زیارت عاشورا؛ اعتبار روایی و استنادات آن

زیارت عاشورا با مجموع درس‌های عقیدتی، سیاسی، فکری و انزجار از دشمنان اهل بیت عصمت و طهارت، در حکم محک و معیاری است که سَره را از ناسره جدا می‌کند. زیارت عاشورا مجموعه‌ای از درس‌هایی است که هر کدام از آن ارزش‌هایی را ارائه می‌دهد و سر فصل‌های غیر قابل تردیدی را فرا راه انسان می‌گشاید و می‌تواند آدمی را در پیمودن راه راست و رسیدن به حقیقت راسخ و استوار نماید. زیارت عاشورا خود منشوری است که از هر جهت نوری از آن جلوه گر است چرا که این صحیفه بهانه‌ای است برای بیان مختصر، امّا کامل از اسلام شناسی، معرفت‌شناسی، امام شناسی، جامعه شناسی و انسان شناسی. در این ایام می‌طلبد اندیشمندان به مدد اعتقادات راستین و فضیلت مدار مؤمنان بیایند و با تبیین صحیح اعتقادات اسلامی مردم را با عشق و معرفت بیشتر نسبت به ساحت مقدس پیامبر اعظم (ص) و اهل بیت (ع) آشنا کنند.
این زیارتنامه توسط امام باقر (ع) به شیعیان تعلیم داده شده است و صرفاً یک زیارتنامه جهت عرض ادب ظاهری به محضر امام حسین (ع) و یاران ایشان نیست و معانی عمیقی در آن نهفته است.
بر همین اساس حجت الاسلام والمسلمین سید محمدباقر علم الهدی استاد حوزه علمیه تهران از رهگذر شرح و تفسیر زیارت عاشورا، زوایای پنهانی که در این زیارت نامه قدسی نهفته است را در ایام ماه محرم مطرح و مطالب آن تقدیم مخاطبان می‌شود. پیشتر قسمت اول این سلسله مطالب با عنوان «فوائد و آثار قرائت زیارت عاشورا چیست؟» تقدیم مخاطبان شده بود. آنچه در ادامه می‌خوانید قسمت دوم تفسیر زیارت عاشورا که به سند شناسی زیارت عاشورا پرداخته است:
منابع معتبر زیادی زیارت عاشورا را نقل کرده است. یکی از آن منابع مربوط به مرحوم مشهور به ابن قولویه می‌شود که یکی از کتاب‌های معتبر ایشان کامل الزیارات است که بیش از هزار سال قدمت دارد.
جناب قولویه می‌فرمایند من هر آنچه در این کتاب نقل می‌کنم از اصحاب ثقه و قابل اطمینان و مورد وثوق است و هرگز از افراد و اشخاص شاذ روایتی نقل نکردند لذا ایشان زیارت عاشورا را از امام باقر (ع) برای شیعیان نقل می‌کنند.
کتاب دیگری که در این زمینه وجود دارد مصباح المتهجد جناب شیخ طوسی است؛ ایشان صاحب کتاب استبصار و تهذیب است که دو کتاب از کتب روایی معتبر شیعه به شمار می‌رود. مرحوم شیخ طوسی متوفی ۴۶۰ هجری است و ایشان هزار سال پیش زندگی می‌کرد. وی کتابی دارد به نام مصباح المتهجد که زیارت عاشورا را با دعای علقمه از امام باقر (ع) روایت می‌کند.
منبع دیگر مربوط به کتاب مزار کبیر می‌شود که توسط مرحوم محمد بن جعفر مشهدی تألیف شده است. ایشان حدود ۵۰۰ سال پیش زندگی می‌کرد و یک کتاب زیارتی معتبری دارد که نزد علمای شیعه بسیار معتبر است. زیارت عاشورا در این کتاب نقل شده است.
همچنین کتاب‌های وسایل الشیعه مرحوم شیخ حر عاملی، دو کتاب المصباح و بلدالامین مرحوم شیخ کفعمی، بحارالانوار مرحوم مجلسی و مفاتیح الجنان مرحوم شیخ محدث قمی زیارت عاشورا را نقل کردند.