بالاترین قابلیت انسان را بشناسید

به گزارش کارگرآنلاین، غلامحسین ابراهیمی، دینانی عضو انجمن حکمت و فلسفه ایران و چهره ماندگار فلسفه در برنامه «معرفت» که از شبکه ۴ سیما پخش می‌شد، در تفسیر قسمت‌هایی از اشعار مصیبت‌نامه عطار نیشابوری اظهار داشت: عطار در این اشعار می‌گوید «فرض عین» به معنای (واجب عینی) که برای نسل بشر تا قیامت لازم است. «فرض عین» را می‌توان در سخنان حضرت ختمی مرتبت شنید؛ به همین دلیل خاتم‌ انبیاء است چون آن چه برای بشر لازم بوده است را تا ابد برای بشر فرموده است.

وی تأکید کرد: دیگر پیامبری بعد از حضرت محمد(ص) نخواهد آمد. در این اشعار، عطار حدیثی از حضرت ختمی مرتبت آورده است که همانطور که ما ختم نبوت را آوردیم و با پیغمبری ما، نبوت پایان یافت، از نظر معنی و کمال انسانی و باطن، اول و نخست هستیم و از نظر زمان و ادوار تاریخی، آخر هستیم.

این استاد دانشگاه افزود: اگر انسان به مقام انسان کامل قائل شود، اینها را خوب می‌فهمد. اگر از ما بپرسند که انسان کیست، جز زندگی معمولی و خورد و خوراک آن چیزی نمی‌فهمیم. روانشناسان چیزهایی را درباره روان آدمی می‌گویند. فیلسوف و عالم هم تا آنجایی که مطالعه دارند، درباره انسان می‌گویند. آیا انسان در همین کارهای روزمره خلاصه می‌شود یا یک باطنی و درونی دارد؟

چهره ماندگار فلسفه ادامه داد: آیا انسان در درون به مرحله‌ای می‌رسد که بگوید بس است؟ درون انسان لایتناهی است. انسان قابلیت‌های زیادی دارد اما قابلیت تعقل و خردورزی، بالاترین قابلیت انسان است. قابلیت عقلانی از همه بالاتر است و هرگونه قابلیت دیگر انسان از تعقل سرچشمه می‌گیرد.

عضو انجمن حکمت و فلسفه ایران خاطرنشان کرد: هر انسان در تجربه‌های علمی و در تحولات عقلانی و در تفکرات فلسفی پیش برود، از حس و محسوس بی‌نیاز و خلاص نمی‌شود. انسان با حواس پنج‌گانه سر و کار دارد. شما می‌توانید پله‌های عقلانیت را یکی پس از دیگری به بالا بروید و این راه همچنان ادامه دارد.

وی گفت: یک حرفی در بین حکمای مسلمان، یونان قدیم، ملاصدرا و ابن‌سینا که به آن خیلی اشاره شده است، این است که اگر کسی یکی یا همه ادراکات حسی را از دست بدهد، از بهره‌مندی از عالم عقل و علم و آگاهی بی‌بهره خواهد بود. این حرف نمی‌خواهد بگوید که همه بیداری‌ها در حس است، می‌خواهد بگوید که از حس آغاز می‌شود. اگر شما حواس نداشته باشید و به محسوسات زندگی روزمره توجه نکنید، به معقولات هم نخواهید رسید.

دینانی با طرح این سؤال که چرا قیام حضرت رسول(ص) تا قیامت ادامه دارد؟ گفت: به دلیل معجزه‌اش، معجزه موسی(ع) عصایش بود و تمام شد. معجزه حضرت مسیح(ع) این بود که مُرده زنده کرد و تمام شد، هر معجزه از هر پیغمبر دیگری هم تمام شد؛ من، شما را ارجاع می‌دهم به قرآن کریم است. قرآن کریم معجزه حضرت ختمی مرتبت است، معجزه‌اش در گفتار و کلامش است. این گفتار که در وحی الهی است، از عالم غیب ۱۴ قرن است که در معرض همه متکلمین است و در مقابلش سر تعظیم فرود آورده‌اند و تا قیامت، هر کسی قرآن را بخواند، تواضع خواهد کرد.

عضو انجمن حکمت و فلسفه تأکید کرد: اگر کسی با تعلم و دقت قرآن کریم را بخواند، گاهی یک جمله و آیه کوچک از قرآن کریم، با همه عالم برابر است. آنچنان معنایش ژرف و عمیق است، منتهی باید قرآن را به درستی و آگاهی قرائت کرد.

وی با بیان اینکه انسان دارای فهم است، گفت: حالا فهم بالاتر است یا مفهوم؟ مفهوم چارچوبی دارد ولی فهم همچنان به مفهوم تازه می‌رسد. انسان عاقل کسی است که بین فهم و مفهوم تفاوت قائل شود و بداند فهم غیر از مفهوم است. تفاوت بین فهم و مفهوم را باید بدانیم، اگر ندانیم در مفهوم می‌مانیم.

دینانی خاطرنشان کرد: عطار در اینجا می‌گوید تمام حسن‌های حق تعالی، اسم‌های زیبا، صفات کمالیه، جمالیه و آنچه زیبایی در حق تعالی است، مظهریتش در حضرت ختمی مرتبت است. همه اُسما و حسن‌های حق‌تعالی در وجود حضرت پیاده شده است.

وی در خاتمه ابراز داشت: سایر انبیاء کمالات داشتند و به ظهور رساندند ولی همه آنچه که در باطن بود، به ظهور نرساندند. همه آنچه که در پس پرده غیب بود، به ظهور نرسید. اما حضرت ختمی مرتبت آمد که آنچه را که در پس پرده و باطن است را به ظهور برساند.