسان ها به ایثار و رعایت منافع مردم و به طور کلی جامعه می گردد . از سوی دیگر ، اسباب تضعیف حالت های منفی نفرت و کینه و انگیزه های ظلم و تجاوز و خودخواهی را فراهم می آورد . علت اصلی برخی از آسیب های روانی ، بدگمانی ، حسد ، کینه توزی و ناامیدی است که با برقراری روابط بین شخصی محبت آمیز از بین رفته و روح و جان آدمی از آسیب روانی فاصله می گیرد.
آن چه در این مجال مختصر بیان شد ، تنها قطره ای بود از اقیانوس بی کران ؛ از بابِ « آب دریا را اگر نتوان کشید ، هم به قدر تشنگی باید چشید . » امید است این یادداشت توانسته باشد روزنه ای در دل ما ایجاد کند که اسلام و آموزه های آن را با دقت بررسی کنیم در همین چارچوب ، پیشنهاد می گردد تا موضوع بهداشت روانی از دید اسلامی بیشتر مورد مطالعه و تحقیق علمی قرار گیرد ؛ تا هم فضای علم روان شناسی سرعت بیشتری بگیرد و هم نتایج جامعه تری به دست آید .
در پایان از خدای محمّد صلی الله علیه وآله می خواهیم تا توفیق ره پویی و الگو پذیری از سیره و سنت نبوی را نصیب ما گرداند و در تمام مراحل زندگی دستگیرمان باشد .
