اکسیر دستیابی به آرامش و سعادت

به گزارش کارگرآنلاین اخلاص در لغت به معنای ترک ریا در اطاعت و بندگی ست. و در اصطلاح عبارت است از: خالص کردن قلب و دل از چیزهایی که مخلوط شدن آن با عمل باعث تیرگی آن گردد. به بیان دیگر اخلاص آن است که انگیزه انسان از هر گونه شائبه غیر الهی پاک باشد، و می‌توان نام آن را (توحید نیّت) گذاشت، یعنی در تمام برنامه ها تنها به پروردگار و رضای او اندیشید.

اخلاص، شرط لاینفک دستیابی به کمالات معنوی و ارزش های انسانی است و سبب نازل شدن امدادهای غیبی

و ‌ا‌‌­­­­­­‌‌‌‌‌­لطاف خاص الهی می­شود. اخلاص روح عبادت و میزان صحت اعمال و شرط اساسی مقبولیت فعالیت های معنوی است؛چراکه عبادتی که با اخلاص همراه نباشد مورد پذیرش ساحت مقدس حقّ واقع نمی‌گردد.‌

جایگاه و اهمیت اخلاص در فرهنگ اسلامی

اصولا در اسلام ارزش عمل به خلوص نیّت است، وگرنه اعمالی که انگیزه های غیر الهی داشته باشد خواه ریا کارانه باشد، و یا به خاطر هوای نفس و یا تشکر و قدر دانی از مردم، یا پاداش مادی باشد، هیچگونه ارزشی معنوی و الهی ندارد. و در حدیث مشهور پیامبر اکرم(صلی الله علیه واله و سلم) فرمود: هیچ عملی بدون نیت قبول نیست و همه اعمال با نیّت محاسبه می شود».

عمل خالص تا آن حد در اسلام مورد اهمیّت است که در حدیثی از پیامبر اکرم(صلی الله علیه واله و سلم) می‌خوانیم: «مَنْ أَخْلَصَ الْعِبَادَةَ لِلَّهِ أَرْبَعِینَ صَبَاحاً ظَهَرَتْ یَنَابِیعُ الْحِکْمَةِ مِنْ قَلْبِهِ عَلَی لِسَانِهِ؛ یعنی کسی که چهل روز اعمال خود را خالصانه انجام دهد، خداوند چشمه های حکمت و دانش را از قلبش، بر زبانش ظاهر می سازد».

امام علی (علیه السلام) در خطبه وسیله می­فرمایند:« خالص نمودن عمل از انجام دادن آن دشوارتر است، و خالص کردن نیت از اموری که آن را تباه میسازد بر انسان(عمل کنندگان) از جهاد طولانی سخت تر خواهد بود...خوشا به حال کسی که علم و عمل،دوستی و دشمنی، گرفتن و وانهادن، سخن گفتن و سکوت کردن و کردار و گفتارش را برای خدا خالص گرداند».

خداوند متعال خطاب به نبی مکرم اسلام (صلی الله علیه واله و سلم) اینگونه می­فرمایند:[زمر/3-2] ما این کتاب را بحقّ بر تو نازل کردیم پس خدا را پرستش کن و دین خود را براى او خالص گردان! آگاه باشید که دین خالص از آن خداست...».

از آنجا که تمام شئونات زندگی انسان از جمله فرهنگ، اعتقادات و عبادات،گفتار و رفتار وی خارج از مسائل دین و مذهب نیست از این رو خالص کردن دین برای خدا به معنای خالص نمودن تمام شوؤن زندگی برای خداوند متعال است.

در فرهنگ قرآن تنها کسانی می‌توان از دام شیطان و هوای نفس خلاصی جویند که به درجه مخلصین رسیده باشند؛ کما اینکه خداوند متعال از قول شیطان اینگونه می فرماید:[ص/82-83] گفت: «به عزّتت سوگند، همه آنان را گمراه خواهم کرد، مگر بندگان خالص تو، از میان آنها».

اقسام اخلاص

اخلاص و خلوص بردو قسم است:

1-خالص نمودن دین و طاعت از برای خداوند متعال. کما اینکه خداوند متعال می فرماید: [بینة آیه /5] و به آنها دستورى داده نشده بود جز اینکه خدا را بپرستند در حالى که دین خود را براى او خالص کنند».

2-خالص شدن انسان برای او-جل و جلاله-. همان طوری که خداوند متعال می‌فرماید:[صافات/40] مگر بندگان پاکدل خدا».

آثار و فوائد اخلاص در زندگی

1-زهد: امام على‏(علیه السلام)می‌فرماید: خوشا به حال کسى که خالص گرداند براى خدا عمل و علم و دوستى و دشمنى و پذیرفتن و ترک کردن و گفتن و لب فرو بستن وگفتار وکردار خود را ونیز انسان مسلمان، مسلمان نیست، مگر آن‏که پارسا و پرهیزگار باشد و پارسایى نیز به دست نمى‏آید مگر آن‏که انسان، زاهد باشد.

2- سرانجام نیک:حضرت فاطمة الزهراء(س)می فرماید: «کسى که عبادت با اخلاص را به سوى خدا تقدیم بدارد خداوند هم برترین مصلحت‏ها را براى او منظور مى‏دارد».

3- آزادگى: امام على‏(علیه السلام) می‌فرمایند: «به وسیله اخلاص است که انسان از اسارتها آزاد مى‏شود».

4- جارى شدن حکمت از قلب بر زبان:  امام رضا(علیه السلام) از پدر بزگوارشان از پیامبر اکرم (صلی الله علیه واله و سلم) نقل میکنند که ایشان می فرمایند: «کسى که تا چهل شبانه‏روز براى خدا اخلاص پیشه کند، چشمه‏سار حکمت از قلب وى بر زبانش جارى مى‏شود».

5-سعادت:امام علی (علیه السلام) میفرمایند:« سعادتمند کسى است که طاعت خود را براى خدا خالص گرداند».

6- رسیدن به هدف ومقصود:امام على‏(علیه السلام)می‌فرمایند: « اخلاص بورز تا به مقصد برسى.

7- معرفت و بصیرت: امام على‏(علیه السلام) می‌فرماید: « با وجود اخلاص بصیرت‏ها و بینش‏ها نافذ و نورانى مى‏شود».

8- ملاک پذیرش اعمال: رسول اکرم(صلی الله علیه واله و سلم) می‌فرماید: «  هرکارى که انجام مى‏دهى خالصانه و براى رضا خدا انجام ده، زیرا جز عمل خالص در پیشگاه خداوند پذیرفته نمى‏شود».

راهکارهای موثر برای تحصیل اخلاص در زندگی

در حدیثی امام صادق(علیه السلام) می‌فرماید: «آیا دینداری غیر از محبت است».

با استفاده از این آیات  وروایاتی که در منابع اسلامی وجود دارد می توان راههای تحصیل اخلاص را این چنین برشمرد :

تقویت نیروی محب و عشق به خدا :

 بهترین راه برای کسب اخلاص واقعی در عبادت، بلکه در هر کاری آن است که عبادت و هر کار مثبتی بر اساس انگیزه و محبت الهی صورت گیرد. پس این نوع پرستش، در واقع یک نوع عشق و محبت واقعی و الهی است و هر گاه عبادت از روی عشق و محبت باشد، ‌عبادت خالصانه خواهد بود. چون چنین عبادتی در قید و اسارت هوای بهشت و یا ترس از دوزخ نیست، بلکه عبادت آزادانه است. «وَالَّذِینَ آمَنُواْ أَشَدُّ حُبًّا لِّلّهِ؛[بقره/165] ولى کسانى که ایمان آورده‏اند، به خدا محبت بیشترى دارند».

چشم داشت ممنوع:

برای کسب اخلاص باید به گونه‌ای عمل شود که انسان نه تنها برای عمل خود پاداشی را مدنظر نداشته باشد، بلکه خود عمل و کار نیک خویش را نیز نبیند.«إِنَّمَا نُطْعِمُکُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ لَا نُرِیدُ مِنکُمْ جَزَاء وَلَا شُکُورًا؛[انسان/9] ما براى خشنودى خداست که به شما مى‏خورانیم و پاداش و سپاسى از شما نمى‏خواهیم».

کارهای نیک خودرا فراموش کن:

  از جمله راه‌های حفظ اخلاص در عمل آن است که انسان همواره اعمال صالح و خیر خود را فراموش کند، به گونه‌ای که گویا آن را انجام نداده است. امّا در مقابل قصورها و تقصیرهای خود را همواره به خاطر بیاورد.