دحوالارض؛ روز رحمت خاص حضرت حق بر اهل زمین
خداوند در آیه شریفه ۵ سوره ابراهیم(ع) خطاب به پیامبراکرم(ص) می فرماید: «تذکرهم بایام الله؛ ایام و روزهای خدا را به آنان یادآوری کن.» روز بیست و پنج ذی القعده، روز دحوالارض یکی از این روزهاست که در آن رحمت خدا منتشر شده و زمین گسترش یافته است. در اهمیت و فضیلت این روز همان بس که یکی از چهار روزی است که در تمام سال به فضیلت روزه ممتاز است. شیخ عباس قمی در کتاب مشهور مفاتیح الجنان می نویسد: در روایتی روزه اش مثل روزه هفتاد سال و در روایت دیگر کفاره هفتادسال است و هر که این روز را روزه بدارد و شب را به عبادت به صبح رساند، برای او عبادت صدسال نوشته می شود. اما در این جا این سوال مطرح می شود که ویژگی این روز چیست و چه اتفاق مهمی در آن رخ داده که این چنین موقعیت ممتاز و پرفضیلتی پیدا کرده است؟ در پاسخ می توان گفت، دحو به معنای گستردن و دحوالارض به معنای پهن شدن و گسترش یافتن زمین است که بنا به برخی روایات در این روز زمین از زیر خانه کعبه گسترش یافت و خشکی ها سر بر آورد.
تفسیر نمونه ذیل آیه شریفه ۳۰ سوره نازعات که خداوند می فرماید:«والارض بعد ذلک دحیها؛ زمین را بعد از آن گسترش داد» می نویسد: «منظور از دحوالارض این است که در آغاز تمام سطح زمین را آب های حاصل از باران های سیلابی نخستین فراگرفته بود. این آب ها تدریجی در گودال های زمین جای گرفتند و خشکی ها از زیر آب سر برآوردند و روز به روز گسترده شدند تا زمین به وضع فعلی درآمد.» بنابراین دحوالارض سرآغاز دورانی است که زمین برای سکونت و زندگی موجودات روی آن متحول می شود و به شکل امروزی درمی آید. طبیعی است که چنین روز مهمی که پیش درآمد سکونت انسان روی زمین است، از اهمیت و منزلت بالایی برخوردار باشد و در منابع دینی هم برای آن اعمال و آدابی تعریف و تعیین شود. آیت ا... طالقانی هم در تفسیر پرتوی از قرآن، ذیل همین آیه در پاورقی در این باره می نویسد: گویا تعیین یک روز خاص رمزی است از دوره ای که زمین از وضع پیشین متحول شده و چهره سوزان و خشمناک آن به تدریج به صورت رحمت درآمده و زمین و هوا آماده برای پیدایش آب و گیاه شده است. وی به نکته جالب دیگری نیز اشاره می کند و می افزاید: در حدیث است که زمین نخست از زیر کعبه گسترش یافته، این حدیث گویا اشاره است به این که زمین از حدود استوایی آغاز شده است. البته در حدیثی هم که از امام رضا(ع) نقل شده به گسترش زمین در این روز اشاره شده و آمده است: در روز بیست و پنجم ذی القعده حضرت امام رضا(ع) در میان جمعی از مردم بیرون آمدند و فرمودند: شما هم مانند من در این روز روزه بگیرید، چون در این روز رحمت خدا منتشر شده و زمین گسترش یافته است.∎
