بی برقی، کابوس روزهای بلند تابستان/چرا دستگاه‌های اکسیژن بیمارستان‌ها و قلب تپنده‌ی صنایع خاموش می‌شود؟!
بررسی‌های اولیه گویای آن است که مصرف برق در اردیبهشت ماه ۱۴۰۰ به قدری افزایش یافت که پیک مصرف را که همه ساله در خرداد و تیر رخ می‌داد، بالاتر برد. از طرفی گلایه مردم در برابر قطعیهای دنباله دار برق و نیز صدماتی که خاموشیها به برخی از کسب و کارها وارد کرد، بالاگرفت و از سوی دیگر، تحمل این شرایط باوجود شیوع ویروس کرونا که اکثر مشاغل را تحت تاثیر قرار داده، سخت و سخت‌تر شد. سرانجام اولین جداول خاموشی تهران منتشر و به مشترکان توصیه شد با مراجعه به سایت شرکت توزیع برق از جزئیات خاموشیها مطلع شوند.
شرکت توزیع برق تهران بزرگ نیز در این راستا اعلام کرد که تمامی ظرفیت‌های فنی و کارشناسی شرکت توزیع نیروی برق تهران بزرگ را به منظور جلوگیری از بروز هرگونه خاموشی به کار گرفته است. اما چندی بعد این خاموشی‌های پراکنده در تهران و سایر مناطق کشور که با هدف قطعی کنترل شده برق و کاهش بارمصرفی صورت می‌گرفت، دچار بی نظمی شد و نه تنها خلاف جدول انتشار یافته پیش رفت که بسیاری از خانواده‌ها قطعی چندباره با زمان‌های طولانی را علیرغم هوای گرم و کرونا تحمل کردند، بلکه قطعی برق حتی آبرسانی آپارتمان‌هایی که با پمپ آب انجام می‌شود و سیستم‌های گرمایش وابسته را با چالش و توقف فعالیت مواجه کرد. اما دلایلی که مسئولان و رسانه‌ها برای این قطعیهای بی‌برنامه و استمرار آن اعلام کرده‌اند، بسیار متفاوت و تا اندازه‌ای حتی متعارض است!
قطعی گاز، عامل قطعی برق
قطعی برق فقط منوط به روزهای کشدار تابستان نیست؛ در روزهای ابتدایی زمستان گذشته، افت فشار گاز ناشی از مصرف بالای خانگی و محدودیت زیست محیطی برای سوزاندن مازوت در نیروگاههای حرارتی برق به عنوان دلیل خاموشیها گفته می‌شد تا جایی که کلانتری، رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست با بیان این که مردم باید یا نبود برق را بپذیرند یا هوای آلوده ناشی از سوزاندن مازوت در نیروگاههای برق را تحمل کنند، گفت: برای نسوزاندن مازوت، مردم باید گاز کمتری مصرف کنند.
استخراج بیت‌کوین
استخراج بیت‌کوین یا «رمزارز» از متهمین ردیف اول قطعی برق در کشور شناخته می‌شود. بعد از انتشار توئیت یک فعال اقتصادی مبنی بر استخراج بیت‌کوین توسط چینی‌ها در منطقه آزاد رفسنجان، شایعه دیگری نیز در فضای مجازی با عنوان استخراج بیت‌کوین توسط دولت مطرح شد که بلافاصله توسط مسئول دفتر رئیس جمهور تکذیب شد. از طرف دیگر گروه سرمایه‌گذاری مشترک ایران و چین به عنوان مالک پروژه رفسنجان، اقدام به انتشار جزئیات و قبض برق این مزرعه کرد و مشخص شد پروژه دارای مجوز قانونی است و قرار است فقط در۸ماه از سال که نیروگاههای برق ظرفیت خالی دارند مورد استفاده قرار گیرد. برق مصرفی آن هم حدود ۱۰برابر نرخ برق صنعتی یعنی تقریباً ۴۰۰ تومان بر کیلووات ساعت محاسبه می‌شود. در۴ماه پیک مصرف هم این نرخ به حدود ۱۶۰۰تومان بر کیلووات ساعت می‌رسد که به علت عدم صرفه تولید، مزرعه در این مدت تعطیل می‌شود.
بر اساس آمار منتشر شده دانشگاه کمبریج در آذر۹۹، با توجه به استخراج ۳.۸ درصد بیت‌کوین جهان در ایران و با در نظر گرفتن میانگین مصرف برق دستگاه‌های ماینر، میزان برق مصرفی برای استخراخ این مقدار بیت‌کوین در کشور حدود ۶۰۰ مگاوات برآورد شد. هرچند تا قبل از سخت‌گیری‌های وزارت نیرو، ایران با استخراج ۸درصد از بیت‌کوین جهان رتبه سوم استخراج بیت‌کوین در جهان را به خود اختصاص داده بود.
علیرضا کلاهی رئیس سابق سندیکای صنعت برق ایران با بیان اینکه استخراج بیت‌کوین می‌تواند به یک فرصت تلقی شود، از استخراج بیت‌کوین از برق مازاد در ساعت‌های غیر پیک مصرفی در جهت منافع ملی دفاع کرد. برخی صاحب نظران نیز جاذبه سرمایه گذاری کشورهای خارجی در این صنعت را قیمت‌گذاری دستوری و پرداخت یارانه به برق دانستند که نسبت به سایر کشورها ارزان باشد. به ویژه که با جهش ارزی سه سال اخیر، قیمت دلاری مصرف برق در ایران عملاً برای سرمایه‌گذار خارجی صفر است. بنابراین یارانه‌ای که قرار بود باری از دوش دهک‌های پایین درآمدی بردارد حالا به عنوان عاملی برای سود بیشتر سرمایه‌گذاران خارجی که ارزش افزوده پایینی برای اقتصاد کشور ایجاد می‌کنند شده است.
صادرات برق
اخیراً موضوع صادرات برق به کشورهای عراق، افغانستان، پاکستان، آذربایجان و ارمنستان مطرح شده است. اما باید توجه شود که کل صادرات ما به این کشورها در سال۹۸ نزدیک به هشت هزار گیگاوات ساعت بوده که کمتر از ۲ درصد از تولید برق کشور در سال را شامل می‌شود و در برابر ظرفیت تولید عملی کشور میزان چشمگیری نیست.
مسئله مهم دیگر تبادل برق بین ایران با ارمنستان و آذربایجان است یعنی کمبود و نوسان در برق هر طرف، با استفاده از برق مازاد طرف دیگر برطرف می‌شود و این بدان معناست که فقط برق اضافی شبکه به ارمنستان و آذربایجان صادر می‌شود که به گفته مسئولان به خاطر وجود نوسانات در داخل کشور ما نیازمند اتصال با شبکه توزیع کشورهای دیگر برای متعادل سازی شبکه خود هستیم.
افشاگری سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس پیرامون علل اصلی قطعی برق
تکرار چندباره بی برقی درکشور سرانجام مسئولان وزارت نیرو را به مجلس کشاند. سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس در توییتی اعلام می‌کند: علت اصلی قطعی برق نه رمزارز است، نه گرمی هوا وکم آبی
او ابعاد ماجرا را فاش می‌سازد:
۱.عدم افزایش تولید طبق قانون برنامه (تا ۱۰۰هزارمگاوات)
۲.عدم توسعه تجدیدپذیر (تا ۴۰۰۰مگاوات) و تولیدپراکنده
۳.عدم تبدیل نیروگاهها به سیکل ترکیبی (۸۰۰۰ مگاوات)
۴.ناهماهنگی حکمرانی انرژی در وزارتین نفت ونیرو (قطعی برق زمستان وتعمیرات بی موقع بهاره)
۵.عدم الزام صنایع بزرگ انرژی بر (خصوصا فلزی) به بهینه سازی
۶.عدم اجرای سیاست قیمتیIBT از سال ۹۲ تاکنون
۷.انحصار دولتی صادرات برق
فرسودگی نیروگاه ها و اعداد و ارقامی که غلط از آب در آمدند
وقتی که مسئولان وزارت نیرو در مجلس حاضر شده و به توضیح شرایط موجود و چرایی قطعی برق گسترده پرداختند، به اعداد و ارقامی در میزان تولید برق رسیدند که هرگز راستی آزمایی نشده بود. در حالی که نیاز مصرف برق در کشور به ۶۵ هزار مگاوات رسیده، ظرفیت قابل تولید نیروگاهها حدود ۵۴ هزار مگاوات است. افزایش ظرفیت تولید برق تا ۵ هزار مگاوات در سال، تکلیف برنامه ششم برای وزارت نیرو بود اما طبق گفته «رضا اردکانیان» وزیر نیرو از این میزان که تا پایان برنامه ششم به ۲۵ هزار مگاوات باید برسد، حدود ۵۷ درصد محقق شده که یکی از دلایل عدم تحقق این تکلیف، بی‌پولی دولت اعلام شد؛ چرا که افزایش ظرفیت تولید برق از پروژه‌های هزینه بر و زمان بر است به طوری که برای احداث ۱۰۰۰ مگاوات باید ۵۰۰ میلیون یورو سرمایه‌گذاری شود.
هم چنین یکی از عوامل این قطعی‌ها، فرسودگی نیروگاه ها اعلام شد؛ درحالیکه به هر دلیلی در چند دهه گذشته نسبت به اورهال یا همان تعمیرات اساسی نیروگاهها اقدام نشده و میزان سرمایه‌گذاری در این بخش و احداث نیروگاههای جدید با اسناد بالادستی فاصله دارد.
به علاوه، نیروگاه های حرارتی سهم ۸۵ درصدی در تولید برق کشور دارند که اتفاقا بیشترین فرسودگی هم در همین نیروگاههای حرارتی است و پس از این که نیروگاه اتمی بوشهر از مدار خارج شد فشار بر سایر نیروگاه ها افزایش یافت.
عضو کمیسیون صنایع مجلس: قطعی برق ناشی از سهل‌انگاری وزیر نیرو است
اگرچه اعمال محدودیت برای برق صنعتی، معادن و فولاد به عنوان راه حلی مقطعی برای جلوگیری از قطع برق خانگی به کار گرفته شد اما عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس اعلام کرد: مشکل قطع برق قابل پیش بینی بود، اما به‌دلیل سهل‌انگاری وزیر به این نقطه رسیدیم که وزیر باید پاسخگوی مردم باشد. اگر وزارت نیرو توان افزایش برق را در کشور ندارد، این کار را به بخش خصوصی واگذار کند. چرا وزارت نیرو که نمی‌تواند بدهی‌هایش را پرداخت کرده و توان افزایش برق به اندازه مصرف را هم ندارد، به بخش خصوصی بی‌توجهی می‌کند و برای حل مسئله از توان کم‌نظیر این قشر عظیم بهره نمی‌گیرد؟ به گفته وزیر نیرو بدهی صنعت برق به بخش خصوصی، شبکه بانکی، پیمانکاران، مشاوران، تولیدکنندگان تجهیزات و سایر بدهی‌ها بالغ بر پنجاه و یک هزار میلیارد تومان است و این یعنی اینکه ما مدیریت درستی در این وزارتخانه نداشته‌ایم.
اثبات کم کاری دولت در احداث نیروگاه/ پیگیر علت قطع برق هستیم
و در نهایت سخنگوی وقت قوه قضائیه با اشاره به دستور رئیس دستگاه قضا برای بررسی علل قطعی برق از ورود دادستانی کل و سازمان بازرسی به این ماجرا خبر داد و خاطرنشان کرد: دولت در خصوص احداث نیروگاه به طور کامل اقدام نکرده است.
داستان قطعی برق هم‌چنان ادامه دارد و با افزایش ۲۰ درصدی مصرف دراثر استفاده از ماینرها برای استخراج رمزارزها و واضح بودن غفلت و اهمال در توسعه نیروگاهها و نبود تولید کافی برق، مشکل بزرگی را در زمینه تامین انرژی برای دولت بعد ایجاد خواهد کرد و آنچه در این میان می‌ماند، ترسی است که با هر درجه افزایش دما به جان مردم می افتد که مبادا بازهم برق قطع شود، برقی که دستگاه‌های اکسیژن در بیمارستان‌ها به آن وابسته است، قلب تپنده صنایع با آن می تپد، حتی دکل‌های مخابراتی نیز….گزارش: نرگس حسینی
