پشت پرده قتل فجیع سرگل در سنندج: دشواری طلاق و تداوم قتل های ناموسی

 می‌نویسم هوژان، فرشته، زعفران، روژین، سارا، ترمه، لیلا. نقطه سر خط، می‌نویسم سرگل،سن سی ساله اهل کردستان، مادر دو کودک، که چند روز پیش بدست برادرانش به شکل فجیعی مثله شد و سپس به قتل رسید. سرگل یکی دیگر از قربانیان ناموس است، مفهومی بی رحم و سخت و زن ستیز که گاهی پیت نفت در دست دارد، گاهی شبیه به تبر است، گاهی داس است و وقتی دیگر دشنه ای آخته که از آستین سنت و آبرو بیرون می آید تا به اسم کردن پاک کردن لکه ننگ، زنان و دختران را به قتلگاه می برد.

طالع نحس

سرگل، عاشق شد! عشق! همان میوه ممنوعه ای است که برای زنان در دیار سرگل، اعتراف به آن نه تنها گستاخی و وقاحت است، که حتی گاهی خطر تنبیه و مرگ در پی دارد. سرگل اما به زبان آورد و گفت می خواهد با مردی که دوست دارد ازدواج کند، خانواده و فامیل و در و همسایه، زبان به دندان گزیدند که چه معنا دارد دختر از این حرف ها بزند! بی حیایی هم حدی دارد و .. . خانواده سرگل سراسیمه از ترس اینکه عاشقی دخترشان کار دستشان دهد و آبرویشان بریزد!  وادارش کردند که با یکی از پسرهای فامیل ازدواج کند، سرگل مقاومت کرد، گریه کرد، التماس کرد و گفت نمی خواهد! کسی اما نظر او را نپرسیده بود. سرگل عروس شد و قدم به حجله اندوه گذاشت، به تلخی و اجبار زندگی کرد و مادر شد، وقتی که سرش را بریدند، مادر دو کودک 4  و 6 ساله بود. در تمام این سالها بارها درخواست طلاق داد، خواست که مهرش را حلال کند و جانش را بردارد و برود؛ شوهرش اما نپذیرفت، خانواده سرگل هم برای طلاق حمایتش نکردند، باز هم ترس از آبرو و داشتن دختر مطلقه در خانه و نیامدن خواستگار و چه و چه! سرگل با لباس سفید رفته بود و باید با کفن سفید بر می گشت. جان کند و سوخت و ساخت.

از چاله به چاه

پسری که سرگل روزگاری عاشقش بود، ازدواج کرده و پسری ده ساله داشت، او ظاهرا سرگل را فراموش نکرده بود، آنچه فراموش کرده بود اما، شرع و عرف و قانون و اخلاق بود، او با خودخواهی فراموش کرده بود که رابطه با زنی متاهل در محیطی کوچک و سنتی، می تواند او را به قتلگاهی هولناک بشکاند، فراموش کرده بود زنی زخم خورده که از زندگی زناشویی اش بشدت ناراضی است و تلاش هایش برای طلاق بی نتیجه بوده، تا چه اندازه می تواند شکننده و آماده ارتکاب اشتباهات مرگبار باشد. او و سرگل ارتباط پنهانی شان را آغاز کردند.

سرگل را مثله کردند و کشتند

در یکی از روزهای اواسط آذر، معشوقه سابق سرگل او را به خانه اش دعوت کرد، همسایه که شاهد ورود او بوده به کلانتری زنگ زد، مامورها به خانه ریخته و دستگیرشان کردند. کلانتری بدون آنکه قتل های ناموسی پرتکرار کردستان را به یاد آورده، ذره ای تدبیر به خرج دهد، بی آنکه اورژانس اجتماعی را در جریان قرار دهد و مشورت بگیرد، همسر سرگل را صدا کرد، او هم لبریز از خشم و نفرت، برادرهای های سرگل  را از این « بی آبرویی و ننگ» مطلع کرد و کنار ایستاد.برادرها با رگ های باد کرده از غیرت و ناموس، هرچه سلاح سرد داشته برداشته و سرگل را از کلانتری تحویل گرفتند، برادرهای غیور که برای پاک کردن لکه ننگ عجله داشتند، شب هنگام او را به جایی پرت برده و به شکلی فجیع و تدریجی سرگل را  مثله کرده، کشتند. اعضای بدنش را جدا جدا قطع کردند، دستانش را، پاهایش را و درنهایت سرش را، زجرکشش کردند و وقتی خیالشان از بابت حفظ آبرو و ناموس خانواده و خاندان راحت شد، با خون سردی خود را به کلانتری معرفی کردند.

از آنجا که قانون از سرگل حمایت نمی کرد، قاتلانش با گذاشتن وثیقه ای آزاد شدند. سرگل مرده، برادرهای غیورش به خود می بالند که لکه ننگ را پاک کرده اند، شوهرش آسوده خاطر است که برادرزنهایش او را از شر حرف و حدیث های مردم نجات داده اند، همسایه خوشحال است که مانع انجام فعل حرام شده، معشوقه سابقش متواری است تا خشم برادرها فروکش کند، او البته ترسی از قانون ندارد زیرا کسی برای فریقتن و سواستفاده از موقعیت سرگل او را مجرم نمی داند، برای اثبات جرم زنای محثنه هم که به  4 شاهد نیاز است. بدن قطعه قطعه سرگل در دل سرد خاک آرام گرفت، بیچاره اما کودکانش که مدام گریه می کنند و مادرشان را می خواهند و از عمه شان می پرسند، عمه! مادرمان کجاست؟!

آمارهای تکان دهنده از زن کشی

قصه تلخ سرگل، نمونه‌ ای از فاجعه بزرگ قتل‌های ناموسی در کردستان و البته در ایران و جهان است. در جهان سالانه بیش از ۶۰۰۰ زن قربانی قتل‌های ناموسی می‌شوند. متوسط سن این قربانیان ۲۳ سال است.

در ایران از پیرانشهر و بانه و مهاباد و سنندج تا مریوان و اهواز و سیستان و بلوچستان، زنان قربانی نگرش‌ها و سنت‌های پدرسالار با ماهیت قبیله‌ای هستند. در سال ۱۳۸۸ تنها در مدت ۷ ماه ۱۵ زن در اهواز و بیش از ۱۰ زن در کردستان قربانی قتل‌های ناموسی شدند. در سال ۱۳۹۰  آمار زنان کشته در کل ایران ۳۴۰ زن بوده که بیشتر این قتل‌ها در مناطق کردستان و خوزستان اتفاق افتاده است. در سه ماهه پایانی سال ۹۱ تنها در مریوان و روستا‌های اطراف آن سه زن قربانی قتل‌های ناموسی شدند. البته این عدد مربوط به مواردی است اعلام شده است و آمار واقعی احتمالا بیشتر است.

در سال ۹۷، ۳۳ زن در استان‌های ایلام، لرستان، کرمانشاه، کردستان و آذربایجان غربی به دست پدر، برادر، همسر و پسر خود به قتل رسیدند. از مجموعه ۳۳ قتل، ۸ قتل ناموسی، ۲۰ مورد به دلیل اختلافات خانوادگی و ۸ قتل به دلیل نامعلوم انجام شده، کردستان با داشتن ۱۴ قتل دارای بالاترین آمار بوده و کرمانشاه با ۸ قتل در ردیف دوم قرار دارد. از حیث شیوه قتل ۲۳ قتل به وسیله چاقو یا خفه کردن با شلیک اسلحه، ۴ مورد بر اثر ضرب و شتم ، ۳ مورد حلق آویز کردن، ۱ مورد به آتش کشیدن و ۲ مورد شکل نامعلومی داشته است.

آمار کشتار زنان در کردستانِ سال ۹۸ نیز تکان دهنده است، از ابتدای آن سال تا آذر ماه، ۱۰۳ زن به دلیل اختلافات خانوادگی و ترس مدام از کشته شدن توسط اعضای خانواده، خودکشی کردند و ۲۵ زن قربانی قتل ناموسی شدند. مساله دردناک در خصوص خودکشی‌هایی که به صورت خودسوزی در کردستان ایران و کردستان عراق صورت گرفته، اجبار به خودسوزی از مردان خانواده است. به عنوان مثال در یک مورد دختری در سنندج با پسری به ساندویچ فروشی می‌‏رود؛ پدر دختر بعد از دیدن این صحنه او را وادار به خودسوزی می‌‏کند.

پایانی تلخ برای تلخی بی پایان

ردپای دشواری طلاق در بررسی اغلب پرونده های زن کشی و البته شوهر کشی دیده می شود، در مناطقی که اثر گذاری سنت قوی است و ازشهای اجتماعی جامعه پیشامدرن پابه پای انگاره های مدرن در زندگی افراد و خاصه زنان عمل می کنند، پدیده هایی چون طلاق بشدت مذموم است. نکوهیده بودن طلاق سبب می شود که خانواده ها از زنان مطلقه حمایت نکرده و آنها را به جرم انگشت نما کردن خاندان، طرد کنند. در کنار این عامل، زنان مطلقه از هیچ حمایت اجتماعی از جانب دولت و جامعه مدنی برخوردار نیستند، این مسائل طلاق را برای بسیاری از زنان به پدیده ای ترسناک و غیرممکن تبدیل کرده، از طرف دیگر، در زمانی که فرد از موقعیتی که درآن قرار دارد در عذاب است، به دنبال راه حلی برای تحمل این زندگی تحمیلی می گردد، ورود به روابط خارج از عرف و موازی با ازدواج یکی از این راه حل های مرگبار حداقل برای زنان است. از آنجه که در مناطق سنتی‌تر، زنان ناموس مردان خانواده و حتی خاندان و طایفه به حساب می آیند و همچنین محافظت از آبروی خانواده وظیفه زنان تلقی می‌شود، تخطی از قواعد سنت در این رابطه، به معنی بی ناموسی برای مردان است و زن خطار می بایست با خون خود تاوان این گناه نابخشودنی را بپردازد. در این میان خلاهای قانونی و عدم مجازات دخترکش ها، خواهرکش ها و زن کش ها نیز بر فاجعه قتل های ناموسی دامن زده و دست قاتلان بعدی را باز می گذارد.