مراسم دمام نوازی آیین سنتی و پررنگ شهر بوشهر در ماه محرم
سعید طاوسی مسرور مدرس و پژوهشگر تاریخ اسلام و تشیع گفت: آیین عزاداری شهر بوشهر را می‌توان از مسیر متفاوتی با سایر شهر‌ها دنبال کرد، مشهورترین نوحه خوان بوشهر در دوره معاصر، جهانبخش کردی زاده معروف به بخشو متولد ۱۳۱۵ در بوشهر و در گذشته سال ۱۳۵۶ در شیراز است، مرحوم بخشو نزد سید علی مهیمنیان مداح و نوحه سرا شاگردی کرده و با تشویق و آموزش ایشان وارد عرصه مداحی شد، کار خود را از ۱۵ سالگی با نوحه خوانی در مسجد تنگک در جنوب شهر بوشهر آغاز می‌کند، علاوه بر مرحوم مهیمنیان نزد محمد شریفیان و غلامرضا اصلاح پذیر آموزشش را ادامه می‌دهد و در طول حیاتش به مشهورترین نوحه خوان بوشهری تبدیل می‌شود.
به گفته طاوسی آنچه که باعث ماندگاری بخشو شده است صدای خاص، تسلط بالا، جدیت در نوحه خوانی است و او را به عنوان نماینده شاخص مداحی بوشهری مطرح می‌کند و شهرت او به استان‌های مجاور مانند خوزستان و فارس می‌رسد، مرحوم بخشو در مسجد دهدشتی از مساجد مهم شهر بوشهر نوحه خوانی میکرد و نوحه خوانی در این مسجد تاثیری زیادی در مشهور شدن او داشته است.
طاوسی گفت: در فیلم مستندی که ناصر تقوایی درباره‌ی اربعین در سال ۴۹ شمسی ساخته نمونه‌ای از نوحه خوانی مرحوم بخشو در مسجد دهدشتی بوشهر به چشم می‌خورد، عزاداری سنتی بوشهر آیین‌های مختلفی دارد علاوه بر نوحه‌ها و مرثیه‌های سنتی که در این شهر رایج است آیین هاییی مانند شروه خوانی، چاووش خوانی، مناجات خوانی، صبح دم خوانی، بیت خوانی، جنگ نامه خوانی، مصیبت خوانی، خیام خوانی را شامل می‌شود.
طاوسی گفت:آیین خیام خوانی در ایام اخیر بسیار رایج و جالب است، زیرا اشعار خیام خوانده می‌شود، مرحوم بخشو در آیین‌های سنتی رایج در بوشهر و در تمام موارد دارای تبحر بوده است سبک ویژه‌ی او در واحد خوانی است که سینه زنی کاربرد دارد.
این مدرس تاریخ تشیع گفت:ملودی و سبک‌های مرحوم بخشو در نوحه، الگوی نوحه خوانان جنوب کشور بوده است، یکی از نمونه‌های مشهور الگو برداری از مرحوم بخشو مداحی ممد نبودی ببینی است که بعد از آزاد سازی خرمشهر در سال ۶۱ توسط غلامعلی کویتی پور به یاد شهید محمد جهان آرا خوانده شده است.
او می‌گوید: مداحی ممد نبودی برگرفته از ملودی و سبکی از نوحه‌ی از بخشو با عنوان لیلا بگفتا‌ای شه تشنه کامان است، آخرین نوحه خوانی بخشو در حرم امام رضا (ع) بوده است که در راه برگشت بر اثر عارضه قلبی در شیراز از دنیا می‌رود، اما پیکر او را در بوشهر بسیار باشکوه تشیع می‌کنند و در جوار امامزاده محمد باقر واقع در بوشهر به خاک می‌سپارند.
طاوسی گفت: هنگامی که اسم عزاداری در بوشهر به میان می‌آید علاوه بر آیین‌های ذکر شده نام آیین دمام نوازی پررنگ خواهد بود، دمام نوازی اختصاصا متعلق به بوشهر نیست بلکه در مناطق جنوبی ایران مثل خوزستان، هرمزگان، بوشهر و کشور‌های عربی رواج دارد.
این مدرس تاریخ تشیع گفت: دمام، سازی کوبه‌ای است که در آیین‌های عزاداری بوشهر استفاده می‌شود و برخی محققان ریشه دمام را از موسیقی کشور آفریقا می‌دانند، در تاریخ ورود دمام به ایران گفته می‌شود که دمام توسط آفریقایی‌هایی که به عنوان برده وارد بوشهر شدند از این طریق به این شهر راه پیدا می‌کند و در واقع از بوشهر است که به سایر مناطق در جنوب ایران و کشور‌های عربی در حوزه خلیج می‌رسد.
به گفته طاوسی: دمام نوازی به عنوان پیش درآمد مراسم عزاداری استفاده می‌شود، دمام نوازی معمولا به صورت گروهی انجام می‌شود، اما تعداد دمام نوازان همیشه عددی فرد است، دمام نوازان در یک دایره می‌ایستند یا اگر دایره‌ای نباشد به صورت دو صف موازی رو به روی هم قرار می‌گیرند و یک نفر در وسط می‌ایستد و وظیفه هدایت گروه را بر عهده دارد.
طاوسی گفت: ریتم دمام نوازی هدایتگر گروه با سایرین متفاوت است، به همین دلیل تعداد گروه فرد است و باید به گونه‌ای بنوازد که ریتم گروه را بشکند، دمام نوازی گاهی به تنهایی انجام می‌شود و به تناسب موقعیت با سایر ساز‌ها مثل سنج و نی عنبان همراه می‌شود.
این مدرس تاریخ تشیع گفت: دمام نوازی علاوه بر مراسم‌های عزاداری امام حسین (ع) در مراسم‌های سوگ و تشیع جنازه و حتی مراسم شادی همانند عروسی در بوشهر و مناطق جنوبی ایران و حوزه خلیج فارس، تعدادی از کشور‌های آفریقایی اجرا می‌شود.
